Ótken jyldyń aıaǵynda elimiz úshin aıtýly oqıǵa oryn aldy. Astanadaǵy Ulttyq mýzeıde Memlekettik keńesshi Erlan Qarınniń tóraǵalyǵymen Saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn tolyq aqtaý jónindegi Memlekettik komısıanyń jumysy qorytyndylanyp, saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn aqtaýda jolynda qolǵa alynǵan úlken jumys óz máresine jetken bolatyn. Memlekettik komısıa úsh jyldan beri tynymsyz jumys istep, talaı aqtańdaqtardy aqtady. Osylaısha joǵalǵanymyz tabylyp, óshkenimiz janǵandaı kúı keshtik.
Sol kezde aıtýly sharaǵa qatysqan Memlekettik keńesshi Erdan Qarın Saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn tolyq aqtaý jumysy otandyq tarıhıshy ǵalymdar úshin mazmundy jumys bolǵanyn atap ótti.
– Memlekettik komısıa tıimdi jumys istep, buryn-sońdy bolmaǵan orasan zor sharýany júzege asyrdy. Osy jumysqa belsene qatysyp, kúsh-jigerin jumsaǵan tarıhshy-ǵalymdarymyz ben ózge de memlekettik organdarǵa zor alǵysymdy bildiremin.
Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń bastamasymen qurylǵan Memlekettik komısıa tarıhı ádildiktiń saltanat qurýyna ólsheýsiz úles qosty.
Osy rette zertteýshi ǵalymdarǵa qundy tarıhı derekterge qol jetkizýge járdemin tıgizgen QR Bas Prokýartýrasyna, UQQ men İİM rızashylyǵymyzdy bildiremiz. Budan basqa aımaqtyq deńgeıdegi ekspedısıalyq jumystarǵa belsendi úles qosqan óńirlerdegi tarıhshy ǵalymdardyń da eńbegi zor ekenin atap ótkim keledi, – dedi Memlekettik keńesshi.
Erlan Qarın shara barysynda elimiz boıynsha saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryna qatysty 72 tomdyq mańyzdy jınaqty kópshilikke tanystyrdy. Kóptomdyq ótkenge salaýat aıtyp, tarıhqa jańasha kózqaraspen qaraýǵa jol ashatyn qundy jınaq bolatyny sózsiz.
Osyǵan deıin shań basqan arhıvterde jatqan qujattar aldaǵy ýaqytta mańyzdy kınotýyndylar men ózekti shyǵarmalarǵa negiz bolady dep paıymdaımyz.
Eń bastysy bul kóptomdyq saıası qýǵyn-súrgen taqyrybyn indete jazyp júrgen jýrnalıserge qundy derekkózi bolatyny anyq.
Aldaǵy ýaqytta osy 72 tomdyq jınaq elimizdiń barlyq kitaphanalaryna taralyp, saıası qýǵyn-súrgin taqyrybyna qyzyǵatyn kez kelgen adamǵa sol kezdegi zulmat jaıynda dál aqparat alýyna múmkindik beretini sózsiz.
Dalanews.kz aqparattyq agenttigine Memlekettik komısıanyń múshesi, tarıhshy Mahabbat Qozybaeva saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn aqtaý isi qalaı júrgenin aıtyp berdi.
– Elimiz táýelsizdigin alǵannan keıin saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn aqtaý jumystary 1995 jyly bastalǵan edi. Sol jyldar keńestik júıeniń qýǵyn-súrginine ushyraǵan 29 myńnan astam aqtalǵan-dy. Keıinnen bul jumys toqtap qaldy. Tek 2020 jyly Saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn tolyq aqtaý jónindegi Memlekettik komısıa qurylǵannan keıin bul is qaıta jandandy. Aınaldyrǵan eki jyl ishinde 311 myńnan astam elimizden kúshtep deportatsıalanǵan adamdar men áskerı tutqyndar aqtaldy.
Aımaqtarda jumys istegen ǵalymdar deportatsıaǵa ushyraǵan adamdardyń tizimin jasap, olardy aqtap shyǵýǵa ólsheýsiz úles qosty. Osy rette Memlekettik komısıa qýǵyn-súrgin qurbandaryn aqtaýǵa qatysty arnaı talabyn daıyndap shyqqanyn aıta ketýimiz kerek. Aldaǵy ýaqytta bul baǵyttaǵy jumystar jalǵasyn tabatyn bolady, – dedi Mahabbat Qozybaeva.
Osyǵan deıin saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryna qatysty qoljetimdi 700 myńnan astam qujat bolsa, Memlekettik komısıanyń belsendi jumysynan keıin onyń qataryna taǵy da 600 myń qujat kelip qosyldy.
Aldaǵy ýaqytta jınaqtalǵan qujattardyń bárin kitap etip shyǵarý múmkin emes. Sol sebepti Memlekettik keńesshi Erlan Qarın jınaqtalǵan qujattardy túrli baǵyttarǵa jiktep, arnaıy portalǵa júktep, qundy málimetke halyqtyń qoljetimdiligin arttyrý isin QR Joǵary bilim jáne ǵylym mınıstri Saıasat Nurbekke tapsyrdy.
3 jylǵa sozylǵan Memlekettik komısıanyń jumysy saıası qýyn-súrgin qurbandaryn aqtap qana qoımaı, jańa tarıhshylar shoǵyrynyń qalyptasýyna jáne elimizde arhıv qatynastary jumystarynyń zaman talabyna saı jandanýyna serpin bergenin aıta ketýimiz kerek.
