نەگىزىندە ءبىز سىزدەردەن الدەقاشان ايىرىلىپ قالعانبىز، الىشەر. بىلەسىز بە وسىنى؟
بىزگە سىزدەي ادامداردىڭ قازاقشا سويلەگەنى كەرەك ەدى. جوق، ءبىز سىزدەرگە مۇقتاج ەمەسپىز، ءبىراق سىزدەردىڭ قازاقستان اتتى ءقوستىلدى مەملەكەتتە ەشنارسەنى بىلمەي، ەشنارسەنى كورمەي، بەيقام ءومىر ءسۇرىپ جاتقاندارىڭىزعا تاڭعالامىز.
سىزدەر قانداي باقىتتىسىزدار. سىزدەردە ءبارى بار. بەلگىلى ءبىر دارەجەدە بىزدە دە ءبارى بار. ىشىپ-جەم، كيەر كيىمدى ايتامىز (ەگەر «ءبارى باردى» وسىمەن ولشەيتىن بولساق).
ءبىراق، ءىس جۇزىندە كوپ جەرىمىز كەتىك. كوپ جەرىمىز. ءتىلىمىز تىلىنگەن، ەكىگە...
الىشەر، ءسىز ءبىزدىڭ نە ايتىپ وتىرعانىمىزدى ءتۇسىنىپ وتىرسىز با؟ ءسوزىمىزدى، التىن ۋاقىتىمىزدى تەككە شىعىنداپ جاتقان جوقپىز با؟ تۇسىنبەۋىڭىز مۇمكىن ەمەس. ەڭ جەڭىل تىلمەن جازعانىمىز عوي بۇل. جامانداپ جاتقان جوقپىز، قورىقپاڭىز.
الىشەر، ءسىز ويلاۋىڭىز مۇمكىن، ىنالار ماعان بەكەرگە سوقتىعىسىپ وتىر دەپ...
جوق. بەكەر ەمەس.
الىشەر، جۇسىپبەك ايماۋىتوۆتى وقىعان شىعارسىز؟ سول كىسى بىلاي دەپتى: «قارا حالىقتىڭ مادەنيەتتى بولۋىنان، مادەنيەتتى كىسىنىڭ قازاق بولۋى قيىن».
بۇدان ءبىر عاسىر بۇرىن ايتقان. ءدال سىزدەي ادامدارعا ارنالعان سياقتى. اداسقاندارعا... بالكىم ءبىرجولاتا، ماڭگىلىككە.
الىشەر، ءسىز قاشان قازاققا اينالاسىز؟ ءبىز كۇتىپ ءجۇرمىز.
وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن الدەبىر باسىلىمعا بەرگەن سۇحباتىڭىزدا «قازاقشا ۇيرەنىپ ءجۇرمىن» دەگەنسىز. بىلەمىز. ءبىر ەمەس، بىرنەشە جەردە ايتىپسىز.
ۇيرەندىڭىز بە؟ قالاي، قيىن بە ەكەن تۋعان ءتىلىڭدى ۇيرەنۋ؟ الدە، ۇيرەنبەدىڭىز بە؟
اسىلى، بىزگە سىزدەي ادامنىڭ قازاقشا سويلەگەنى، قازاقشا ويلاعانى كەرەك. ءسىز ءبىر اۋىز قازاقشا جازساڭىز (ايتالىق، ءتىل تۋرالى) ءبىر ءورىستىلدى دوسىڭىزدان ايىرىلۋىڭىز مۇمكىن، ءبىراق ون ءقازاقتىلدى دوس تاباسىز.
ودان بۇرىن ەشنارسەنى بىلمەي، ەشنارسەنى كورمەي، بەيقام ءومىر ءسۇرىپ جاتقان قازىرگى قامسىز قالپىڭىزدان ايىرىلاسىز. قايعىراسىز. ءبىزدىڭ قايعىمىزدى تۇسىنەسىز.
