Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti
N. Á. NAZARBAEVTYŃ;
QR Prezıdenti Ákimshiligi
Basshysynyń birinshi orynbasary
M. M. TÁJINNİŃ;
QR Syrtqy İster mınıstri
Q. Q. ÁBDİRAHMANOVTYŃ;
QR Ulttyq Qaýipsizdik komıtetitiniń Tóraǵasy
K. Q. MÁSİMOVTYŃ;
QR Bas Prokýrory
Q. P. QOJAMJAROVTYŃ;
«Nur Otan» partıasy Tóraǵasynyń
Birinshi orynbasary
M. A. QUL-MUQAMMEDTİŃ
nazaryna
«Qala men Dala» gazetiniń redaksıasyna Nurtaı Tóke atty Qazaqstan azamaty aryz aıta keldi. Ol 2017 jyldyń 7 jeltoqsanynda kúıeý balasy Asqar Azatbekti eki eldiń ortasyna salynǵan «Qorǵas» erkin ekonomıkalyq aımaǵyna barǵan jerinen belgisiz bireýler jıp mashınasyna basyp, Qytaı jaqqa alyp ketkenin, sodan beri Asqar Azatbekten habar ala almaǵanyn jetkizdi.
Asqar Azatbek
1976 jyly 18 qańtarda dúnıege kelgen.
2017 jyly 6 qazan kúni Qazaqstan azamattyǵyn alǵan.
Pasport nomeri: №11483752.
JSN: 760118000347
Turǵylyqty meken-jaıy: Almaty qalasy Alataý aýdany Dáýrenbekov kóshesi 31 úı.
Qan bazarda adam urlaý
Nurtaı Tókeniń aıtýyna qaraǵanda, osydan 7 aı buryn kúıeý balasy Asqar Azatbek Qytaı Halyq Respýblıkasynan Atamekenge birjolata kóship kelip, birden azamattyq alǵan. Buryn Qytaıdyń Shynjań ólkesi İle aımaǵynda ártúrli salada memlekettik qyzmet atqarǵan ol elge kelgen soń jeke bıznespen aınalysýdy kózdep, óz aldyna kásip bastaýdy qolǵa alǵan. Ol osy maqsatyn oryndaý úshin qytaılyq bıznesmendermen iskerlik kezdesý uıymdastyrý úshin «Qorǵas» bazaryna tanysy Orazjan Sultanálini ertip barady.
Shamamen tústen keıingi saǵat 16.30 shamasynda olar Qorǵas bazarynyń qazaqstandyq shekara baqylaýynan ótip, «Samuryq» kesheniniń aldyna barady. Dál osy kezde eki jıpten azamattyq kıim kıgen 7-8 qytaı azamaty túsip, birden ekeýin qaýmalap ustaı alady da, Orazjandy jiberip, Asqardy mashınaǵa zorlyqpen otyrǵyzyp, Qytaı shekarasyna qaraı alyp ketken.
«Buryn-sońdy qan bazarda adam urlaǵandy kórmegen de, estimegen de edik. Óziniń azamaty bolsa bir sári, ózge eldiń azamatyn bulaı urlap áketý, birinshiden, kisilik quqyqqa qol suǵý bolsa, ekinshiden, bir eldi, onyń zańyn syılamaý, basyný», – deıdi Nurtaı Tóke. Ol Asqar Azatbektiń qaltasynda Qazaqstan pasporty bolǵanymen, onda Qytaıǵa ótetin vıza bolmaǵanyn aıtady. Qytaı azamattary shekaradan qalaı alyp ótkenine tańdanysyn jasyrmaıdy.
Nurtaı Tóke osy árketteri arqyly «Qytaılyqtar (olardyń naqty qandaı organnyń qyzmetkeri ekendikteri belgisiz) eki el arasynda qalyptasqan, kelisilgen barlyq erejelerdi, halyqaralyq normatıvti zańdardy da óreskel buzyp otyr» dep topshylaıdy.
