Toqtar Áýbákirovtiń ár suhbaty – eksklúzıv. Ótkir sóıleıdi. Sonysymen de jaqpaıdy. Dál qazir muny qazbalap jatýdyń qajeti shamaly. Onyń ornyna Toqtar aǵanyń ár jyldary baspasóz betinde aıtqan ótkir-ózekti oı-pikirlerin toptastyryp bergendi jón kórdik.
«Óz basym kezdese qalǵanda, amandasý turmaq, tipti ústel basyna birge otyrǵym kelmeıtin yqpaldylardy, mıllıonerlerdi bilemin. Budan shyǵatyn qorytyndy: adamdy aqshasyna nemese tamyr-tanysyna qarap tulǵanyń qataryna qosýǵa bolmaıdy».
...
«Jastarǵa ylǵı da aıtyp júremin. Ómirde maqsatyń bolýy kerek. Aldyńa maqsat qoımasań, ómir boıy adasyp ótesiń. Bala kezden-aq kim bolatynyńdy anyqta. Óz basym, múlde basqa mamandyqty bitirip, keıin mınıstr bolǵanda ózi múlde bilmeıtin salany basqaryp otyratyn mınıstrlerdi túsinbeımin. Usyndy eken, kelise salady. Olar ol jerde otyrmaýy kerek.
Odan buryn sen bul jerge qalaı keldiń, qalaı jettiń, osy mańyzdy. Maqsatyńa bireýdiń jolyn kesip, bireýge aramdyq jasap jetseń, endeshe armanyńnyń qalaı oryndalǵanyn artyndaǵy urpaǵyna aıtpaı-aq qoıýyńa bolady. Uıat».
...
«Eshkim ury-qary, qylmysker nemese alaıaq bolyp týmaıdy. Eseıe kele tańdaý jasaıdy. Bári osyǵan baılanysty. Bir joly el tanıtyn asa yqpaldy azamatpen sózge kelip qaldyq.
Ol: «Siz batyrsyz. Halyq sizdi jaqsy kóredi. Qolyńyzda qanshama múmkindik bola tura, sony qoldana bilmeısiz. Demek, aqymaqsyz. Sebebi, bas ıgińiz kelmeıdi. Al men ıile bilemin, osy sebepti qazir mıllıoner atanyp otyrmyn», – dedi. Qazir ol shirigen baı. Óte yqpaldy. «Men baımyn, demek basqalary meniń aldymda qurdaı jorǵalaýy kerek, bas ıýi tıis» dep sanaıdy. Nege, bilesiz be? Óıtkeni bir kezderi ózi de sóıtken. Taban jalaǵan...Ózgelerdi kemsite otyra bir kezdegi masqarasynyń ornyn toltyrǵysy keledi. Al men eshqashan eshkimniń aldynda bas ıgen emespin».
...
«Adamnyń tabıǵaty – árdaıym jyly oryn izdeıdi. Mysaly, eldiń bári nege zańger bolýǵa qumar? Óıtkeni osy arqyly Qarjy polısıasyna, prokýratýraǵa odan qaldy basqa da kúshtik qurylymdarǵa ornalasýdy armandaıdy. Sebebi, qazirgi kúni kúshtik qurylymdar adamdardyń ómirine tumsyq tyǵýda, áser etýde. Tipti, bizdiń jeke ómirimizdiń ózi baqylaýǵa alǵan. Álgindeı adamdardyń armany da belgili, olar basqalardyń ústinen qaraǵysy, ámirin júrgizgisi keledi».
...
[caption id="attachment_16467" align="alignleft" width="273"]
Toqtar Áýbákirov[/caption]
«Ǵaryshqa birden ushqam joq. Alǵashqy eki retinde bas tarttym. 90-shy jyldary Keńes úkimeti qulaǵasyn «qazaqtardyń arasynan ǵaryshqa kim birinshi bolyp ushady?» degen másele ótkir turǵan. Sol kezderi meniń kandıdatýramdy Nursultan Nazarbaev qoldady. Razymyn.
Meni ǵaryshqa ushyrýǵa Dinmuhammed Qonaevtyń ózi múddeli bolatyn. Ol tustary bizde kadr tapshy edi. Shtattaǵy birneshe tájirıbeli ushqysh qaıtys bolǵan. Osy sebepti birden keliskem joq. Aldymen jas ushqyshtardyń arasynan tańdaý jasadyq. Biraq, kópshiligi daıyn bolmaı shyqty. Tek Talǵat Musabaevtan ǵana jylt etken ot kórdik. Ony ǵaryshqa ushyrýǵa daıyndaı bastadyq, alaıda kásibı biligi az bolǵandyqtan bul maqsatymyz oryndalmady. Budan keıin taǵy da meniń kandıdatýramdy usyndy. Ekinshi retinde taǵy bas tarttym. Sebebi, ózim jumys isteıtin A. Mıkoıan atyndaǵy tájirıbelik-konstrýktorlyq búrony tastap ketkim kelmedi.
Úshinshi retinde prezıdent Nazarbaev meni jeke qabyldaýyna shaqyrdy. «Toqtar, halqymyz bul kúndi 30 jyl kútti. Ázir qolymyzda turǵan ǵaryshtyq tehnologıanyń barlyǵy biraz ýaqyttan keıin eshkimge kereksiz kúıinde qalady. Ǵaryshqa halqyń úshin ush!» dedi. Kelistim».
...
«Úsh ret depýtat boldym. Úsh rette de jolym bolǵan joq. Taratyp jiberdi. Qudaı biledi, taǵy bir ret talpynyp kórsem, taǵy taratyp jiberýi múmkin. Endeshe eshkimge kedergi keltirmeı-aq qoıaıyn. Mensiz-aq jumys istesin, otyrsyn. Bul jerge jyly oryndy ańsaıtyndar keledi. Sebebi, munda eshkim eshkimniń jaǵasynan almaıdy, eshkim seni sóıleýge májbúrlemeıdi, tek «ıá» degen túımeni bassań jetip jatyr. Eger tapsyrma joǵarydan kelse barlyǵy bir aýyzdan: «boldy, túsindik, kelisemiz» deıdi. Eshqandaı túzetý engizbeıdi. Shynymdy aıtsam, sóziniń salmaǵy, ózindik pikiri joqtardyń arasynda júrgim kelmeıdi».
...
«Biz birtindep quldyrap baramyz. Anyǵynda, bul quldyraýdyń basy ǵana. Ázirgi quldyraýymyz baıaý bastalyp jatyr. Álemdik daǵdarys dendeı túskende ne bolady? Aıtýdyń ózi qorqynyshty.
Biz túk óndirmeıtin elmiz. Shıkizatqa táýeldi eldiń taǵdyry belgisiz, bolashaǵy bulyńǵyr. Álem bizdiń shıkizattan bas tartqan kúni naǵyz quldyraý bastalady. Anyǵynda, biz quzǵa qulaımyz. Mine, sol kezde ǵana halyq bıliktiń osy ýaqytqa deıin túk bitirmegenin anyq uǵynady».
Daıyndaǵan, Dýman BYQAI
