Qazaqstan úkimeti bıyl qorǵanys salasyna jumsalatyn qarjyny aıtarlyqtaı arttyrdy. Bılik qańtar oqıǵasy, Reseı men Ýkraına arasyndaǵy soǵystan keıin áskerı daıyndyqty arttyrýǵa jáne tótenshe jaǵdaıǵa jaýap beretin kúsh qurylymdary men mekemelerdi tehnıkalyq jabdyqtaý úshin qosymsha 441 mlrd teńge (1 mlrd AQSH dollaryna jýyq) bólýdi kózdedi.
Iaǵnı, bul Qorǵanys mınıstrliginiń 2022 jylǵa josparlaǵan jalpy shyǵyndarymen salystyrǵanda aıtarlyqtaı kóp.
Keıbir málimetterge sáıkes, Qazaqstan Ýkraına tájirıbesin basshylyqqa ala otyryp, armıany kádimgi «gıbrıdtik soǵysqa» daıyndaýdy josparlaǵanǵa uqsaıdy. Árıne, bul áńgimeniń tekten tek shyqpaǵany belgili. Sebebi, Qazaqstan saqtyq sharasyn qolǵa alyp, jan-jaqty daıyndyq sharasyn pysyqtamasa bolmaıdy.
Halyqaralyq áskerı sarapshylardyń pikirinshe, Qazaqstan bıligi Ýkraınanyń Reseıge des bermeı, soǵysta qarsylasa túsýinen sabaq alý kerek. «Ol úshin bılik áskerı salaǵa túpkilikti reforma jasap, «gıbrıdti soǵysqa» daıyndyǵyn kúsheıtýi tıis» degeni biraz jaıttan habar beredi.
Shyn máninde, Qazaqstan armıasynyń jaǵdaıy qalaı? Eldiń qaýipsizdigi men tutastyǵyn saqtaýǵa qaýqary jete me?
Bul saýalǵa kelgende biraz kúmiljip qalatynymyz shyndyq. Al búgingideı almaǵaıyp zamanda qorǵanys salasy berik bolmasa, el irgesinen tynyshtyq ketýi ábden múmkin.
Sol sebepten de qorǵanys salasyn qosymsha qarjylandyrýdyń edáýir bóligi kúsh qurylymdary sanyn ulǵaıtýǵa jáne materıaldyq-tehnıkalyq bazany, sondaı-aq áskerı-transporttyq avıasıa parkin tolyqtaı jabdyqtaýǵa baǵyttalyp otyr.
Londondaǵy Halyqaralyq strategıalyq zertteýler ınstıtýty shyǵaratyn The Military Balance jyl saıynǵy anyqtamalyǵynyń 2021 jylǵy derekterine súıensek, Qazaqstan turaqty ásker sany boıynsha álemde 166 eldiń ishinde 70-shi orynda tur.
Munymen qosa Qazaqstan armıasynda 39 myń adam eńbek etetini jazylsa, taǵy 31,5 myń adam turaqty áskerlerge qatysy joq áskerılendirilgen quramdaǵy mekemelerde esepte tur.
TMD elderiniń ishinde 2021 jylǵy ásker sany boıynsha reıtıńte Reseı (5-oryn), Ýkraına (21-oryn), Ázirbaıjan (41-oryn), Ózbekstan (63-oryn), Belarýs (64-oryn) jáne Armenıa ( 66 oryn) jaıǵasqan.
Shyn máninde, keshegi qańtar oqıǵasy, Reseı men Ýkraına arasyndaǵy soǵys órti, Ázirbaıjan men Armenıa shekarasyndaǵy qaqtyǵys Qazaqstandy da beıqam jatqyza almaıdy.
Sebebi, bul saladaǵy mamandar áleýmettik, ekonomıkalyq jaǵdaıdyń da máz emestigin talaı aıtqan. Ol ol ma, qarý-jaraq qory da álsiz. Aınalyp kelgende, bárine qarjy jetispeıdi. Alda-jalda soǵys órti tutana qalsa, áskerlerdiń daıyndyǵy da tómen. Tipti, osy saladaǵy kásiporyndy damytýǵa quıylatyn ınvestısıa kólemi de mardymsyz eken. Muny alysqa barmaı-aq, qorǵanys shyǵystary reıtıńinde kóshtiń sońynda turǵanymyz dáleldeı alady.
Demek, qorǵanys salasyna túbegeıli reforma jasaıtyn ýaqyt keldi. Áskerı daıyndyq jumysyn jolǵa qoıyp, kúsh qurylymdaryn jańa tehnologıamen jabdyqtaý kezek kúttirmeıtin másele.
Qazaqstan prezıdenti Q.Toqaevtyń mamyr aıynda Túrkıaǵa baryp, elimizde shabýyldaýshy ushqyshsyz ushý ushaqtaryn birlesip shyǵarý týraly kelisimge qol qoıǵany da sondyqtan.
