Qazaqstanda sý tasqyny qaýpi joǵary aýdandar belgili boldy, dep habarlaıdy Dalanews.kz.

“Qazgıdromet” RMK baspasóz qyzmeti Qazaqstannyń oblystary boıynsha sý basý qaýpi bar aımaqtardyń tizimin jarıalady.

Abaı oblysy

Kópjyldyq gıdrologıalyq derekterdi, jaýyn-shashyn mólsherin, topyraqtyń qatý tereńdigi men ylǵaldylyǵyn taldaý negizinde qaýipti aımaqtar eki sanatqa bólindi:

• Joǵary qaýip: Aqsýat, Aıagóz, Besqaraǵaı, Borodýlıha, Jarma, Kókpekti, Úrjar, Maqanshy aýdandary, Semeı qalasy.

• Ortasha qaýip: Abaı, Jańasemeı aýdandary, Kýrchatov qalasy.

Bul boljam sý tasqynynyń ortasha merzimderine negizdelgen jáne aldyn ala jasalǵan. Derekter naqty aýa raıy jaǵdaılaryna baılanysty naqtylanady.

Aqmola oblysy

Aldyn ala esepteýler boıynsha Esil, Qalqutan, Jabaı, Sileti ózenderinde, sondaı-aq Esil ózeniniń boıyndaǵy keıbir aýdandarda sý deńgeıiniń qaýipti deńgeıden asý qaýpi bar.

• Joǵary qaýip: Selınograd, Arshaly, Atbasar, Astrahan, Zerendi aýdandary.

• Ortasha qaýip: Bulandy, Jarqaıyń, Sandyqtaý, Ereımentaý, Qorǵaljyn, Býrabaı, Shortandy, Esil, Jaqsy aýdandary, Kókshetaý jáne Qosshy qalalary.

• Tómen qaýip: Aqkól, Egindikól, Birjan sal aýdandary jáne Stepnogorsk qalasy.

Aqtóbe oblysy

Aqtóbe oblysynda Tamdy, Bestamaq eldi mekenderindegi gıdrologıalyq beketterde jáne Aqtóbe qalasynyń mańyndaǵy İlek ózeninde, sondaı-aq Qobda jáne Qoǵaly aýyldary mańyndaǵy Úlken Qobda ózeninde sý deńgeıiniń qaýipti deńgeıden asý qaýpi bar.

• Ortasha qaýip: Or, Temir, Embi jáne İlek ózenderiniń tómengi aǵystary, sondaı-aq Hromtaý, Alǵa, Muǵaljar, Yrǵyz, Temir, Martók aýdandary.

• Tómen qaýip: Yrǵyz, Shııli, Qarǵaly, Qosistek, Aqtasty, Qaraqobda, Kókpekti ózenderi.

Almaty oblysy

Almaty qalasy men Almaty oblysyndaǵy kóptegen gıdrologıalyq beketterde sý tasqyny qaýpi tómen.

• Ortasha qaýip: Balqash, Talǵar, Kegen, Jambyl aýdandary.

• Tómen qaýip: Almaty, Qonaev qalalary, Qarasaı, Eńbekshiqazaq, Uıǵyr, İle, Raıymbek aýdandary.

Naýryz aıynda aýa temperatýrasynyń kúrt kóterilýi men qatty jaýyn-shashyn bolǵan jaǵdaıda, taý ózenderinde sý tasqyny qaýpi artýy múmkin.

Atyraý oblysy boıynsha

Aldyn ala jasalǵan boljamdarǵa sáıkes, Atyraý oblysy aýmaǵynda sý tasqyny kezeńi ortasha kópjyldyq kórsetkishterden joǵary bolady dep kútilýde.

Boljamdyq teńdeýlerdiń esepteý nátıjeleri sý tasqynynyń belsendi ótý qaýpiniń joǵary ekenin kórsetedi:

• Jylyoı aýdany (Embi ózeni)

• Qyzylqoǵa aýdany (Uıl, Saǵyz, Noǵaıty ózenderi)

Embi ózeniniń Aqqyztoǵaı aýylyndaǵy gıdrologıalyq beketinde kóktemgi sý tasqyny deńgeıi normadan 3-49 sm joǵary bolýy múmkin jáne qaýipti belgilerge jaqyndaıdy.

Bul boljam sý tasqynynyń ortasha merzimderine negizdelgen jáne aldyn ala jasalǵan. Derekter naqty aýa raıy jaǵdaılaryna baılanysty naqtylanady.

Shyǵys Qazaqstan oblysy boıynsha

Kópjyldyq gıdrologıalyq derekterdi, jaýyn-shashyn mólsherin, topyraqtyń qatý tereńdigin jáne ylǵaldylyǵyn taldaý nátıjesinde aımaqtaǵy qaýipti aýmaqtar eki sanatqa bólindi:

• Joǵary qaýip: Zaısan, Tarbaǵataı, Kúrshim, Samar, Altaı, Ulan, Glýbokoe aýdandary.

• Ortasha qaýip: Katonqaraǵaı, Úlken Naryn, Marqakól aýdandary, Rıdder qalasy.

