قازاقستان مەن رەسەيدىڭ ەكونوميكاسى بىر-بىرىمەن بايلانىستى ءارى بىرلەسە جۇمىس ىستەيتىن كاسىپورىن كوپ. بۇعان قوسا قازاقستاندا 3 ميلليوننان استام ورىس تۇرسا، رەسەي اۋماعىندا 1 ميلليونعا جۋىق قازاق بار. سول سەبەپتى دەپۋتات ەكى ەل اراسىنداعى بايلانىستى ءۇزۋ مۇمكىن ەمەس دەگەن پىكىردە.
– رەسەي – ءبىزدىڭ جاۋىمىز ەمەس، الپاۋىت كورشىمىز. جەتى جارىم مىڭ كيلومەتر ورتاق شەكارا بار، اينالىمى 20 ميللياردتان استام قارجىنى قۇرايتىن ەكونوميكالىق بايلانىس بار. سول سەبەپتى ءبىز ەشقاشان قۇتىلا المايمىز. مەن ءپۋتيننىڭ قازاقستانعا رەسمي ساپارىنان ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق ۇپايىنىڭ ارتقانىن كۇتەمىن. مۇمكىندىگىنشە جاڭا كاسىپورىندار مەن جۇمىس ورىندارى اشىلسا، ءبىزدىڭ ونىمدەر رەسەي دە كوبىرەك ساتىلىپ، ودان تۇسكەن سالىق بيۋدجەتكە تۇسسە، ودان تەك ۇتامىز، – دەدى سارىم.
ساياساتكەر رەسەي مەن ۋكراينا اراسىنداعى سوعىستا سوڭىنا دەيىن بەيتاراپ بولۋ كەرەك دەگەندى كەلتىردى. مۇنداي جاعداي ەلدە بولعان كۇندە دە قازاقستان اسكەرىنىڭ دايىندىعىنا كۇمانمەن قارايتىنىن ايتتى.
– ءبىزدىڭ ماقسات – رەسەيگە ەمەس، ۋكرايناعا ەمەس، ءوز ىشىمىزگە ءۇڭىلۋ. بولىپ جاتقان ءۇردىستى مەملەكەت مۇددەسى تۇرعىسىنان دۇرىس تالداپ، ساباق الۋ. بۇگىندە «ءۋرا-پاتريوتيزمنىڭ»، امبيسيانىڭ ۋاقىتى ءوتتى. مارقايىپ، اينالانى ۇرانداتىپ، شاڭداتۋ بوس تىرلىك. توقايەۆتىڭ ورنىنا كىم كەلسە دە، ءبىر اپتادان كەيىن وسى ساياساتتى ۇستانۋعا ءماجبۇر بولادى. بۇل ءبىزدىڭ ويلاپ تاپقانىمىز ەمەس. سوندىقتان كورپەگە قاراپ كوسىلەمىز، ياعني قازاقستاننىڭ ىشكى جانە سىرتقى جاعدايىن ەسكەرۋ كەرەك. قازاقستان بۇل ماسەلەدە سىندارلى ساياسات ۇستانىپ وتىر، تەك ءبىرىنشى كەزەكتە قورعانىستى كۇشەيتۋى شارت، – دەدى ءماجىلىستىڭ حالىقارالىق ىستەر، قورعانىس جانە قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ حاتشىسى.
بۇل جەردە تاعى ءبىر ماسەلەنىڭ شەتى اقتارىلدى. بۇگىنگى بيلىكتىڭ ارەكەتىن كييەۆتە، پاريجدە وتىرىپ تالقىلايتىندار جايى شەت قالمادى.
سارىم «قازاقستان رەسەيگە سوعىستا كومەكتەسىپ جاتىر» دەگەن جالعان اقپارات تاراتىپ وتقان قازاق ازاماتتارىنا قارنى اشاتىنىن ايتتى. سەبەبى ونداي جاعداي ورىن السا، ءبىز سانكسياعا باياعىدا ىلىگەر ەدىك.
