Sırıadaǵy beıbit turǵyndarǵa qarsy jasalǵan ýly gazben shabýylǵa qarsylyq bildirý – Asad bıligi men Reseı saıasatyna qarsy shyǵý degen sóz. Meniń oıymsha, Qytaı men AQSH ózara odaqtastyqqa alǵashqy qadam jasap otyr. Múmkin eki tarap qalyptasyp kele jatqan baǵyttan bas tartar, biraq AQSH pen Qytaı Reseıge qarsy odaqtas bola jazdady.
Osy eki uly derjava (AQSH pen Qytaı álemde áskerı jáne ekonomıka jaǵynan eń qýatty memleketter), egerde AQSH pen Qytaı Reseıge qarsy odaqtas bola qalsa - onda Reseıdiń jaǵdaıy tipti múshkil bolmaq. Qytaıdyń Reseıge qyjyly bar – ol terrıtorıalyq talaptar: kezinde Qytaı 19 ǵasyrdyń ortasyndaǵy «Apıyn soǵysynan» keıin álsirep, Aıgýn jáne Pekın kelisimderine qol qoıyp, Amýr ózeniniń boıyndaǵy ólkelerdi Reseıge berýge májbúr bolǵan.
Sol tusta 19 ǵasyrdyń ortasynda basqa iri memleketter de Qytaıdan jer oljalaǵan. Ulybrıtanıa Szúlýn jartyaralynyń ońtústigi, sol sıaqty «Apıyn soǵystarynyń» nátıjeleri jáne joǵaryda atalǵan Pekın kelisimi boıynsha Gonkongty Portýgalıa ıelengen (1557 jyldan bastap Makaony).
Biraq búgingi tańda Ulybrıtanıa jáne Portýgalıa barlyq otar terıtorıalaryn Qytaıǵa qaıtardy, tek Reseı ǵana Qytaıǵa tartyp alǵan jerlerin qaıtarmaı otyr.
Sondyqtan AQSH pen Qytaı Reseıge qarsy ymyralasýy múmkin. Reseı ekinshi Dúnıe júzilik soǵystan keıingi jahandyq tártipti buzdy dep esepteledi: Reseı Ýkraınadan Qyrymdy tartyp aldy jáne Shyǵys Ýkraınadaǵy «azamat soǵysyn» qoldap otyr.
Al Kalınıngrad oblysynda «Eskendir» raketalaryn ornalastyryp, Batys Evropanyń záresin alyp otyr. Qoryta aıtsaq, AQSH, Irandy «keshirip», ony Reseıge qarsy qoıdy. Endi AQSH Qytaımen odaqtas bola qalsa, egerde bul odaqtastyq pen ymyrashyldyqty Eýroodaq qoldasa, onda oqshaýlanǵan Reseıdi AQSH, Eýroodaq jáne Qytaı Reseıdi tútip jeıdi.
Ázimbaı Ǵalı,
saıasattanýshy
