Negizinde biz sizderden áldeqashan aıyrylyp qalǵanbyz, Álisher. Bilesiz be osyny?
Bizge sizdeı adamdardyń qazaqsha sóılegeni kerek edi. Joq, biz sizderge muqtaj emespiz, biraq sizderdiń Qazaqstan atty qostildi memlekette eshnárseni bilmeı, eshnárseni kórmeı, beıqam ómir súrip jatqandaryńyzǵa tańǵalamyz.
Sizder qandaı baqyttysyzdar. Sizderde bári bar. Belgili bir dárejede bizde de bári bar. İship-jem, kıer kıimdi aıtamyz (eger «bári bardy» osymen ólsheıtin bolsaq).
Biraq, is júzinde kóp jerimiz ketik. Kóp jerimiz. Tilimiz tilingen, ekige...
Álisher, siz bizdiń ne aıtyp otyrǵanymyzdy túsinip otyrsyz ba? Sózimizdi, altyn ýaqytymyzdy tekke shyǵyndap jatqan joqpyz ba? Túsinbeýińiz múmkin emes. Eń jeńil tilmen jazǵanymyz ǵoı bul. Jamandap jatqan joqpyz, qoryqpańyz.
Álisher, siz oılaýyńyz múmkin, ynalar maǵan bekerge soqtyǵysyp otyr dep...
Joq. Beker emes.
Álisher, Júsipbek Aımaýytovty oqyǵan shyǵarsyz? Sol kisi bylaı depti: «Qara halyqtyń mádenıetti bolýynan, mádenıetti kisiniń qazaq bolýy qıyn».
Budan bir ǵasyr buryn aıtqan. Dál sizdeı adamdarǵa arnalǵan sıaqty. Adasqandarǵa... bálkim birjolata, máńgilikke.
Álisher, Siz qashan qazaqqa aınalasyz? Biz kútip júrmiz.
Osydan birneshe jyl buryn áldebir basylymǵa bergen suhbatyńyzda «qazaqsha úırenip júrmin» degensiz. Bilemiz. Bir emes, birneshe jerde aıtypsyz.
Úırendińiz be? Qalaı, qıyn be eken týǵan tilińdi úırený? Álde, úırenbedińiz be?
Asyly, bizge sizdeı adamnyń qazaqsha sóılegeni, qazaqsha oılaǵany kerek. Siz bir aýyz qazaqsha jazsańyz (aıtalyq, til týraly) bir orystildi dosyńyzdan aıyrylýyńyz múmkin, biraq on qazaqtildi dos tabasyz.
Odan buryn eshnárseni bilmeı, eshnárseni kórmeı, beıqam ómir súrip jatqan qazirgi qamsyz qalpyńyzdan aıyrylasyz. Qaıǵyrasyz. Bizdiń qaıǵymyzdy túsinesiz.
Másele, bul sizge kerek pe? Siz mundaı táýekelge bara alasyz ba?
Bilesiz be, Álisher, negizinde jyldar boıy adasyp kelgen, oryssha sóılegen, oryssha oılaǵan, bylaısha aıtqanda bolmysy ózgergen, biraq aınalyp kelip báribir de tegin tanyǵan (olardy shalaqazaq deýge aýzymyz barmaı otyr) qazaqtar áldeqaıda patrıot bolady. Patrıot degenimiz az, orystyń soıylyn soǵatyndar, jalpy, qazaqqa qatysty dúnıeni jaqtyra bermeıtinder olardyń kópshiligin «naspat» dep ataıdy.
Sol dástúr sizben jalǵassa degen oı ǵoı bizdiki....Joq, sizden julynǵan patrıot bolýdy surap otyrǵamyz joq.
Jarnamaǵa jutap otyrǵan qazaq saıttary men gazetterine jan bitirseńiz, belgili bir taýardy oryssha emes, qazaqsha jazyp jarnamalasańyz, kem degende bastap kórseńiz qatyp keter edi, Álisher. Qaıtalap aıtaıyq, biz sizge muqtaj emespiz. Bizdiki adasqandar úıirin tapsa degen oı...
Sizderge bizdiń ortamyzdan árdaıym oryn tabylady. Biraq eshqashan orys bola almaısyz. Orystarda Álisherler kóp, olar myńdap sanalady. «Adasqandar» – bular qazaq ta emes, orys ta emes. Bular ómir boıy osy ekeýiniń ortasynda óziniń kim ekenin bilmeı ótetin bólek top. «Adasqandardyń» arasynda aqyl kirgenderi az, aqylynan adasqandary kóp.
Álisher, tańdaý sizde. Áli de kesh emes. Aqyl kirgenderdiń qatarynda sizdiń atyńyz júrse, dosyńyz da, ókinishke oraı dushpanyńyz da kóbeıedi. Dushpanyńyz burynǵy dosyńyz bolýy da bek múmkin. Aıttyq qoı, siz bir aýyz qazaqsha jazsańyz (aıtalyq til týraly) bir orystildi dosyńyzdan aıyrylýyńyz múmkin, biraq on qazaqtildi dos tabasyz.
Uıaly telefondarmen qonaq úılerdi, tońyzytqyshtar men shańsorǵyshtardy jarnamalaı berińiz. Tek tym qurymaǵanda bir jaman útiktiń jarnamasyn qazaqsha jasap kórińiz. Bul sizdiń qolyńyzdan keledi, bilemiz. Mysqylymyz emes. Negizinde bul da talant. Qolymyzdan kelse, biz de... Jaraıdy, bul jaǵy basqa áńgime.
Belgilisi, Qazaqstan atty qostildi memlekette eshnárseni bilmeı, eshnárseni kórmeı beıqam ómir súrýge bolmaıdy, Álisher.
Dýman BYQAI