[caption id="attachment_32843" align="aligncenter" width="640"]
Asqar Azatbektiń pasportynyń kóshirmesi[/caption]
«Esim shyǵyp ketti»
Asqar Azatbekpen «Qorǵas» bazaryna birge barǵan Orazjan Sultanáli azamattyq kıim kıgen adamdardyń túsin bajaılap baıqap ta úlgirmegen. Bizben telefon arqyly sóılesken ol «Qorǵas» bazarynyń ishine engen soń kóp ótpeı «Samuryq» kesheniniń aldynda qytaılyq bıznes ókilimen kezdeskenderin aıtady. Arada bes mınýt óter-ótpesten qastaryna eki jıp toqtaı salyp, birden ekeýin ustaǵan.
«Meni tórt Qytaı azamty ustady da, jerge jatqyzyp, qaltamdaǵy pasportymdy alyp shyqty. Maǵan «Qazaqstanǵa kelgenińe qansha jyl boldy?» dep surady. «15 jyldan beri Qazaqstan azamatymyn» degenim sol edi, pasportymdy sýretke túsirip aldy da, «jónińe ket!» dep buıryq berdi. Al ózderi Asqar Azatbekti mashınalaryna basyp alyp, Qytaı jaqqa qaraı quıǵyta jóneldi» deıdi O. Sultanáli.
Tilshiniń «Sizderdi ustaǵan adamdar qaı ulttyń ókilderi?» degen suraǵyna: «Hanzý ultynyń ókilderi. Olar qytaısha sóıledi», – dep jaýap qatty.
Ol dál sol shaqta esi shyǵyp ketkenin, mashınalardyń nomerin kóre almaǵanyn, ustaǵan azamattardyń túrine de tolyq qarap úlgirmegenin aıtady. Ol «Qorǵas» bazaryndaǵy «Samuryq» kesheniniń de Qytaılarǵa jalǵa berilgenin jetkizdi.
[caption id="attachment_32844" align="alignleft" width="265"]
Asqar Azatbektiń jeke kýáligi[/caption]
Polıseıler eshteńe isteı almaı otyr
Orazjan Sultanáli dosyn ustap áketken soń dereý shekaralyq baqylaý beketinen ótip, Jarkentke kelgen. Sodan keıin Nurtaı Tókege mán-jaıdy aıtyp habarlasqan jáne sol kúni keshke Jarkent polısıasyna baryp, bolǵan jaǵdaıdy baıandap, aryz jazǵan. Kúıeý balasynyń urlanǵanyn bilgen Nurtaı Tóke de ertesi Jarkent polısıasyna baryp, bul istiń qatardaǵy kisi urlaý qylmysy emes, halyqaralyq másele ekenin túsindirgenin jetkizdi.
«Polısıa bóliminiń basshysy bizdi tyńdaǵan soń qasymyzǵa arnaıy bir polısıa qyzmetkerin qosyp, «Qorǵas» bazaryna barýdy buıyrdy. Bizdiń qasymyzda júrip, naqty oqıǵa bolǵan jerdi kórýge tıis polıseı men arttaryńnan baramyn dedi de, kúni boıy kelmedi. Biz «Samuryq» kesheniniń aldyn torýyldap kesh batyrdyq. Sodan beri jarkenttik polıseıler «Qorǵas» bazaryndaǵy qytaılyq áriptesterimizge suraý salǵanymyzben, olar eshqandaı jaýap qatqan joq. Kútińder!» deýden aspaı otyr. Tym qurysa «Samuryq» keshenine ornatylǵan tórt vıdeobaqylady da kórmegen», – deıdi. Ol «Samuryq» saýda kesheniniń qojaıyny qytaılar bolǵandyqtan, ondaǵy vıdeo jazbalar óshirilip tastaýy múmkin deıdi. Eger sol vıdeojazbalardy kóre alsa, onda Asqar Azatbekti ustaǵandardyń mashına nomerlerin bilýge bolatynyn, sol arqyly Qytaı tarapyna suraý salý múmkindigi týatynyn aıtady.
