Qazaq tiliniń taǵdyry – el taǵdyry. Sońǵy jyldary qoǵamdaǵy eń ótkir ári sezimtal taqyryptardyń biri – memlekettik tildi damytý máselesi. Qazir qazaq tilin oqytýǵa jáne mektepterde shynaıy tildik orta qalyptastyrýǵa arnalǵan sharalar júıeli túrde júzege asýda.
2023 jyldan bastap balabaqshalarda júzege asyp jatqan «Tilge boılaý» baǵdarlamasy – osy baǵyttaǵy jańa bastamalardyń biri. Erte jastan tilge baýlý ıdeıasy álemdik tájirıbege súıengenimen, qazaqstandyq jaǵdaıǵa beıimdelip jasalǵany erekshe mándi baǵdaralma.
Ǵalymdar da, praktık mamandar da erte jastaǵy qabyldaý qabileti eresekterden áldeqaıda joǵary ekenin jaqsy biledi. Demek, balany úsh jasynan bastap memlekettik tilge baýlý – bolashaqta tildik kedergini azaıtýdyń eń tıimdi joly. Baǵdarlama qazirdiń ózinde bes óńirde synalyp jatyr, aldaǵy ýaqytta el kóleminde engizilmek. Mundaǵy basty jańalyq – qazaq tilin úıretý shyǵarmashylyq erkindikke negizdelip, balanyń qıaly men oılaýyn shektemeı, kerisinshe damytýǵa baǵyttalýy.
Qazaq tilin úıretý ata-ananyń suranysy men qoǵamnyń qajettiligine tirelip tur. «Tilge boılaý» jobasy da ata-analardyń pikirine súıenip jasalǵan. Bul – memlekettik saıasattyń halyqpen úndestiginiń belgisi. Tájirıbe kórsetip otyrǵandaı, ata-ana men mekteptiń múddesi bir arnaǵa toǵysqanda nátıje áldeqaıda joǵary bolady. Bala mektepte alǵan bilimn úıde jalǵastyryp, kúndelikti ortada qoldansa, tildiń ómirsheńdigi artady. Sondyqtan bul baǵdarlamanyń kezeń-kezeńimen mektep júıesine engizilýi – ýaqyt talaby.
2024 jyly 5,5 myńnan astam qazaq tili men ádebıeti pániniń muǵalimi biliktiligin arttyrdy. Bul baǵyttaǵy jumystar sapaly bilim berý isiniń tiregi. Óıtkeni muǵalimniń kásibı deńgeıi joǵarylamaı, oqýshynyń nátıjesi de óspeıdi. Biliktilikti arttyrý naqty ádis pen tájirıbe berýge baǵyttalsa ǵana shynaıy nátıje beredi. Sońǵy jyldary pedagogtarǵa arnalǵan trenıńterde sıfrlyq quraldardy qoldaný, kommýnıkatıvtik ádistemelerdi engizý jáne tildik ortany qurýdyń jańa tásilderi basty nazarǵa alynyp keledi.
Eleýli jańalyqtardyń biri – alǵash ret 5–8 jáne 10-synyp oqýshylary úshin qazaq tilinen emtıhan tapsyrýdyń engizilýi. Bul oqýshylardyń baǵdarlamany tereńirek meńgerýge yntalandyratyn túsetini anyq.
Osy reformalardyń barlyǵyn bir arnaǵa toǵystyrsaq, memleket qazaq tilin damytýdy tek uranmen emes, naqty ispen júzege asyryp otyrǵanyn kóremiz. Tildiń mártebesi tek zańda jazylǵan baptarmen emes, kúndelikti mektepte, balabaqshada, otbasynda júzege asqanda ǵana kúsheıedi. Sondyqtan «Tilge boılaý» sıaqty baǵdarlamalar men muǵalimderdiń kásibı damýyna salynǵan ınvestısıalar – til saıasatynyń tiregi aınalyp keledi.
