Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń Nú-Iorktegi jumys saparynyń alǵashqy eki kúni óte qarqyndy ári strategıalyq-ekonomıkalyq mańyzǵa toly boldy. Prezıdentpen bolǵan kezdesýler tizimi de álemge áıgili brendterden turady: Amazon, Goldman Sachs, Chevron, PepsiCo, Cerberus, Cameco, LanzaJet jáne taǵy basqasy. Bul anaý-mynaý emes, ǵalamdyq ekonomıkany quraýshy kompanıalar ekenin de basa aıta ketelik, dep habarlaıdy Dalanews.kz.

ǴALAMDYQ EKONOMIKANY QURAÝSHY ALPAÝYT KOMPANIALAR QAZAQSTANǴA NE USYNDY?

• Máselen, Amazon Qazaqstandy jyldam ınternetpen ári kıberqaýipsizdikpen qamtamasyz etip qana qoımaı, bizdi Ortalyq Azıadaǵy spýtnıktik baılanystyń óńirlik habyn qalyptastyrýǵa bolatyn alań retinde qarastyryp otyr.
• PepsiCo bolsa, Almaty oblysynda quny 368 mln dollar bolatyn zaýytty salýǵa kirisip ketti. Munymen shektelmegen amerıkalyq brend kartop ósirý salasyna tolyqqandy den qoımaq. Endeshe, endi bizdegi kartoptyń aýylsharýashylyǵy óndirisinde ǵana emes, geosaıasat kúntártibine de shyǵý qaýqaryna ıe.
• Chevron munaı óndirisiniń 25% Qazaqstanǵa tıesili ekenin, 55 mlrd dollar Teńizdegi iri jobalarǵa salynyp otyrǵanyn da aıtyp,  el ekonomıkasyndaǵy mańyzyn teńizdiń arǵy betinde de taǵy bir shegelep aldy.
• Cerberus Orta dáliz talqysyna den qoıdy. 
• Cameco, árıne ýrandy sóz etti. Aıta ketsek, Qazaqstan kúni keshe elde úsh AES salý josparyn jarıalaǵan bolatyn. 
• Wabtec kompanıasymen jalpy somasy 4,2 mıllıard dollarǵa jýyq kelisimge qol qoıý rásimi ótti. Bul sharaǵa AQSH Saýda mınıstri Govard Lútnık qatysyp, tipti Tramptyń ózi dán rıza boldy. AQSH prezıdenti Toqaevty quttyqtap, jelide arnaıy jazba da jarıalady.

Dóńgelek ústelde Memleket basshysy Qazaqstan men AQSH-tyń keńeıtilgen strategıalyq seriktestigi qarqyndy túrde damyp kele jatqanyna nazar aýdardy.

"Biz Amerıkany mańyzdy seriktesterimizdiń biri sanaımyz jáne san qyrly yntymaqtastyqty odan ári damytýǵa múddeli ekenimizdi rastaımyz. Amerıka Qurama Shtattarynyń da osy strategıalyq ustanymdy qoldaıtyny qýantady. Oǵan Prezıdent Donald Tramppen 2024 jyly jeltoqsan aıynda bolǵan áńgimelesý barysynda kóz jetkizdik. Búgin biz Prezıdent Tramppen taǵy da mazmundy áńgime júrgizdik. Ol úshin rızashylyǵymdy bildiremin. Qazaqstan Prezıdent Tramptyń pragmatıkalyq dıplomatıany alǵa tartýyn, Eýropa men Taıaý Shyǵystan bastap Azıa men Afrıkaǵa deıingi qaqtyǵystardy beıbit jolmen retteýge yqpal etý isindegi rólin joǵary baǵalaıdy. Onyń konstrýktıvti pozısıasy men naqty nátıjege qol jetkizýge aıryqsha mán berýi jahandaǵy jiktelý ýshyqqan kezeńde shıelenistiń báseńdep, dıalogtyń artýyna yqpal etýde. Maqsat-mindeti aıqyn mundaı batyl ári tabandy áreket halyqaralyq deńgeıde moıyndaýǵa laıyq. Bizdiń oıymyzsha, bul ustanymdar erteń ótetin BUU-nyń Jalpy debatynda Uıymǵa múshe memleketterdiń nazaryna usynylýy kerek. Qurama Shtattar Qazaqstan ekonomıkasyna 100 mıllıard dollardan astam qarjy quıǵan iri ınvestor sanalady. Eki el ekonomıkalyq yqpaldastyqta zor jetistikke jetti. Biz muny maqtan tutamyz. Qazir elimizde 630-dan astam amerıkalyq kompanıa tabysty jumys istep jatyr. Olardyń qatarynda Chevron, ExxonMobil, Boeing, Visa, Mastercard, Meta, Wabtec, Citibank sekildi tanymal brendter bar", – dedi Prezıdent.

