Hİ ǵasyrdaǵy taý shańǵysy týrızmi – bul jaı ǵana sporttyq demalys emes. Ol – mıllıardtaǵan aqsha aınalymy bar ındýstrıa, jumsaq kúshtiń bir kórinisi ári óńirlerdiń damýyna serpin beretin mańyzdy faktor. Qazaqstannyń taýlary týrısik áleýeti jaǵynan Alpi taýlarynan esh kem túspeıdi. Endeshe ózge elderdiń jetistikterine qyzyǵa qaraýmen ǵana shektelmeı,ózimizdiń Kýrsheveldi damytýǵa baǵyttalǵan naqty, uzaqmerzimdi strategıa qalyptastyrý qajet, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Búginde belsendi demalysqa, ishki týrızmge jáne ekologıalyq baǵyttarǵa degen suranys álem boıynsha ósip keledi. Qazaqstan úshin bul – álemdik taý shańǵysy týrızmi kartasynda ózin jańa baǵyt retinde kórsetýge berilgen biregeı múmkindik. Ol úshin qandaı qadamdar qajet jáne búginge deıin ne isteldi?
Qazaqstannyń áleýeti: tabıǵı jaǵdaılar men geografıa
Qazaqstannyń tabıǵaty taý shańǵysy týrızmi úshin asa qolaıly. İle Alataýy, Jońǵar Alataýy, Shyǵys Qazaqstan, Altaı taýlary – bul aımaqtardyń bárinde kelesi talaptar bar:
-
jylyna 4-5 aı boıy turaqty qar jamylǵysy saqtalady;
-
bıiktik aıyrmashylyqtary ártúrli kúrdeliliktegi trassalar úshin óte qolaıly;
-
taza aýa, tańǵajaıyp tabıǵat kórinisteri, halyqtyń tyǵyzdyǵy tómen.
Árıne, negizgi nazar Qazaqstan taý týrızminiń basty «vızıtkasy» – Shymbulaqqa aýyp otyr. Biraq tolyqqandy ındýstrıany damytý úshin bir ǵana «juldyzdyń» bolǵany jetkiliksiz.
Qazirgi ahýal: jekelegen tabystar men júıeli damýdyń jetispeýi
Sońǵy jyldary Shymbulaq aıtarlyqtaı ózgerdi – jańa trassalar, kótergishter, qonaq úıler salynyp, keshki jaryqtandyrý men halyqaralyq jarystar uıymdastyryldy. Bul, árıne, oń mysal. Biraq osy mysal salanyń negizgi máselesin kórsetedi: týrızmniń jalpy ekojúıesi tarapynan aýqymdy qoldaý bolmaǵan jaǵdaıda, mundaı lokaldy damý uzaqqa barmaıdy.
Elimizdiń basqa óńirlerindegi perspektıvaly taý aımaqtary jetkilikti deńgeıde damymaı nemese múldem paıdalanylmaı jatyr. Onyń sebepteri:
- kólik ınfraqurylymynyń nasharlyǵy;
- bilikti mamandardyń tapshylyǵy;
- ınvestorlar úshin naqty qarjylyq modelderdiń bolmaýy;
- jer paıdalaný men qorǵalatyn aımaqtarǵa qatysty zańnamanyń jetilmegendigi nemese eskirgendigi.
«Qazaqsha Kýrshevel» qurý úshin ne qajet?
Birinshi – Ár kýrort úshin keshendi master-jospar
Maýsymdyq, jer bederi, ınfraqurylym júktemesi men ekologıa erekshelikterin eskere otyryp, aýmaqtyq josparlardy ázirleý qajet. Investorlar salynǵan qarjynyń qaıtarymyn, logıstıka men memlekettiń qoldaýyn kórgende ǵana qarajat quıýǵa daıyn bolady.
Ekinshi – Memlekettik-jekemenshik áriptestik (MJÁ)
İri kýrorttar úshin júzdegen mıllıonnan mıllıard dollarǵa deıin ınvestısıa qajet. Memleket tarapynan jeńildikter, ınfraqurylym jáne jer telimderi berilmese, mundaı jobalar iske aspaıdy. Bul rette basqarý kásibı, ıkemdi jáne klıentke baǵdarlanǵan jeke sektordyń qolynda bolýy mańyzdy.
