Túrkistan oblysy ákiminiń orynbasary Ermek Kenjehanulynyń qatysýymen balyq salasynda sheshimin tappaı kele jatqan ózekti máseleler jáne balyq sharýashylyǵy salasyn damytý jóninde jıyn ótti.
Májiliske Tabıǵı resýrstar jáne tabıǵat paıdalanýdy retteý basqarmasynyń basshysy Qaırat Abdýalıev jáne balyq sharýashylyǵyna qatysty quzyrly memlekettik organdar jáne aýdan, qala ákimdikteriniń salaǵa jaýapty orynbasarlary men sharýa qojalyqtyń ıeleri qatysty.
Túrkistan oblysynda balyq sharýashylyǵy salasynyń jaǵdaıy týraly oblystyq tabıǵı resýrstar jáne tabıǵat paıdalanýdy retteý basqarmasynyń Janýarlar dúnıesin qorǵaý bóliminiń basshysy Danıar Seıitov baıandama jasady.
– «Balyq sharýashylyǵyn damytýdyń óńirlik baǵdarlamasyna» sáıkes, Túrkistan oblysynda 2030 jylǵa deıin taýarly balyq ósirý kólemin 20 myń tonnaǵa jetkizý josparlanǵan.
Oblysta jergilikti mańyzy bar 104 sý aıdyny tirkelip, olar 88 tabıǵat paıdalanýshyǵa bekitilip berilgen. Taýarly balyq ósirýmen 146 kásipkerlik sýbektisi aınalysady.
Balyq sharýashylyǵyn damytýǵa memlekettik qoldaýlar kórsetiledi. Akvaósirý boıynsha 2023 jylǵa jergilikti búdjetten 500 mln. teńge bólinip, búginde 26 sharýashylyqqa sýbsıdıa berilýde. Budan bólek, ınvestısıalyq salymdardy sýbsıdıalaýǵa bıylǵa respýblıkalyq búdjetten 226 mln. teńge qarastyrylǵan. Tıisti jumystar atqarylýda, – dedi ol.
Búginde josparǵa sáıkes jańadan 20 toǵandy balyq sharýashylyǵy, onyń ishinde tórteýi úıirgelik aýlada ashylǵan. Aldaǵy ýaqytta osy baǵytta jumystardy qarqyndy júrgizip, normaǵa sáıkes oblys turǵyndarynyń balyq ónimin tutynýyn tolyq qamtamasyz etý jáne balyq ónimderiniń eksportyn arttyrý josparlanyp otyr.
Degenmen, konkýrstyq negizde balyq sharýashylyǵyn júrgizý úshin tabıǵat paıdalanýshylarǵa bekitilip berilgen jergilikti mańyzy bar 21 sý aıdynynda tabıǵat paıdalanýshylarmen kelisimshart talaptarynyń merziminde oryndalmaýyna baılanysty, shartty birjaqty buzý sharalary júrgizilýde.
Jıynda birqatar usynystar aıtylyp, máseleler talqylandy. Atap aıtsaq, sý aıdyndary men toǵandardyń aımaǵynan sharýashylyqtardy damytý úshin jer telimderin rásimdeýdi ýaqtyly, tez arada zańdastyrý, balyq sharýashylyqtarynyń kólemi men sanynyń kóbeıýine baılanysty, akvaósirý boıynsha ketken shyǵyndardyń kólemin sýbsıdıalaýǵa qosymsha qarjy bólý surady.
Balyq sharýashylyǵymen aınalysatyn kásipkerlerge jan-jaqty qoldaý kórsetý jáne jańadan balyq sharýashylyǵyn obektilerin ashý josparyn oryndaý júkteldi.