Bul boljam ortasha merzimderge negizdelgen jáne aldyn ala jasalǵan.

Ózender muzdan tazartylǵannan keıin, apta saıyn qysqamerzimdi gıdrologıalyq boljamdar beriledi.

Jambyl oblysy boıynsha

Aldyn ala esepteýler boıynsha, Jambyl oblysynyń kelesi aýdandarynda sý tasqyny qaýpi ortasha deńgeıde:

• Merki aýdany

• Jýaly aýdany

• Talas aýdany

Jambyl oblysyndaǵy barlyq gıdrologıalyq beketterdiń sý deńgeıine qatysty boljamdar synı deńgeıden aspaıdy.

Bul boljam ortasha merzimderge negizdelgen jáne aldyn ala jasalǵan. Derekter naqty aýa raıy jaǵdaılaryna baılanysty naqtylanady.

Jetisý oblysy boıynsha

Ótken sý tasqyndary men gıdrometeorologıalyq jaǵdaılardy taldaý negizinde aımaqty úsh táýekel sanatyna bólýge bolady:

• Joǵary qaýip: Alakól, Eskeldi, Kerbulaq, Kóksý aýdandary.

• Ortasha qaýip: Panfılov, Sarqan aýdandary.

• Tómen qaýip: Taldyqorǵan qalasy, Qaratal, Aqsý aýdandary.

Bul boljam ortasha merzimderge negizdelgen jáne aldyn ala jasalǵan. Derekter naqty aýa raıy jaǵdaılaryna baılanysty naqtylanady.

Qyzylorda oblysy boıynsha

Syrdarıa ózeninde, Tómenaryq temirjol stansıasynan tómengi aımaqta, alǵashqy muz qubylystary baıqaldy. Shıeli jáne Syrdarıa aýdandarynda, sondaı-aq Qyzylorda qalasyndaǵy Tasbóget gıdrologıalyq beketinde j incomplete muz qatý tirkeldi, muzdyń qalyńdyǵy 8-20 sm aralyǵynda.

Qarmaqshy aýdanyndaǵy Josaly beketinde qańtar aıynyń basynda shýgóler men muz jıegi baıqalyp, keıin tolyq emes muz qatýǵa, sosyn tolyq qatýǵa aýysty. Qazaly beketinde de muz tolyq qatpaǵan. Al Aral aýdanynyń Qaratereń gıdrologıalyq beketinde muzdyń qalyptasýy birshama baıaý júrdi. Bul Aqlaq gıdroqurylysy men Kishi Aral teńiziniń jylý rejıminiń áserine baılanysty.

Qazaly men Tasbóget gıdrologıalyq beketterinde muzdyń erýi naýryz aıynyń basy men ortasyna sáıkes keledi.

Jergilikti atqarýshy organdarmen birlesken zertteýlerdiń nátıjesinde 29 qaýipti ýchaske anyqtaldy. Sý tasqyny kezeńinde sý deńgeıi qaýipti shekterge jetken jaǵdaıda, eldi mekenderdi, jaıylymdardy, avtojoldar men ınfraqurylym nysandaryn sý basý qaýpi bar.

Sý tasqyny qaýpi bar aımaqtar:

• Joǵary qaýip: Jalaǵash aýdany

• Ortasha qaýip: Jańaqorǵan, Shıeli, Syrdarıa, Qarmaqshy, Qazaly aýdandary jáne Qyzylorda qalasy

• Tómen qaýip: Aral aýdany

Bul boljam ortasha merzimderge negizdelgen jáne aldyn ala jasalǵan. Derekter naqty aýa raıy jaǵdaılaryna baılanysty naqtylanady.

Qaraǵandy oblysy boıynsha

Aldyn ala jasalǵan esepteýlerge sáıkes, Nura jáne Sherýbaınura ózenderinde, sondaı-aq Nura ózeniniń boıyndaǵy aýdandarda sý deńgeıiniń qaýipti shekterden asyp ketý qaýpi joǵary.

Ótken jyldardaǵy sý tasqynyn taldaý jáne qar qorynyń jınalýy, topyraqtyń qatý tereńdigi men ylǵaldylyǵyn eskere otyryp, oblysty úsh táýekel sanatyna bólýge bolady:

• Joǵary qaýip: Aqtoǵaı, Qarqaraly, Buqar jyraý aýdandary

• Ortasha qaýip: Nura, Osakarov aýdandary

• Tómen qaýip: Abaı, Shet aýdandary

Bul boljam ortasha merzimderge negizdelgen jáne aldyn ala jasalǵan. Derekter naqty aýa raıy jaǵdaılaryna baılanysty naqtylanady.

Mańǵystaý oblysy boıynsha

Mańǵystaý oblysynda betki aǵyn qalyptastyratyn sý kózderi joq, sondyqtan sý tasqyny qaýpi mınımaldy.

Sý tasqyny jaǵdaıy tek qatty jaýyn-shashyn túsken kezde paıda bolýy múmkin.