Úshinshi – Qoljetimdi logıstıkany damytý
Álemge áıgili taý shańǵysy ortalyqtarynyń ereksheligi – olarǵa jetý yńǵaıly ári jeńil. Qazaqstan aımaqtyq áýe tasymalyn keńeıtip, jyldam avtojoldar salyp, áýejaılardan kýrorttarǵa deıingi transferdi rettep, ishki baǵyttardy damytýdy qolǵa alýy kerek.
Tórtinshi – Mamandar men servıs sapasy
Servıssiz týrıs bolmaıdy. Instrýktorlar men qutqarýshylardan bastap, qonaq úı qyzmetkerleri men ákimshilerge deıingi barlyq deńgeıdegi mamandardy daıyndaýǵa ınvestısıa quıý mańyzdy. Qazaqstandyq týrızm kolejderi men ýnıversıtetterin jańǵyrtý, sondaı-aq halyqaralyq seriktestik ornatý qajet.
Besinshi – Klımattyq turaqtylyq jáne jyl boıǵy qyzmet
Álemdik taý kýrorttary baıaǵyda tek qarǵa táýeldi emes. Kýrorttar jyl boıy qyzyqty bolýy tıis: jazda trekkıng, velomarshrýttar, paraplanmen ushý, SPA-ortalyqtar men festıválder ótkizý mańyzdy. Bul kýrorttardyń jyl boıy turaqty júktelýin qamtamasyz etedi jáne maýsymdyq táýekelderdi azaıtady.
Altynshy – Brendıng jáne halyqaralyq marketıń
«Qazaqstandyq Alpi» degen ıdeıa – ambısıaǵa toly, biraq halyqaralyq deńgeıde qýatty marketıńtik naýqan qajet etedi. Týrıs ózi bilmeıtin jerge barmaıdy. Sondyqtan blogerlerge arnalǵan ınfo-týrlar uıymdastyrý, halyqaralyq kórmelerge qatysý, týroperatorlarmen jumys júrgizý, biryńǵaı brondaý platformasyn qurý kerek.
Ekologıa jáne tabıǵatpen úılesim
Taý shańǵysy týrızmin damytý ekologıaǵa zıan keltirmeýi tıis. Kóptegen perspektıvaly aýmaqtar qoryqtardyń janynda nemese ishinde ornalasqan. Infraqurylymdy damytý kelesi turaqty damý qaǵıdattaryna sáıkes júrgizilýi qajet:
- ekologıalyq qurylys tehnologıalaryn qoldaný;
- tabıǵatqa mınımaldy áser etý;
- qoqys jınaý men sý tazartý júıelerin qurý;
- týrıser sanyn maýsym kezinde baqylaýda ustaý.
Búgingi oılastyrylmaǵan sheshimder erteń biregeı ekojúıelerdiń joǵalýyna ákelýi múmkin.
Sonymen, qazaqsha Kýrshevel múmkin be?
Jaýap – ıá. Qazaqstan álemdik deńgeıdegi óz taý shańǵysy kýrorttaryn jasaýǵa tolyq qabiletti. Biraq olar túpnusqalyq, jergilikti mádenıetti, tabıǵatty beıneleıtin ári eýropalyq jáne azıalyq básekelestermen teń deńgeıdegi sapany usynatyn oryndar bolýy tıis.
Osy turǵydan alǵanda «qazaqsha Kýrshevel» – kóshirme emes, ózine tán joly bar, túpnusqa joba. Bizge «ekinshi Davos» emes, álemdik deńgeıde tanylatyn Shymbulaq+, Assy-taý rezort, Túrgen-Snoý Park degen jańa brendter qajet.
Elimizdiń áleýeti zor. Ony iske asyrý úshin naqty strategıa kerek. Sonda ǵana álemdik taý shańǵysy týrızmi kartasynda kóshpendi rýhpen, alpilik tabıǵatymen jáne shyǵys qonaqjaılyǵymen erekshelenetin jańa myqty oıynshy paıda bolady.
