Qazaqstan men Reseıdiń ekonomıkasy bir-birimen baılanysty ári birlese jumys isteıtin kásiporyn kóp. Buǵan qosa Qazaqstanda 3 mıllıonnan astam orys tursa, Reseı aýmaǵynda 1 mıllıonǵa jýyq qazaq bar. Sol sebepti depýtat eki el arasyndaǵy baılanysty úzý múmkin emes degen pikirde.
– Reseı – bizdiń jaýymyz emes, alpaýyt kórshimiz. Jeti jarym myń kılometr ortaq shekara bar, aınalymy 20 mıllıardtan astam qarjyny quraıtyn ekonomıkalyq baılanys bar. Sol sebepti biz eshqashan qutyla almaımyz. Men Pýtınniń Qazaqstanǵa resmı saparynan elimizdiń ekonomıkalyq upaıynyń artqanyn kútemin. Múmkindiginshe jańa kásiporyndar men jumys oryndary ashylsa, bizdiń ónimder Reseı de kóbirek satylyp, odan túsken salyq búdjetke tússe, odan tek utamyz, – dedi Sarym.
Saıasatker Reseı men Ýkraına arasyndaǵy soǵysta sońyna deıin beıtarap bolý kerek degendi keltirdi. Mundaı jaǵdaı elde bolǵan kúnde de Qazaqstan áskeriniń daıyndyǵyna kúmánmen qaraıtynyn aıtty.
– Bizdiń maqsat – Reseıge emes, Ýkraınaǵa emes, óz ishimizge úńilý. Bolyp jatqan úrdisti memleket múddesi turǵysynan durys taldap, sabaq alý. Búginde «ýra-patrıotızmniń», ambısıanyń ýaqyty ótti. Marqaıyp, aınalany urandatyp, shańdatý bos tirlik. Toqaevtyń ornyna kim kelse de, bir aptadan keıin osy saıasatty ustanýǵa májbúr bolady. Bul bizdiń oılap tapqanymyz emes. Sondyqtan kórpege qarap kósilemiz, ıaǵnı Qazaqstannyń ishki jáne syrtqy jaǵdaıyn eskerý kerek. Qazaqstan bul máselede syndarly saıasat ustanyp otyr, tek birinshi kezekte qorǵanysty kúsheıtýi shart, – dedi Májilistiń Halyqaralyq ister, qorǵanys jáne qaýipsizdik komıtetiniń hatshysy.
Bul jerde taǵy bir máseleniń sheti aqtaryldy. Búgingi bıliktiń áreketin Kıevte, Parıjde otyryp talqylaıtyndar jaıy shet qalmady.
Sarym «Qazaqstan Reseıge soǵysta kómektesip jatyr» degen jalǵan aqparat taratyp otqan qazaq azamattaryna qarny ashatynyn aıtty. Sebebi ondaı jaǵdaı oryn alsa, biz sanksıaǵa baıaǵyda iliger edik.
Reseıdegi prezıdent saılaýy da tys qalǵan joq. Bul rette Sarym Pýtın jeńedi degen sarynda pikir aıtty. Al «Pýtındi qoldaý soǵysty qoldaý ma?» degen saýalǵa saıasatker soǵystyń Pýtınniń áreketinen emes, qoǵamdyq pikirden týyndaǵanyn alǵa tartty.
Suhbatta «álemdik derjavalardyń basshylary Qazaqstanǵa nege kelgishtep ketti?» degen suraq tys qalmady. Depýtattyń aıtýynsha, orys aıýy men qytaı aıdaharynyń arasynda joıylyp ketpeýdiń taǵy bir joly – AQSH-pen de kúshti baılanys ornatý arqyly shyǵar jol tabý. Ázirge budan ózge ońtaıly jol joq. «Men ǵana bilem, meniki ǵana durys» degen saıasattan bas tartyp, qalaı da mámilege kelý jaǵyn oılastyrǵan durys» degen oıda depýtat.
Kún tártibinde Túrki memleketteri uıymynyń bolashaǵy jaıly másele turǵany da belgili. Qazaq pen ózbek, ózbek pen qyrǵyz, qyrǵyz ben tájik eshqashan kelise almaıdy degen áńgime bos ekenin dáleldedi samıt. Al aımaq saıasatkerleri tatýlasa alatyn bolsa, sheshilmeıtin túıin joq. «Kórshilerimizdi qorqyp otyrǵan «Turan» – artyq, qajetsiz áńgime. Bos urandarmen dúrligýdiń qajeti joq. Bolashaqta ne bolatynyn qudaı biledi. Qazir buǵan negiz joq» deıdi depýtat. Qoryta aıtqanda, Túrki memleketteriniń odaǵyn saýda, geosaıasat máselesinde flagman uıym etip, durys paıdaǵa asyrǵan jón.
– Osy ýaqytqa deıin biz 1994 jylǵy Býdapesht memorandýmyn qalqan etip kelsek, Ýkraınadaǵy jaǵdaı ol qujattyń kúshi joq ekenin kórsetip otyr. Sondyqtan bes-on jyl dıplomatıalyq belsendilik qajet. Iadrolyq qarýy bar derjavalarmen jeke dara kelisim shart jasasyp, qaýipsizdigimizge kepil bolatyn memleketterdiń sanyn qaıta jasaqtaý lázim. Sózsiz, Túrkıa munyń bastaýy bolýy tıis, – deıdi ol.
Sonymen qatar Sarym Jańa Qazaqstan men eski Qazaqstannyń talasyn tarqatty. Onyń aıtýynsha, munaı dáýirinde aqsha tabýdy qalaıtyndar eski Qazaqstanda qaldy, al jańa ekonomıkany jiti túsinetinder «jańaqazaqstandyqqa» jatady.
Sóz sońynda spıker «Búgingi kúnniń batyry kim?» degen saýalǵa «Sózsiz, Toqaev!» degen jaýap qatty.
https://dalanews.kz/del-qazir/95299-qazaqstandagy-zayyrly-zhuyeni-qulatu