ماسەلە، بۇل سىزگە كەرەك پە؟ ءسىز مۇنداي تاۋەكەلگە بارا الاسىز با؟
بىلەسىز بە، الىشەر، نەگىزىندە جىلدار بويى اداسىپ كەلگەن، ورىسشا سويلەگەن، ورىسشا ويلاعان، بىلايشا ايتقاندا بولمىسى وزگەرگەن، ءبىراق اينالىپ كەلىپ ءبارىبىر دە تەگىن تانىعان (ولاردى شالاقازاق دەۋگە اۋزىمىز بارماي وتىر) قازاقتار الدەقايدا پاتريوت بولادى. پاتريوت دەگەنىمىز از، ورىستىڭ سويىلىن سوعاتىندار، جالپى، قازاققا قاتىستى دۇنيەنى جاقتىرا بەرمەيتىندەر ولاردىڭ كوپشىلىگىن «ناسپات» دەپ اتايدى.
سول ءداستۇر سىزبەن جالعاسسا دەگەن وي عوي بىزدىكى....جوق، سىزدەن جۇلىنعان پاتريوت بولۋدى سۇراپ وتىرعامىز جوق.
جارناماعا جۇتاپ وتىرعان قازاق سايتتارى مەن گازەتتەرىنە جان بىتىرسەڭىز، بەلگىلى ءبىر تاۋاردى ورىسشا ەمەس، قازاقشا جازىپ جارنامالاساڭىز، كەم دەگەندە باستاپ كورسەڭىز قاتىپ كەتەر ەدى، الىشەر. قايتالاپ ايتايىق، ءبىز سىزگە مۇقتاج ەمەسپىز. بىزدىكى اداسقاندار ءۇيىرىن تاپسا دەگەن وي...
سىزدەرگە ءبىزدىڭ ورتامىزدان ءاردايىم ورىن تابىلادى. ءبىراق ەشقاشان ورىس بولا المايسىز. ورىستاردا الىشەرلەر كوپ، ولار مىڭداپ سانالادى. «اداسقاندار» – بۇلار قازاق تا ەمەس، ورىس تا ەمەس. بۇلار ءومىر بويى وسى ەكەۋىنىڭ ورتاسىندا ءوزىنىڭ كىم ەكەنىن بىلمەي وتەتىن بولەك توپ. «اداسقانداردىڭ» اراسىندا اقىل كىرگەندەرى از، اقىلىنان اداسقاندارى كوپ.
الىشەر، تاڭداۋ سىزدە. ءالى دە كەش ەمەس. اقىل كىرگەندەردىڭ قاتارىندا ءسىزدىڭ اتىڭىز جۇرسە، دوسىڭىز دا، وكىنىشكە وراي دۇشپانىڭىز دا كوبەيەدى. دۇشپانىڭىز بۇرىنعى دوسىڭىز بولۋى دا بەك مۇمكىن. ايتتىق قوي، ءسىز ءبىر اۋىز قازاقشا جازساڭىز (ايتالىق ءتىل تۋرالى) ءبىر ءورىستىلدى دوسىڭىزدان ايىرىلۋىڭىز مۇمكىن، ءبىراق ون ءقازاقتىلدى دوس تاباسىز.
ۇيالى تەلەفوندارمەن قوناق ۇيلەردى، توڭىزىتقىشتار مەن شاڭسورعىشتاردى جارنامالاي بەرىڭىز. تەك تىم قۇرىماعاندا ءبىر جامان ۇتىكتىڭ جارناماسىن قازاقشا جاساپ كورىڭىز. بۇل ءسىزدىڭ قولىڭىزدان كەلەدى، بىلەمىز. مىسقىلىمىز ەمەس. نەگىزىندە بۇل دا تالانت. قولىمىزدان كەلسە، ءبىز دە... جارايدى، بۇل جاعى باسقا اڭگىمە.
بەلگىلىسى، قازاقستان اتتى ءقوستىلدى مەملەكەتتە ەشنارسەنى بىلمەي، ەشنارسەنى كورمەي بەيقام ءومىر سۇرۋگە بولمايدى، الىشەر.
دۋمان بىقاي
