Búginde ǵylymdy damytyp, oǵan oǵan kóńil bólgen elder damyǵan elderdiń kóshin bastaýda. Kez kelgen eldiń damýynyń ózeginde ǵylymı-tehnıkalyq «bým» jatqanyn baıqaý qıyn emes. Bul rette qazirgi damyǵan Batys elderiniń júrip ótken jolyna nazar aýdarsaq, kóp jaıtqa kóz jetkizgen bolar edik.
Keńes zamanynda Qanysh Sátbaev bastaǵan qazaq ǵalymdary qazaq ǵylymnyń órisin keńeıtip, Odaq kóleminde Qazaqstandaǵy ǵylymnyń damýyna joǵary deńgeıge shyǵardy. Al keıingi toqyraý jyldary ǵylym salasy júdep, jadap pushaıman kúıge túskenin bárimiz bilemiz. Tek sońǵy onshaqty jyldyń kóleminde ǵylymǵa memleket tarapynan birshama kóńil bólinip, salany qarjylandyrý isinde ilgerileý oryn aldy.
Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev ǵylymdy damytý máselesin jyl saıynǵy Qazaqstan halqyna arnalatyn Joldaýlarynda qadap turyp aıtyp, naqty tapsyrmalar berip keledi. Prezıdent óziniń sońǵy Joldaýynda elimizdegi qoldanbaly ǵylymdy joǵary oqý oryndardyń qabyrǵasynda jan-jaqty damytý týrasynda naqty tapsyrma bergen bolatyn. Osy rette Dalanews.kz tilshileri Memleket basshysynyń tapsyrmasy aıasynda QR Joǵary oqý oryndary jáne ǵylym mınıstrligi qandaı is-sharalardy júzege asyryp, qandaı jumystardy júzege asyryp jatqanynan az-kem taldaý jasaýdy jón sanap otyr.
Qazirgi tańda elimizdiń ǵylym men tehnologıany damytý salasynda 25 myń adam bel jazbaı eńbek etýde. Demek, Qazaqstannyń ǵylymdy damytyp, onyń nátıjelerin naqty ekonomıkaǵa engizip, paıda tabýyna múmkindik beretin ǵylymı kadrlyq áleýeti bar. Prezıdent osy ǵylymı áleýetti paıdalanyp, el ekonomıkasyn órkendetýdi kózdep otyr.
Elimiz naryqtyq kezeńge aýysqan jyldary elimizde ǵylymı jumystar bilte shamnyń jaryǵy sekildi óleýsirep janyp turdy. Osy qıyn kezeńde qazaq ǵylymnyń otyn óshirmeýge tyrysqan azamattarǵa alǵys aıtýymyz kerek. Óıtkeni, jurttyń bári ala qanardy arqalap, bazar jaǵalap ketkende jankeshti jandardyń arqasynda qazaq ǵylymy óziniń dástúrli sabaqtastyǵyn joǵaltqan joq.
Keıinnen memleketimiz ekonomıkalyq damý jolyna túsip, birshama qoń jınaǵan soń, «Bolashaq» baǵdarlamasy paıda bolyp, jastarymyz shetelde bilim alyp, ǵylym qaıtadan tartymdy salaǵa aınaldy.
Endigi kezekte ǵalymdarymyz ǵylymı-zertteý jumystarymen aınalysyp, onyń nátıjesin tartpaǵa salyp qoımaı, aldaǵy ýaqytta ǵylymı-zertteýlerdiń nátjılerin el ekonomıkasyn órkendetýge baǵyttaýymyz kerek. Bir sózben aıtsaq, ǵylym men óndiristi ushtastyratan kez keledi.
Sol sebepti Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev ǵylymdy qoldanbaly baǵytta damytý máselesin beker kóterip otyrǵan joq.
Elimizde 2023-2029 jyldarǵa arnalǵan QR Joǵary bilim men ǵylymdy damytý tujyrymdamasyna sáıkes, ótken jyly qabyldanǵan qujat aıasynda erekshe nazar kelesi baǵyttarǵa aýdaryldy. Bul qujat joǵary oqý ornyndaranyń qabyrǵasynda ǵylymdy damytýdy kózdep otyr. Osy rette Prezıdenttiń Jarlyǵymen Ǵylym jáne tehnologıalar jónindegi ulttyq keńes qurylǵanyn aıta ketýimiz kerek. Osy rette elimizdi ǵylymdy damytýdyń jańa tuǵyrnamasynyń arqasynda serpindi jumystar júrip jatqanyn QR Joǵary oqý oryndary jáne ǵylym vıse-mınıstri Darhan Ahmet-Zákı oıyn ortaǵa salǵan bolatyn.
– 2023-2029 jyldarǵa arnalǵan QR Joǵary bilim men ǵylymdy damytý tujyrymdamasyna sáıkes, elimizde qarqyndy jumystar júrip jatyr. Bul qujattyń arqasynda ǵylymdy qarjylandyrý isi 3,5 esege ósti. Sonymen qatar álemniń aldyńǵy qatarly ortalyqtarynda 800-den astam adam ǵylymı taǵylymdamadan ótý múmkindigine ıe bolady. Qazir ǵylymdy damytýúshin ınfraqurylymdy damytyp, oqý oryndary men ǵylymı-zertteý ınstıtýttaryn zamanaýı qural-jabdyqtarmen qamtamasyz etý jumystary júrip jatyr. Búginde bul kórsetkish 14%-dy quraıdy.
Budan basqa elimizdiń básekege qabilettiligin qamtamasyz etý úshin ǵylym jetistikteriniń nátıjelerin engizýge, ǵylymdy damytýǵa jáne tehnologıalyq saıasatty iske asyrýǵa, sondaı-aq ǵylymı qyzmettiń strategıalyq, kásibı jáne áleýmettik máselelerin sheshýge baǵyttalǵan «Ǵylym jáne tehnologıalyq saıasat týraly» zań qabyldandy, – deıdi vıse-mınıstr.
Ǵylymdy damytýda dúnıejúzindegi ozyq elderdiń is-tájirıbelerin jatsynbaı alyp, kedege jaratýdyń mańyzy zor. Osy rette Qazaqstan Ońtústik Koreıa eliniń Ulttyq ınovasıalyq damý baǵytyn tańdap aldy. Biz biletin Koreıada jetekshi ýnıversıtetter ekonomıkanyń órisin keńeıtetin ǵylymı-ınnovasıalyq baǵyttardy anyqtap, ony óndirispen birge baılanystyryp damytady.
Osylaısha elimiz ǵylymdy damytýda óziniń memlekettik barlyq pozısıasyn aıqyndady. Endigi kezekte tynymsyz eńbek etip, Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev júktegen tapsyrmany oryndamýymyz kerek.