Oblys ákimi Darhan Satybaldy balyq sharýashylyǵyn júrgizý úshin bekitilgen 91 sý aıdynyn qaıtadan taldap, zerdeleýdi tapsyryp, eksportqa den qoıýdy tapsyrǵan. Ermek Kenjehanuly osy baǵytta jumystar atqarylýy kerektigin aıtyp, jaýapty mamandarǵa tapsyrma berdi. Sondaı-aq balyq sharýashylyǵy salasyna ınvestısıalar tartý jumysyn kúsheıtý qajet ekenin atap ótti.
– Balyq sharýashylyǵymen aınalysatyn kásipkerlerge jan-jaqty qoldaý kórsetilýi kerek. Investorlar tartý mańyzdy. Jańadan toǵandy balyq sharýashylyǵyn, balyq azyqtary men balyq ónimderin óńdeıtin zaýyt, kásiporyn ashýǵa nıet bildirgen tulǵalarǵa jańadan jáne tabıǵat paıdalanýshylarǵa konkýrstyq negizde bekitilgen sý aıdyndary men jumys istep turǵan toǵandy balyq sharýashylyqtaryn odan ári damytý maqsatynda aınalasynan jer ýchaskelerin berýli qarastyrý qajet.
Balyq sharýashylyǵyn damytý maqsatynda 2023-2025 jyldarǵa arnalǵan jańadan balyq sharýashylyǵy nysandaryn ashý josparynyń oryndalýy qamtamasyz etilip, atqarylǵan jumystar boıynsha ár toqsan saıyn tabıǵı resýrstar jáne tabıǵat paıdalanýdy retteý basqarmasyna esebi berilýi kerek.
Balyq sharýashylyǵymen aınalysýshylarǵa kásipterin damytý úshin jeńildetilgen nesıe berý qamtamasyz etilsin. Konkýrstyq negizde balyq sharýashylyǵyn júrgizý úshin bekitilip berilgen jergilikti mańyzy bar sý aıdyndarynda tabıǵat paıdalanýshylarymen atqarylǵan jumystaryna taldaý júrgizilip, shart talaptaryn oryndamaǵan tabıǵat paıdalanýshylarmen shartty birjaqty buzý sharalary atqarylýy tıis.
Zańǵa sáıkes rezervtegi sý aıdyndaryn konkýrstyq negizde tabıǵat paıdalanýshylarǵa bekitip berý jumystary jalǵasady, – dedi Ermek Kenjehanuly.
– Baǵdarlamaǵa sáıkes 2030 jylǵa deıin oblysta taýarly balyq óndirý kólemi 20 myń tonna bolyp bekitilgen. Aýdan, qala ákimdikteriniń aýmaǵynan 2023-2025 jyldary jańadan ashýǵa josparlanǵan 91 sharýashylyqqa ınvestısıalyq sýbsıdıa jáne jeńildetilgen nesıe turaqty túrde bekitilgen jaǵdaıda, 2025-2026 jyldary oblysta taýarly balyq óndirý kólemi 30 myń tonnadan asady, – dedi Qaırat Abdýalıev.
Jınalys barysynda óńirde balyq sharýashylyǵyn damytýdyń ózekti máseleleri talqylanyp, kókeıtesti suraqtarǵa utymdy jaýaptar alynyp, balyq sharýashylyǵyn damytý joldary jan-jaqty saralanyp, usynys-pikirler tyńdaldy.
Aıta keteıik, balyq sharýashylyǵymen aınalysatyn 14 kásipker «Túrkistan ÁKK» aksıonerlik qoǵamy arqyly 5,4 mlrd teńge kóleminde jeńildetilgen nesıe alý boıynsha qujattaryn jınaqtap, ótkizýde. Oblysta jalpy qýattylyǵy jylyna 15 myń tonnany quraıtyn 7 balyq óńdeý zaýyty jumys isteıdi. 2023 – 2024 jyldary qosymsha, jeke ınvestorlarmen 1 mlrd. 700 mln. teńgege balyq azyqtaryn shyǵaratyn (qýattylyǵy jylyna 10 myń tonnalyq) 2 zaýyt ashý josparlanyp, jumystar júrgizilip jatyr.
