«Qazaq tilin úırenýge zaýqy joq». Jýrnalıs Sátbaevtyń «popýlıs» ekenin aıtty

Dalanews 15 maý. 2022 09:18 650

Aıdos Sarymnyń aıtqan pikirimen kelisemin. Men úshin qashanda kim aıtqany mańyzdy emes, ne aıtqany mańyzdy. Adamnyń ózi emes, aıtqan pikiri mańyzdy bolýy kerek. Aıdostyń bul jolǵy ekspresıvtik sózi sál-pál qarabaıyrlaý shyqty, árıne. Óz deńgeıinde emes. Degenmen aıtar oıyn bárine jeterlikteı etip túsinikti jetkizdi. Qur bos «balabol-zadýshevnık» bolmaı, iske aralas, syrttan synaı bermeı ishten aralasyp, jumyspen dálelde jigit ekenińdi bildir dep kesip aıtty. Onda turǵan ne bar?

Dosym Satpaev, shyn mánisinde, syrttan turyp synaýdy ǵana biledi. Aıdan anyq faktilerdi konstatasıalaýdyń has sheberi, dálelderdi qajet etpeıtin, elge ábden belgili bolǵan problemalardy maıyn tamyzyp jarıalaýdyń mamany.

Shynyna kelgende, óte yńǵaıly pozısıa. Bılik tarapynan pretenzıa bola qalsa, «men ne istep qoıyppyn, jurttyń bári sony aıtyp júr ǵoı» deýge jaqsy.

Al sol aıtylǵan problemalardy sheshýdiń joldaryn surasań, ol balanyń aıtary joq. Qalbalaqtaıdy da qalady. Ondaı adamdardy negizinde «popýlıs» deıdi. Biraq, ádildik úshin aıta keteıik, oqyǵany bar, kózi ashyq, kez kelgen taqyrypty, kámpıt qusatyp, ádemi orap sata alatyn daryndy popýlıs.


Ony da qoıshyyzshi, qazir kim popýlıs bolmaı júr. Dosymnyń ómirlik pozısıasynda meni birshama kúmándandyratyn bir fakt bar.

Bul jigittiń saıasattanýshy atanyp, el aldyna shyǵyp júrgenine mine shırek ǵasyrdan asty. Negizgi qaýzaıtyn taqyryby – Qazaqstan, onyń ishki, syrtqy saıasaty. Oqyrmandary da negizinen qazaq aýdıtorıasy. Pir tutatyn da sol qazaq.

Al sol Dosymnyń, osy eldiń azamaty bolyp, osy eldiń saıası ómirine belsendi aralasyp júrip, sodan nápaqasyn taýyp júrip, ózi de memleket quraýshy ulttyń ókili bola turyp, sol eldiń memlekettik tilin, óziniń ana tilin meńgerip alýǵa zaýqy joq.

Sóıtip júrip Dosym aǵylshyn tilin úırengenin, basqa da tilderdi óz betinshe ıgerip júrgenin kez kelgen jerde maqtanyshpen aıtady.

Demek tilderge qabileti joq emes, bar. Bar bolsa da, qazaq tiline qulqy joq. Mundaı kózqarasty men ne naqurystyqtyń nyshany nemese óz tiliniń bolashaǵyna senbeýdiń, sodan baryp syılamaýdyń belgisi der edim.

Basqalar úshin bul fakt kórsetkish bolyp kórinbeýi múmkin, árıne.

Biraq men úshin bul kórsetkish. Adamnyń azamattyq pozısıasynyń, qundylyqtar jıyntyǵynyń kórsetkishi, ultyna, eline degen qatynasynyń ólshemi.


Meniń aıtpaǵym, aǵaıyn, kimnen bolsa da, meıli ol saıasatker bolsyn, meıli aspaz bolsyn, ne depýtat bolsyn, qoldan pir jasaǵandy qoısaq.

Al solar úshin jaǵa jyrtysýdyń tipten qajeti shamaly. Syılańdar, syılamańdar, unatyńdar, unatpańdar, tek kókke kótermeńder.

Bul – jaqsy ádet emes. Talaıdy pir sanadyq qoı, sodan ne boldy al? Esterińizde bolsyn, perishteler qara jerdi basyp júrmeıdi. Olardyń mekeni basqa jaqta.

Al keshegi oqıǵaǵa qatysty aıtar bolsam,  shyr-pyr bolýǵa esh sebep joq. Adam óz oıyn aıtty. Qajet bolsa, Dosym ózi-aq jaýap berer Aıdosqa.

Muhtar Túmenbaı


Usynylǵan
Sońǵy jańalyqtar