Sondaı-aq Memleket basshysy Qazaqstannyń óńirdegi ekonomıkasy eń qýatty el retinde Ortalyq Azıaǵa Amerıka bıznesiniń ınvestısıasyn tartý jáne olardyń kásip aıasyn keńeıtý isinde jetekshi ról atqarýǵa daıyn ekenin jetkizdi.

Bul baǵyttaǵy kúsh-jigerge S5+ jáne B5+ formatyndaǵy turaqty yntymaqtastyq tyń serpin bere alady.

Prezıdent dóńgelek ústel qatysýshylaryna elimizde júzege asyrylyp jatqan ekonomıkalyq jáne saıası reformalar týraly málimet berdi. Memleket basshysy júzege asyrylyp jatqan jumystyń barlyǵy Qazaqstannyń tikeleı shetel ınvestısıasyna tartymdylyǵyn arttyrýdy kózdeıtinin aıtty. Sonymen qatar Qazaqstan men AQSH arasyndaǵy ekonomıkalyq jáne ınvestısıalyq yqpaldastyqtyń negizgi baǵyttaryna toqtaldy.

Qazaqstan óziniń energetıkalyq resýrstaryn eksporttaý baǵyttaryn ártaraptandyrýdy kózdeıdi

Qasym-Jomart Toqaev burynnan ekijaqty yntymaqtastyqtyń negizi sanalatyn energetıka sektoryn alǵashqy basymdyq retinde atady.

"Chevron jáne ExxonMobil kompanıalarynyń sońǵy 30 jylda elimizge qomaqty ári tabysty ınvestısıa salǵanyn moıyndaımyz jáne joǵary baǵalaımyz. Aımaqtaǵy geosaıası dúrbeleńderge qaramastan, olardyń elimizdegi qyzmetine qatysty eshqashan kúmán týǵan emes. Elimizdiń ekonomıkasyn jańǵyrtýda, ozyq tehnologıalar engizýde, ekonomıkalyq áleýetimizdiń ornyqtylyǵy men qýatyn arttyrýda sizderdiń Qazaqstandaǵy qyzmetterińizdiń jaǵymdy áseri boldy. Biz Teńiz, Qashaǵan jáne Qarashyǵanaq munaı ken oryndaryndaǵy amerıkalyq seriktesterimizben konstrýktıvti yntymaqtastyqty odan ári jalǵastyramyz. Ózara seriktestigimiz aldaǵy ýaqytta da ádil ári eki tarapqa tıimdi nátıje ákelgenin qalaımyz. Qazaqstan óziniń energetıkalyq resýrstaryn eksporttaý baǵyttaryn ártaraptandyrýdy kózdeıdi", – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Memleket basshysy ýran syndy strategıalyq mańyzdy mindetti júzege asyrý isinde Amerıkanyń energetıka kompanıalary basty ról atqaratynyna nazar aýdardy.

Sonymen qatar Prezıdent geologıalyq barlaý ári iske asyrylyp jatqan jobalardyń aıasyn keńeıtý, ásirese, ýran óndirý jáne ony óńdeý salasynda jańa múmkindikterdi zerdeleý qajet ekenin atap ótti.

Qazaqstan álemdik ýran naryǵyndaǵy suranystyń shamamen 40 paıyzyn óteıdi. Al AQSH osy materıaldyń orta eseppen 24 paıyzǵa jýyǵyn bizdiń elden ımporttaıdy.

"AQSH-tyń energetıka salasyndaǵy basymdyqtaryna sáıkes, biz kómirge negizdelgen taza, tıimdi jáne ekologıalyq turǵydan qaýipsiz energetıkalyq sheshimderdi usynamyz. Qazaqstanda qýattyń 70 paıyzdan astamy kómirden alynady. Álemdegi kómir qory mol elderdiń biri retinde biz de AQSH sıaqty muny energıanyń senimdi ári qaýipsiz kózi retinde qarastyramyz, tym bolmaǵanda taıaý keleshekte odan bas tartpaımyz. Elimizdiń energetıkalyq strategıasy tórt komponentke: munaı, gaz, kómir jáne ýranǵa negizdelgen. Biz osy qaǵıdatty berik ustanamyz", – dedi Memleket basshysy.

Prezıdent mańyzdy shıkizat materıaldaryn ıgerýdi basym baǵyt retinde qarastyratynyn jetkizdi. Budan bólek, Qazaqstanda mys, vólfram, qorǵasyn, myrysh, lıtıı, grafıt jáne joǵary tehnologıaǵa asa qajetti basqa da paıdaly qazbalardyń mol qory bar ekenin eske saldy.

