Bul jolǵy kezdesýde de Pýtın baıaǵy ádetine basyp sheteldi shıyrlap ketti. Reseıdiń baqytsyzdyǵyn AQSH-tan kórdi. Ýystan shyǵyp ketken Ýkraınany aıyptady. Orta Azıa, sonyń ishinde Qazaqstandy sóz etti.
Baspasóz jıynyna qatysqan Qazaqstan telearnasynyń tilshisi Indıra Bekaıdar Vladımır Pýtınnen Qazaqstanǵa memlekettik saparmen qashan keletinin jáne eki el arasyndaǵy baılanystar jaıly surady.
Prezıdent Qazaqstannyń Reseı úshin eń jaqyn odaqtas ekenin, eki el arasyndaǵy qarym-qatynas joǵary deńgeıde jalǵasyp jatqanyn aıtty.
Ásirese, ekonomıkalyq baılanystyń ornyqqanyn jetkizdi.
Ár nárseden astar izdeıtin reseılik aqparat quraldary Qazaqstandy tilge tıek etken Pýtınniń Toqaev týraly jaq ashpaǵanyn ańǵaryp úlgeripti.
"Pýtın eki eldiń arasyndaǵy dostyqqa Qazaqstannyń eks-prezıdenti Nazarbaevtyń aıryqsha yqpal etkenin atap ótti. Sóı deı otyra Qazaqstannyń qazirgi prezıdenti Toqaevty elep eskermedi", – deıdi «Novaıa gazeta».
Osy eldegi orys tiliniń ahýalyna baǵa bererde – otyz jyl boıy orys tiliniń resmı statýsyn saqtap kelgen eks-prezıdentke alǵys bildirdi.
«Qazaqstanda qansha adam orys tilinde sóıleıtinin ózińiz de jaqsy bilesiz. Qazaqstan – orystildi el. Onda orys mektepteri kóbeıip keledi. Reseılik joǵary oqý oryndarynyń fılıaldary da kóptep ashylyp», – dedi Vladımır Pýtın.
Kreml qarjylandyratyn propaganda quraldary Nazarbaev bılikten ketkeli eki eldiń arasyndaǵy syılastyqqa syzat túskenin aıtýda. Buǵan Toqaevtyń Túrki elderine tym kóp arqa súıeıtini, Toqaev kelgeli túrki keńistiginiń órisi keńeıip jatqany sebep.
Toqaevtyń tusynda Qazaqstanǵa qarsy aqparattyq shabýyl da údeı túsken. «Myltyqsyz maıdanǵa» ábden tóselgen Kreml ıdeologtary Dýma depýtattaryn aldyǵa salyp, eldiń terıtorıalyq tutastyǵyna kúmán keltiretin pikir aıtqyzýda.
«Toqaevtyń tusynda «Tildik patrúlder» paıda boldy. Onyń arjaǵynda Aq Ordanyń tóbesi qyltıady. Qazaqstan bıligi ultshyldarmen aýyz jalasqan», – deıdi reseılik mass-medıa.
Aıta ketelik, bıyl tamyzda Reseıdiń bılikshil basylymdary memlekettik tilde qyzmet kórsetýdi talap etken "Til Maydani onlaın partıasy" Youtube arnasynyń avtory Qýat Ahmetovtiń jáne sol sıaqty belsendilerdiń vıdeolaryn "orystar men oryssha sóıleıtinderdi jek kórý" dep baǵalaǵan. Onyń arty Máskeý Qýat Ahmetovtiń Reseı aýmaǵyna kirýine 50 jylǵa tyıym saldy. Qazaqstannyń quqyq qorǵaý organdary Qýat Ahmetovtiń ústinen qylmystyq is qozǵap, belsendi Kıevke ketýge májbúr bolǵan.
Túrki keńesiniń samıti qarsańynda Reseıdiń syrtqy ister mınıstri Sergeı Lavrov Qazaqstanda orystardyń qýǵyn kórip jatqanyn ári ksenofobıa kúsheıip turǵanyn málimdegen.
Depýtat Darıǵa Nazarbaeva Lavrovqa qarsy jaýap qatyp, reseı dıplomatynyń artyq ketkenin astarlap aıtqan edi.
«Reseıdiń ózinde de aıtarlyqtaı qoǵamdyq narazylyq týdyratyn jáne Reseı memleketin jaǵdaıǵa saı áreket etýge májbúrleıtin “ksenofobıalyq kórinister” aragidik tóbe kórsetip jatady», – degen edi Nazarbaeva.