Kirgen iz bar, shyqqan iz joq...
Biz osy oqıǵaǵa baılanysty jarkenttik polısıa bólimine habarlastyq. Ózin Mádı Botambaev dep tanystyrǵan polısıa qyzmetkeri Asqar Azatbekti urlaý faktisi boıynsha 7 jeltoqsan kúni aryz túskenin rastady. Alaıda, qytaılyq áriptesterine bul oqıǵa boıynsha resmı hat jazǵandarymen, eshqandaı naqty jaýap kelmegen. Ol «Qorǵas» bazarynyń qazaqstandyq shekara baqylaý qyzmeti arqyly Asqar Azatbektiń 2017 jyly 7 jeltoqsan kúni saǵat shamamen 16.30 mólsherinde bazarǵa kirgenin, biraq sol kúıi keri oralmaǵanyn anyqtaǵandaryn, odan ózge eshqandaı naqty aqparat qoldarynda joqtyǵyn telefon arqyly aıtyp berdi.
[caption id="attachment_32845" align="alignright" width="366"]
QR Syrtqy İster mınıstrliginiń jaýaby[/caption]
Syrtqy İster mınıstrligi ne isteı alady?
Nurtaı Tóke kóp ótpeı jergilikti advokatymen keńesý arqyly QR Syrtqy İster mınıstrligi Almaty qalasy ókildigi basshysyna aryz jazǵan. Oǵan kelgen jaýap hatta N. Tókeniń aryzy «bul is boıynsha QR-nyń QHR-daǵy Elshiligine (Beıjiń qalasy) jáne Úrimjidegi pasporttyq-vızalyq Qyzmetine shuǵyl túrde qarastyrý úshin» joldanǵanyn habarlaǵan. Jaýap hat qolyna tıisimen Nurtaı Tóke Úrimjidegi elshilik qyzmetkerlerine de baryp qaıtqanyn aıtady. Olar da Qytaıdyń tıisti mekemelerine osy is negizinde suraý salǵanymen, eshqandaı jaýap ala almaǵandaryn, bul oqıǵany baqylaýda ustaıtyndaryn aıtyp shyǵaryp salǵan.
«Sodan beri Beıjińdegi Elshilik qyzmetkerlerimen telefon arqyly sóılesip júrmin. Olar Qytaıdyń Syrtqy İster mınıstrligine resmı hat jazǵandaryn, biraq Qytaıdyń Syrtqy İster mınıstrligi Asqar Azatbekti Qytaıǵa alyp ótkeni ári kimderdiń ustaǵany týraly resmı aqparat joq bolǵandyqtan, bul isti qarastyrýǵa eshqandaı negiz joq dep jaýap bergenin jetkizdi. Qazirshe osy oqıǵany óz kózimen kórgen Orazjan ǵana. «Samuryqtaǵy» vıdeobaqylaý jazbalaryn kórsek, naqty dálel bolar edi» deıdi Nurtaı Tóke.
«Jerasty túrmesinde otyr»
Kúıeý balasyn izdegen azamat N. Tóke qytaılyq tanystary arqyly (olar attaryn atamaýdy suraǵan) izdeý salyp, beıresmı aqparat alǵanyn áńgimeledi. Oǵan jetken aqparat boıynsha Asqar Azatbek QHR Shynjań ólkesi Shapshal aýdanyndaǵy jerasty túrmesinde otyrǵan bolýy yqtımal.
