Olar basqarýdaǵy qatelikti kórdi, strategıalyq kemshilikterdi ańǵardy.
5 saıası reformany júrgizýdi alǵash usynǵan da Ǵalymjan bastaǵan top.
Bul:
táýelsiz sot, ákimderdi saılaý, táýelsiz BAQ (sóz bostandyǵy), parlamenttiń ókiletin keńeıtý jáne taza ári ádil saılaý.
Jaqıanov muny Prezıdentke jetkizem degen senimde bolǵan. Sol kezgi Úkimetbasy Toqaev aıtqandaı, Ǵalymjandar Prezıdent bıligine qarsy kelgen joq.
Ol «Goland aýrýyn» anyqtaǵan
1997 jyly Jaqıanov Strategıalyq resýrstardy baqylaý agenttiginiń tóraǵasy bop taǵaıyndaldy.
«Osynda otyrǵanda Jaqıanov tym tereń úńgip ketti» degen sóz tegin bolmasa kerek. Agenttiktiń tez taratylǵany da sodan desedi.
«Ǵalymjannyń strategıalyq resýrstar salasyndaǵy kemshilikterdi anyqtaǵan, bılikke degen syn kózqarasy qalyptasqan tus ta osy kez» deıdi. Osy qyzmette otyrǵan az ǵana ýaqyttyń ishinde ol biraz dúnıeniń basyn ashty.
Ol sol tustary búdjet saıasaty durys júrgizilmeıtinin aıtqan alǵashqy adam.
«Respýblıka búdjeti munaı baǵasyna táýeldi bolmaýy kerek. Munaı baǵasy turaqsyz. Osy sebepti biz syrtqy faktorǵa táýeldimiz.
Al ishki faktordyń rólin arttyrý úshin biz óz ekonomıkamyzdy qalyptastyrýymyz kerek. Muny otandyq óndirýshilerdiń esebinen júzege asyrý qajet. Munaıdan túsken qarjyny áleýmettik saladan buryn bızneske baǵyttaıyq. Qaıtymy bolady», – dedi Ǵalymjan.
Demokratıasy damymaǵan, halqy bılikke ıe bolmaǵan elderde qazba baılyqtar bılik basyndaǵy toptyń enshisine tıip, qalyń buqara onyń qyzyǵyn kóre almaıdy. Munaı-gaz óndirýge ǵana umtylǵan bıliktiń óndiristiń basqa salasyn damytýǵa dármeni jetpeıdi. Muny «golandyq aýrý» dep ataıdy.
Agenttikte otyrǵanda Jaqıanov «goland aýrýynyń» bizdiń elge de «juqqanyn» dáleldep shyǵady. Munyń aldyn alý jóninde Prezıdentke úndeý joldaıdy.
Osy agenttikte otyrǵanda ol quny mıllıardtaǵan dollar turatyn iri óndiristerdiń jekeshelendirý kezinde kók tıynǵa satylǵanyn, tipti keıbir taý-ken oryndary men munaı kenishteri teginge berilgenin (!) anyqtaǵan eken.
«Elimizdiń birde-bir múddesi eskerilmegen, ne salyq jaǵynan, ne jumysshynyń jalaqysy, ne jergilikti ekologıa men áleýmettik máseleler eskerilmeı qol qoıyla salǵan qujattardy kórip, jaǵamyzdy ustadyq» deıdi ol.
Mine, sol tustary gazet betinde Jaqıanovty synaǵan maqalalar shyǵa bastady. Agenttiktiń tekserý jumystary bireýlerdiń shamyna tıgen desedi… Jyl aıaǵyna jetpeı agenttik taratyldy.
Qajygeldınmen qaıshy kelgen tusy
Onyń sol tustaǵy Úkimet basshysy Qajygeldınmen bir kózqarasy alshaq bolatyn.
Búı deıdi Jaqıanov:
«Myna qazaqtyń boqmuryndarynyń qolynan túk kelmeıdi. Odan da shetel menejerlerin shaqyrǵanymyz durys» degenimen kelispeıtinmin. Sondaǵy oıym: «Baılyǵymyzǵa óz jigitterimiz ıe bolǵany durys. Qateleser, biraq túbinde úırenedi. Basqa elderden bizdiń qaı jerimiz kem degen oı edi».
«Bizdiń Premer shetelden kelgen kompanıalarǵa, aferısterge, elimizdiń nebir baılyǵynyń esigin aıqara ashyp qoıdy. Fırmanyń aty aǵylshynsha jazylsa boldy. Úkimettiń ishinde «ınvestor» shapanyn búrkengender qaptady da ketti».
Onyń reformalaryn synǵa alǵandar boldy. Birazy oryndalmady.
Ǵalymjan Úkimetke de, Prezıdentke de «bul másele tikeleı ákimderdiń el ishinen saılanýyna baılanysty ekenin» talaı aıtypty.
Ol jergilikti atqarýshy bılik organdary saılanbaly bolýy kerek degen ustanymdy qorǵady. Bul jergilikti bıliktiń jaýapkershiligin kúsheıtýdiń jalǵyz joly.
Jaqıanov Qazaqstanda aýyl, aýdan, qala ákimderin halyq tarapynan saılaýdy usynǵan alǵashqy adam.
– Joǵarydan saılanǵan ákimdi halyq ta qorǵap qala almaıdy. Óıtkeni olardy saılaǵan siz de, biz de emes. Nusqaýmen kelgen. Al mundaı ákimder abaılap, tipti jaltaqtap sóıleıdi, – dedi Jaqıanov sol tustary.
Dýman BYQAI