Pavlodar oblysy boıynsha

20 qańtardaǵy málimet boıynsha, Ertis ózeniniń Pavlodar oblysyndaǵy gıdrologıalyq beketterinde muz qatý, muz jınalýy jáne oıyqtar baıqalady. Muzdyń qalyńdyǵy 38-50 sm aralyǵynda.

Kóktemgi sý tasqyny kezinde Shúlbi jáne Sileti sý qoımalarynan kóp mólsherde sýdyń jiberilýi muz keptelisine alyp kelip, sý deńgeıiniń qaýipti shekterge kóterilýine, sondaı-aq eldi mekender, jaıylymdar, avtojoldar men ınfraqurylym nysandaryn sý basý qaýpine ákelýi múmkin.

Ótken jyldardaǵy gıdrologıalyq derekter men topyraqtyń ylǵaldylyǵy eskerile otyryp, oblysty úsh táýekel sanatyna bólýge bolady:

• Joǵary qaýip: Baıanaýyl aýdany

• Ortasha qaýip: Maı, Aqqýly, Pavlodar, Aqtoǵaı aýdandary, Aqsý jáne oǵan jaqyn aýyldyq aımaqtar, Ekibastuz jáne oǵan jaqyn aýyldyq aımaqtar

• Tómen qaýip: Sharbaqty, Ýspen, Jelezın, Ertis, Tereńkól aýdandary

Ertis ózeniniń gıdrologıalyq rejımi Shyǵys Qazaqstan jáne Abaı oblystaryndaǵy sý qoımalarymen retteledi. Sý deńgeıiniń ózgerýi týraly boljamdar kóktemgi sý tasqyny bastalǵanda usynylady.

Soltústik Qazaqstan oblysy boıynsha

Aldyn ala esepteýler Sergeev sý qoımasynan tómen ornalasqan aýdandarda sý deńgeıiniń qaýipti shekterden asyp ketý qaýpi joǵary ekenin kórsetedi.

Ótken jyldardaǵy gıdrologıalyq derekter men topyraqtyń ylǵaldylyǵyn eskere otyryp, oblysty úsh táýekel sanatyna bólýge bolady:

• Joǵary qaýip: Ǵabıt Músirepov, Shal aqyn, Esil, Qyzyljar aýdandary

• Ortasha qaýip: Taıynsha, Ýálıhanov, Aqjar, Tımırázev, Aıyrtaý aýdandary

• Tómen qaýip: Mamlút, Jambyl, Maǵjan Jumabaev, Aqqaıyń aýdandary

Bul boljam ortasha merzimderge negizdelgen jáne aldyn ala jasalǵan. Derekter naqty aýa raıy jaǵdaılaryna baılanysty naqtylanady.

Túrkistan oblysy boıynsha

Aldyn ala esepteýlerge sáıkes, sý tasqyny qaýpi joǵary aımaqtar úsh sanatqa bólinedi:

• Joǵary qaýip:

• Arys ózeni – Sháýildir aýyly (Otyrar aýdany)

• Ortasha qaýip:

• Kókbulaq ózeni – Pisteli aýyly

• Mashat ózeni – Kershetas aýyly

• Arys ózeni – Jaskeshý aýyly (Túlkibas aýdany)

• Keles ózeni – Qazyǵurt aýyly (Qazyǵurt aýdany)

• Aqsý ózeni – Kólkent aýyly (Saıram aýdany)

• Shubarsý ózeni – Shubar aýyly (Ordabasy aýdany)

• Keles ózeni – saǵasy (Keles aýdany)

• Shaıan ózeni – Aqbet ózeni saǵasynan 3,3 km tómen (Báıdibek aýdany)

• Boraldaı ózeni – Boraldaı aýyly (Báıdibek aýdany)

• Qarashyq ózeni – Hantaǵy aýyly

• Ashylǵan ózeni – Maıdantal aýyly (Saýran aýdany)

• Tómen qaýip:

• Jabaǵylysý ózeni – Jabaǵyly aýyly (Túlkibas aýdany)

• Aqsý ózeni – Sarqyrama aýyly

• Saıram ózeni – Tasaryq aýyly

• Boldybrek ózeni – Memlekettik qoryq kordony (Tólebı aýdany)

• Bógen ózeni – Ekpindi aýyly (Arys aýdany)

• Qattabógen ózeni – Jaryqbas aýyly

• Arystandy ózeni – Alǵabas aýyly (Báıdibek aýdany)

• Arys ózeni – Arys temirjol stansıasy (Arys aýdany)

• Badam ózeni – Qyzyljar aýyly (Shymkent qalasy)

• Boraldaı ózeni – Vasılevka aýyly (Jambyl oblysy, Jýaly aýdany)

Naýryz aıynda temperatýranyń joǵarylaýy men nóser jaýyn-shashyn bolǵan jaǵdaıda, taý ózenderinde qatty tasqyndar ótýi múmkin.

Bul boljam ortasha merzimderge negizdelgen jáne aldyn ala jasalǵan. Derekter naqty aýa raıy jaǵdaılaryna baılanysty naqtylanady.