«Estýimshe, Shapshal túrmesi qatań rejımdegi kolonıalardyń biri kórinedi. Ol túrmege qamalǵandardyń deni aman shyqpaıdy degen sybys bar. Asqardyń densaýlyǵy da syr berip júrgen. Qan qysymy óte joǵary bolatyn. 2014 jyly Úrimji qalasynda júregine operasıa jasatqan. Onyń taǵdyryna qaýip tónip tur ma dep alańdaımyz» degen ol, QR Syrtqy İster mınıstrligi naqty kýágerlerden jaýap alyp jáne «Samuryq» saýda keshenindegi vıdeobaqylaýdy der ýaqytynda tekserse, ońdy nátıje bolar edi dep úmittenedi.
Buryn qylmysqa tartylmaǵan
Asqar Azatbek buryn-sońdy qylmystyq jaýapkershilikke tartylmaǵan. Nurtaı Tókeniń boljamynsha, sońǵy jyldary Qytaıdaǵy qazaqtarǵa túsken qysymdy bilgen soń qyzmetin tastap, elge oralǵan. Asqar Qytaıda ártúrli salada memlekettik qyzmet istegendikten, Qytaı bıligi aıaqastynan elden ketip qalǵany úshin onyń izine túsken bolýy múmkin. Biraq Qazaqstanǵa eshqandaı suraý salmaǵan.
«Eger onyń áldebir qylmysqa qatysy bolǵan kúnniń ózinde Qazaqstan azamaty retinde halyqaralyq ári eki el arasyndaǵy zańdarǵa sáıkes tutqyndaýy tıis qoı. Naqty dálel-fakti bar bolsa, qazaqstandyq polıseıler arqyly ustasa kerek edi. Bul jerde túsiniksiz jaıttar óte kóp. Aıdyń-kúnniń amanynda azamattarymyzdy ózge elder urlap kete beretin bolsa, bizdiń el bolǵanymyz qaısy? «Qorǵas» bazarynda shubyryp júrgen azamattarymyz qalaı ýaıymsyz ómir súredi? Mundaı bassyzdyqqa tosqaýyl bolarlyq qaýqarymyz joq pa?» dep kúıinedi Nurtaı Tóke.
«Endigi úmitimiz Prezıdentte...»
«Men kúni keshe Elbasy Nursultan Nazarbaevqa, QR Syrtqy İster mınıstri Qaırat Ábdirahmanovqa, QR Ulttyq qaýipsizdik komıtetiniń Tóraǵasy Kárim Másimovke, QR Bas Prokýrory Qaırat Qojamjarovqa, «Nur Otan» partıasynyń Tóraǵasynyń birinshi orynbasary Muhtar Qul-Muhammedke arnaıy hat jazdym. Jýyq arada jaýap keler dep kútip otyrmyn. Elimiz Konstıtýsıasynda: «Respýblıka óziniń odan tys jerlerde júrgen azamattaryn qorǵaýǵa jáne olarǵa qamqorlyq jasaýǵa kepildik beredi» dep taıǵa basqan tańbadaı anyq jazylǵan. Biz óz elimizde júrgen azamattardan bulaı aıyrylatyn bolsaq, qalaı el bolamyz?! Men Prezıdentten jáne barsha qazaqstandyqtardan elimizdiń bir azamatyna arasha túsýin suraımyn. Memlekettik bılik Asqar Azatbektiń taǵdyryna beıjaı qaramaıtynyna senemin. Bul – bir qazaqtyń taǵdyry emes, barsha eldiń taǵdyry. Memlekettiń atyna kir keltiretin oqıǵa. Sondyqtan joǵary laýazymdy kisilerden Qytaıǵa resmı suraý joldaýyn, Asqar Azatbektiń bas amandyǵyna kepil bolýyn talap etemin», – deıdi Nurtaı Tóke.
«Qala men Dala» gazeti bul oqıǵany óz baqylaýynda ustaıtyn bolady. Asqar Azatbektiń taǵdyryna qatysty qandaı da bir jańalyq bolsa, oqyrmandarǵa habarlaıtyn bolamyz.
T. ÓSKENBAI