Qasym-Jomart Toqaev kólik jáne logıstıka sektoryndaǵy keń múmkindikterge toqtaldy.

Qazaqstan Boeing kompanıasymen yntymaqtastyqty keńeıtýge, jańa ushaqtar alýǵa nıetti

Sondaı-aq Transkaspıı halyqaralyq kólik baǵdaryn damytýdyń keleshegi zor ekenine nazar aýdardy.

"Biz Wabtec kompanıasynyń elimizdegi mashına jasaý jáne temirjol kóligi salalaryn ilgeriletýdegi negizgi rólin joǵary baǵalaımyz. Qazaqstan atalǵan kompanıamen seriktese otyryp, fızıkalyq jelilerdi ǵana emes, úlken derekqorǵa negizdelgen ıntellektýaldy, ıntegrasıalanǵan kólik dálizderin de quryp jatyr. Búgin Wabtec kompanıasymen 4 mıllıard dollarǵa jýyq qarjynyń jańa kelisimine qol qoıyldy. Bul elimizdiń AQSH-pen kólik salasyndaǵy yntymaqtastyǵyn aıtarlyqtaı nyǵaıtady. Air Astana jáne SCAT sıaqty aldyńǵy qatarly áýe kompanıalary Boeing ushaqtaryn paıdalanady. Azamattyq avıasıa parkimizdiń negizi osy ushaqtardan quralǵan. Biz Boeing kompanıasymen yntymaqtastyqty keńeıtýge jáne taıaý jyldary jańa ushaqtar alýǵa nıettimiz", – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Prezıdent mán bergen kelesi basymdyq – sıfrlyq transformasıa

Qasym-Jomart Toqaev aldaǵy úsh jylda Qazaqstandy tolyq sıfrlyq memleketke jáne sıfrlyq transformasıa men jasandy ıntellekt salasynda Eýrazıada kósh bastaıtyn İT-habqa aınaldyrý josparymen bólisti.

NVIDIA, Amazon, Starlink jáne Microsoft sıaqty jahandyq tehnologıalyq alpaýyttar sıfrlyq ekojúıemizdi qalyptastyrýǵa belsendi atsalysyp jatyr. Memleket basshysynyń aıtýynsha, bul elimizdiń İT salasyndaǵy áleýeti orasan zor ekenin kórsetedi. Bul rette sıfrlyq aktıvter, Indýstrıa 4.0, jasandy ıntellekt jáne «aqyldy qala» sheshimderi ózara yqpaldastyqtyń perspektıvti baǵyttary sanalady.

Qarjy sektory týraly sóz qozǵaı otyryp, Memleket basshysy dóńgelek ústel qatysýshylaryna «Astana» halyqaralyq qarjy ortalyǵynyń múmkindikterin tanystyrdy.

Qazirgi ýaqytta onda 80-nen asa elden 4200-den astam kompanıa tirkelgen. Onyń 60-tan astamy – amerıkalyq kompanıalar.

Qasym-Jomart Toqaev adamı kapıtaldy damytýdyń mańyzyna erekshe toqtaldy. Memleket jas býyn kóshbasshylaryn qalyptastyrý úshin amerıkalyq ýnıversıtettermen jáne zertteý ortalyqtarymen birlesken jobalardyń aıasyn keńeıtýdi usyndy.

Prezıdent: Biz ózimizdiń strategıalyq maqsatymyzdan, sonyń ishinde AQSH-pen tyǵyz yntymaqtastyq jasaý nıetimizden aınymaımyz

Memleket basshysy Amerıka Qurama Shtattarymen strategıalyq seriktestikti odan ári nyǵaıtý elimizdiń syrtqy saıasatyndaǵy uzaq merzimdi basymdyqtardyń biri ekenin aıtty.

"Qazaqstan geografıalyq turǵydan sezimtal aımaqta ornalasqan. Biz ózimizdiń strategıalyq maqsatymyzdan, sonyń ishinde AQSH-pen tyǵyz yntymaqtastyq jasaý nıetimizden aınymaımyz. Óıtkeni AQSH bizdiń táýelsizdigimizdi álemdegi alǵashqy elderdiń biri bolyp moıyndady jáne árdaıym Qazaqstannyń egemendigi men aýmaqtyq tutastyǵyn qoldap keledi. Halqymyz Amerıkanyń bul ustanymyn shynaıy qurmetteıdi. Elimizde júrgizilip jatqan aýqymdy saıası-ekonomıkalyq reformalar, ashyq jáne ınvestısıaǵa qolaıly saıasat júrgizý ustanymy amerıkalyq kompanıalardyń Qazaqstanda alańsyz bıznes júrgizýine kepildik beredi ári olardyń senimdi, uzaq merzimdi seriktes bolýyna múmkindik jasaıdy", – dedi Qasym-Jomart Toqaev.