...
Tanymal saıasattanýshy Arkadıı Dýbnovtyń aıtýynsha Reseıdiń Qazaqstandy túrtpektep otyrýy tegin emes. Qazaq bıligine, eń aldymen qazaqtardyń kóńiline tıetin málimdeme jasaý arqyly Kreml Nur-Sultandy tejep otyrǵysy keledi.
«Órkenıet kóshine ileskisi keletin, ozyq tehnologıa men ınovasıalyq jańashyldyqqa umtylatyn Qazaqstannyń belsendiligi Kreml ıdeologtaryna unamaıdy. Kósegesi kógergenin qalamaıdy. Odaqtasyn baılap-matap ustaǵandy jón kóredi.
Reseı elıtasy úshin Qazaqstannyń ózgermegeni, órkenıetke umtylmaǵany, osy eldegi orystildi aýdıtorıanyń azaımaǵany kerek. Qazaqstandaǵy orystildi keńistik saıası ári qarjylyq yqpalyn saqtaýdyń amaly», – deıdi Dýbnov.
Sarapshynyń pikirinshe Toqaev kelgeli Qazaqstan Reseıdiń yqpal etý orbıtasyna shyǵýǵa talaptanyp júr. Máskeý muny dıversıa dep qabyldaıdy. Tutastaı alǵanda Kreml Orta Azıa elderiniń derbes saıasaty bolýy múmkin degendi moıyndamaıdy.
«Toqaevtyń tusyndaǵy Qazaqstan Reseıden bólek ózge de odaqtastardy izdeýge tyrysýda. Sonyń ishinde Túrkıanyń orny bólek. Erdoǵan Toqaevtyń qoltyǵyna sý búrkip otyr. Biraq bul Qazaqstandy aıaqtan shalýdyń kórinisi emes. Túrkıa Túrki memleketteriniń odaǵyn qurýǵa múddeli. Buǵan aldymen Orta Azıa elderi, sonyń ishinde Qazaqstan ún qosyp, belsendilik tanytýy kerek», – deıdi Dýbnov.
...
Al saıasattanýshy Dosym Sátpaevtyń pikirinshe ýaqyt ozǵan saıyn Qazaqstan Reseıden alystaı túsedi. Tanym men talǵam, qundylyq pen kózqaras turǵysynan orys pen qazaq úılese bermeıdi. Onyń ústine qazaqtardyń sany úzdiksiz ósýde, eldiń egesi sanalatyn ulttyń úlesi 70 paıyzdan asyp jyǵylǵan.
Áıtse de Reseıdiń tartylys kúshi kúshti. Máskeý Qazaqstandy óz yqpalynan shyǵarmas úshin, nebir-nebir zymıandyqqa barýǵa ázir.
Reseıdiń Qazaqstannyń ońtústiginde AES salý jobasyn nasıhattaýy tegin emes. Eldiń elektrondy úkimetin «Sberge» tapsyrýdyń artynda da úlken astar bar.
"Qazaqstan men Reseı «ajyrasýdyń» aldyndaǵy erli-zaıyptylar sekildi. Olar áli de bolsa birge ómir súrýge úmitti, biraq kún ótken senim semip barady. Kúnderdiń kúni eki jaqqa ketip tynady. Kreml Nur-Sultandy otyz jyl boıy ýysynda ustap keldi. Biraq bir jaıtty esepke almady. Qazaqstanda býyn almasý prosesi júrdi. Qundylyq ózgerdi. Reseı óz abyroıyn ózi qurtyp, agresor atandy. Reseı dıplomatıa tilinde sóılese almaıdy.
Eki eldiń arasyndaǵy aıyrmashylyq jyl ótken saıyn aıqyn bilinip otyr. Toqaev pen Pýtınniń arasy salqyn. Nazarbaevtyń tusyndaǵy barys-kelis kúrt azaıǵan, syılastyqqa syzat túsken", – deıdi Sátpaev.
Onyń pikirinshe eki eldiń arasyn jalǵap, jylyqabaq tanytyp otyrǵan jalǵyz adam – Nazarbaev. Onyń kózi keti ketkeni úni Qazaqstan men Reseıdiń arasyndaǵy baılanys birtindep sógile bastaıdy.
Qýanysh Rahmetollauly
