Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń el ishindegi qoldaý deńgeıi sońǵy zertteýler boıynsha aıryqsha joǵary bolyp tur. Jańadan jarıalanǵan derekterge súıensek, jurtshylyqtyń basym bóligi Memleket basshysynyń is-áreketine oń baǵa bergen, dep jazady Dalanews.kz.
Soǵan qaramastan, sarapshylar Qazaqstannyń saıası alańynda áli de sheshimin tappaǵan túıtkilder bar ekenine nazar aýdarady. Ásirese, sheshim qabyldaı alatyn iri saıasatkerlerdiń tapshylyǵy men úkimet qurylymdaryndaǵy kadr almasýynyń jıileýi basqarý sapasyna ózindik áserin tıgizýi múmkin degen pikirler aıtylyp jatyr.
Bıylǵy zertteýler Toqaevtyń joǵary reıtıńi kóp jaǵdaıda ekonomıkalyq ahýalmen tyǵyz baılanysty ekenin kórsetip otyr.
Máselen, "Strategıa" áleýmettik-saıası zertteýler qoryn basqaratyn Gúlmıra İleýovanyń málimeti boıynsha, 2024 jyly jeltoqsanda memleket basshysyn maquldaý deńgeıi 80,4 paıyzǵa jetken. Bul kórsetkish 2023 jyldyń jeltoqsanynda tirkelgen 76,4 paıyzdan edáýir joǵary.
Óz kezeginde Qazaqstannyń strategıalyq zertteýler ınstıtýty 2024 jyldyń shildesinde halyqtyń 77,1 paıyzy prezıdentke senim bildiretinin anyqtaǵan.
İleýovanyń túsindirýinshe, saýalnama barysynda adamdarǵa "Siz prezıdenttiń, parlamenttiń jáne úkimettiń qyzmetin maquldaısyz ba?" degen bir ǵana suraq qoıylǵan. Saýalnamaǵa qatysýshylardyń 80,4 paıyzy "maquldaımyn" ne "jartylaı maquldaımyn" dep jaýap bergen. Sondaı-aq osy uıym uıymdastyrǵan basqa bir jobada prezıdentke degen senim deńgeıi 77 paıyz kóleminde anyqtalǵan.
Zertteý júrgizýshiler Toqaevtyń pandemıa kezeńinen bastap áleýmettik-ekonomıkalyq daǵdarystarmen betpe-bet kelgenin, 2021 jyldyń jeltoqsanynda karantın shekteýleri kúsheıip turǵan tusta onyń reıtıńi 40 paıyzǵa deıin tómendegenin eske salady. Alaıda ýaqyt óte kele ahýal turaqtalyp, 2024 jyly reıtıń eń joǵary dárejege kóterilgen.
Salystyrmaly túrde úkimet pen parlamenttiń reıtıńi el arasynda edáýir tómen ekeni baıqalady: úkimetti maquldaý deńgeıi 59 paıyz bolsa, parlamenttiki 54 paıyz shamasynda. Bul aıyrmashylyqty İleýova burynǵy prezıdent Nursultan Nazarbaev kezeńinde de baıqaýǵa bolatynyn aıtady.
Sarapshynyń pikirinshe, Prezıdenttiń reıtıńi árdaıym eldegi ekonomıkalyq ál-aýqattyń órleýine ne quldyraýyna tikeleı táýeldi: turmys jaqsarsa – qoldaý artady, turmys qıyndasa – narazylyq kúsheıedi.
Soǵan qaramastan, İleýova júrgizgen zertteýlerdiń durystyǵyna kúmánmen qaraıtyndar da bar. Áleýmettik jelilerde keı adamdar mundaı saýalnamalardy "múddeli taraptyń tapsyrmasymen jasalǵan" dep synaýda.
Prezıdenttiń reıtıńi men halyqtyń tabys deńgeıi arasyndaǵy baılanys anyq ańǵarylady. 2024 jylǵy jeltoqsanda "Strategıa" qory júrgizgen saýalnamanyń qorytyndysynda respondentterdiń 29,6 paıyzy "qarjylyq jaǵdaıym jaqsy" ne "óte jaqsy" dep sıpattasa, 15 paıyzy "nashar" ne "óte nashar" degen. Al suralǵandardyń kópshiligi (52,8 paıyzy) "otbasymnyń jaǵdaıy ortasha" degen jaýap bergen.
Toqaevtyń kadrlyq saıasatyn baǵalaý turǵysynan sarapshylar saqtyqpen pikir bildirýde. Máselen, Májilis tóraǵasy Erlan Qoshanov, Senat spıkeri Máýlen Áshimbaev, Memlekettik keńesshi Erlan Qarın, Premer-Mınıstr Oljas Bektenov syndy birqatar basshy turaqty maquldaýǵa ıe bolǵanymen, jetekshi qyzmet ıeleriniń jıi aýysýy saıası salmaqtaǵy tulǵalardyń aıqyndalýyna múmkindik bermeı keledi.
Syrtqy ister mınıstri Murat Nurtileý, Mádenıet jáne aqparat mınıstri Aıda Balaeva, Ulttyq bank tóraǵasy Tımýr Súleımenov, Astana ákimi Jeńis Qasymbek, Almaty ákimi Erbolat Dosaev syndy ózge de jetekshi laýazym ıeleri jaqsy baǵalanǵanymen, kópshilik aldynda jıi kórinbeýine baılanysty halyq arasyndaǵy tanymaldyǵy asa joǵary emes.
İleýovanyń aıtýynsha, prezıdenttik bıliktiń ekinshi merziminde memlekettik qyzmetkerler úshin basty ólshem – kásibılik pen ashyqtyq, al jeke bedeldiń ózi burynǵydaı basym ról atqarmaıdy.
Sıfrlyq tehnologıalar zamanynda kóp sheneýnikter el aldyndaǵy belsendiligimen artyq áńgimege ilinip qalmaýdy jón kórip, aqparattyq keńistikte shektelgen formatta ǵana boı kórsetýge kóshken.
Sonymen birge elıta burynǵydaı harızmasy mol saıasatkerlerden góri, salalyq máselelerdi tereń biletin, beıtarap búrokratıalyq tásildi jón sanaıtyn mamandardan quralýda.
"Bıliktiń jekelegen ókilderi asa tanymal bolmasa da, jalpy memlekettiń aldynda turǵan mindet – basqarý tetikterin tıimdi jolǵa qoıyp, halyqtyń kóńilinen shyǵý. Demek, Toqaevtyń tanymaldyǵy da dál osy eldiń ál-aýqatyn jaqsartyp, áleýmettik suranystarǵa der kezinde jaýap berýine tyǵyz qatysty bolmaq. Eger bılik halyq kútken mańyzdy reformalardy júzege asyryp, kúndelikti túıtkilderdi sheshýde belsendilik tanyta bilse, prezıdenttiń senim deńgeıi áli de saqtalyp, aldaǵy kezeńde de joǵary bolyp qala bermek", - deıdi "Strategıa" sarapshylary.