رەسەيدەگى پرەزيدەنت سايلاۋى دا تىس قالعان جوق. بۇل رەتتە سارىم پۋتين جەڭەدى دەگەن سارىندا پىكىر ايتتى. ال «ءپۋتيندى قولداۋ سوعىستى قولداۋ ما؟» دەگەن ساۋالعا ساياساتكەر سوعىستىڭ ءپۋتيننىڭ ارەكەتىنەن ەمەس، قوعامدىق پىكىردەن تۋىنداعانىن العا تارتتى.
سۇحباتتا «الەمدىك دەرجاۆالاردىڭ باسشىلارى قازاقستانعا نەگە كەلگىشتەپ كەتتى؟» دەگەن سۇراق تىس قالمادى. دەپۋتاتتىڭ ايتۋىنشا، ورىس ايۋى مەن جۇڭگو ايداھارىنىڭ اراسىندا جويىلىپ كەتپەۋدىڭ تاعى ءبىر جولى – اقش-پەن دە كۇشتى بايلانىس ورناتۋ ارقىلى شىعار جول تابۋ. ازىرگە بۇدان وزگە وڭتايلى جول جوق. «مەن عانا بىلەم، مەنىكى عانا دۇرىس» دەگەن ساياساتتان باس تارتىپ، قالاي دا مامىلەگە كەلۋ جاعىن ويلاستىرعان دۇرىس» دەگەن ويدا دەپۋتات.
كۇن تارتىبىندە تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمىنىڭ بولاشاعى جايلى ماسەلە تۇرعانى دا بەلگىلى. قازاق پەن وزبەك، وزبەك پەن قىرعىز، قىرعىز بەن تاجىك ەشقاشان كەلىسە المايدى دەگەن اڭگىمە بوس ەكەنىن دالەلدەدى سامميت. ال ايماق ساياساتكەرلەرى تاتۋلاسا الاتىن بولسا، شەشىلمەيتىن ءتۇيىن جوق. «كورشىلەرىمىزدى قورقىپ وتىرعان «تۇران» – ارتىق، قاجەتسىز اڭگىمە. بوس ۇراندارمەن دۇرلىگۋدىڭ قاجەتى جوق. بولاشاقتا نە بولاتىنىن قۇداي بىلەدى. ءقازىر بۇعان نەگىز جوق» دەيدى دەپۋتات. قورىتا ايتقاندا، تۇركى مەملەكەتتەرىنىڭ وداعىن ساۋدا، گەوساياسات ماسەلەسىندە فلاگمان ۇيىم ەتىپ، دۇرىس پايداعا اسىرعان ءجون.
– وسى ۋاقىتقا دەيىن ءبىز 1994 جىلعى بۋداپەشت مەموراندۋمىن قالقان ەتىپ كەلسەك، ۋكرايناداعى جاعداي ول قۇجاتتىڭ كۇشى جوق ەكەنىن كورسەتىپ وتىر. سوندىقتان بەس-ون جىل ديپلوماتيالىق بەلسەندىلىك قاجەت. يادرولىق قارۋى بار دەرجاۆالارمەن جەكە دارا كەلىسىم شارت جاساسىپ، قاۋىپسىزدىگىمىزگە كەپىل بولاتىن مەملەكەتتەردىڭ سانىن قايتا جاساقتاۋ ءلازىم. ءسوزسىز، تۇركيا مۇنىڭ باستاۋى بولۋى ءتيىس، – دەيدى ول.
سونىمەن قاتار سارىم جاڭا قازاقستان مەن ەسكى قازاقستاننىڭ تالاسىن تارقاتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، مۇناي داۋىرىندە اقشا تابۋدى قالايتىندار ەسكى قازاقستاندا قالدى، ال جاڭا ەكونوميكانى ءجىتى تۇسىنەتىندەر «جاڭاقازاقستاندىققا» جاتادى.
ءسوز سوڭىندا سپيكەر «بۇگىنگى كۇننىڭ باتىرى كىم؟» دەگەن ساۋالعا «ءسوزسىز، توقايەۆ!» دەگەن جاۋاپ قاتتى.
https://dalanews.kz/del-qazir/95299-qazaqstandagy-zayyrly-zhuyeni-qulatu
