"Jańa tolqyn"
[caption id="attachment_18614" align="alignright" width="180"]
Rejıser S. Narymbetov[/caption]
2000 jyldardan keıin Satybaldy Narymbetov, Doshan Joljaqsynov, Aqan Sataev, Rústem Ábdirashev, Ermek Tursynov, Danıar Salamat bastaǵan, búginderi elge keńinen tanymal rejıserlerdiń «Stalınge syılyq», «Shal», «Kelin», «Mustafa Shoqaı», «Amanat», «Birjan sal», «Qunanbaı», «Ákem ekeýmiz» sekildi epıkalyq tynysy keń fılmderi túrli pikirge arqaý boldy.
Aqan Sataevtyń «Adasqandary» kınosynshylardyń qyzý talqysyna tússe, «Jaýjúrek myń balasy» tarıhı úzdik fılm degen baǵaǵa ıe boldy.
Bulardan keıin Emır Baıǵazınniń «Aslannyń sabaqtary», Ádilhan Erjanovtyń «Úkili kámshat» fılmderi de talas-tartysqa toly otandyq fılmderdiń qataryna endi.
Bul eki rejıserdiń búgingi kún taqyrybyndaǵy kınolaryna Qazaqstanda kórsetýge shekteý qoıǵany da el arasynda túrli áńgimeniń taraýyna sebepshi bolǵany shyn.
[caption id="attachment_18615" align="alignright" width="315"]
Rejıser R. Ábdirásh[/caption]
«Nede bolsa da, bul – jaqsy qubylys. Otandyq kınofılmderdiń bılikti jáne halyqty beıjaı qaldyrmaǵany – bul salada damýdyń, ózgeristiń barlyǵyn kórsetedi», – deıdi kınotanýshy G. Ábikeeva.
«Oskarǵa» jol...
Halyqaralyq «Oskar» syılyǵyna táýelsizdik jyldary birneshe fılm usynyldy. Memlekettiń qyrýar qarjysy jumsalǵan biregeı joba «Kóshpendilerden» bastap, Ermek Tursynovtyń «Kelin», «Shal» fılmderi de baq synap kórdi.«Jaýjúrek myń bala» fılmi de usynylǵanymen, alǵashqy irikteýden aryǵa uzaı alǵan joq.
Kınosynshy G. Ábikeeva Ermek Tursynovty otandyq kıno salasyndaǵy jańa deńgeıdegi qubylys dep baǵalaıdy.
[caption id="attachment_18616" align="alignright" width="718"]
Ermek Tursynov[/caption]
«Onyń bilimdarlyǵy men tanymdyq deńgeıiniń joǵarylyǵy jáne dramatýrgıa salasyn biletindigi, sondaı-aq, ulttyq túısiktegi salt-dástúrdi álemdik mıftermen baılanystyrýǵa sheberligi, eń bastysy óziniń baǵytynan qaıtpaıtyn, tóte jolyn tabýǵa qumar izdenimpazdyǵy ózge rejıserlerde kezige bermeıtin qasıet» degen syńaıda pikir bildirip júr.
Qazirdiń ózinde «Shal», «Kelin», «Jat» sekildi týyndylary arqyly óz jolyn taýyp úlgerdi. Onyń qoltańbasy – óz zamany men ótken kúnderdi bir keńistikke shomyldyra alatyndyǵynda deýge bolady.
[caption id="attachment_18617" align="alignright" width="280"]
Rejıser Aqan Sataev[/caption]
Al Rústem Ábdirashev «Quraq kórpe», «Qaladan kelgen qyz», «Stalınge syılyq» atty fılmderi arqyly keń aýqymdy emes, qarapaıym ómirdi sheber sýretteıtinin, onda da fılmderinde ishki lırıka basym ekendigin baıqaýǵa bolady.
Ol sońǵy jyldary «Balalyq shaǵymnyń aspany», «Kóshbasshy», «Tyǵyryqtan jol tapqan» sekildi Prezıdent Nazarbaevtyń ómirine qurylǵan birneshe týyndyny túsirdi. Saıası tulǵanyń ómir jolyn óziniń estelikteri men maqalalary, kitaptary negizinde jasalǵan bul fılmder tek ómirbaıandyq memýar deńgeıinen asa almaı qalǵan joq, kerisinshe bir taǵdyr ıesiniń joly arqyly tutas zamandy órnekteı bildi.
[caption id="attachment_18623" align="alignright" width="343"]
Danıar Salamat[/caption]
«Oskardy» ıelený ońaı emes» deıdi ónertanýshylar. Qazir myqty rejıserlerdiń kóbi «avtorlyq fılmderge» den qoıady. Al «Oskar» syılyǵy ondaı fılmderge emes, biregeı jobalarǵa, iri plandarǵa jumys isteıdi. Sondyqtan búgin-erteń ol bıikti baǵyndyrý qıyn. Biraq osy bıikti baǵyndyrý úshin kúresý kerek. Aqan Sataevtyń «Jaýjúrek myń balasy» ájeptáýir fılm bolǵanymen, álemde ondaı tarıhı týyndylar jetip artylady jáne birinen-biri ótken myqty fılmder barshylyq. «Oskarǵa» Satybaldy Narymbetovtiń «Amanatyn» usynyp baq synaǵan durysyraq...
[caption id="attachment_18619" align="alignleft" width="346"]
Rejıser Ádilhan Erjanov[/caption]
Satybaldy Narymbetovtiń «Mustafa Shoqaı» fılmi de tarıhı tulǵanyń obrazyn sátti somdaǵan týyndy. Al byltyr ekranǵa jol tartyp, kórermen men kınosynshylardyń joǵary baǵasyn alǵan «Amanat» fılmi – tarıhshy, Keńes odaǵy kezinde ulttyq tarıhty tereń zerdelegeni úshin qýdalaýǵa ushyraǵan, Kenesary soǵysyn alǵash jazǵan Ermahan Bekmahanov týraly túsirilgen. Munda tarıhshynyń ómir joly ulttyq tarıh pen Kenesary obrazy arqyly ashylady.
Tutastaı alǵanda, atalǵan týyndylardyń barlyǵy – Táýelsizdiktiń tól ónimderi. Qazirgi qazaq kınosy týraly aıtqanda aldymen osy fılmder oıǵa oralatynyn eshkim de joqqa shyǵara almas.
[caption id="attachment_18618" align="alignright" width="183"]
Emır Baıgazın[/caption]
Al jas talant Emır Baıǵazınniń «Aslannyń sabaqtary» («Ýrokı garmonıı») fılmi kóptegen halyqaralyq syılyqtarǵa ıe boldy. Jas rejıserdiń bolashaqta álemge qazaq kınosyn tanytar jaryq juldyzǵa aınalaryna senimdiler óte kóp.
«Gollıvýd» arman ba?
Qazaq akterleri «Gollıvýd» juldyzy bolýdy armandaıdy. Ásirese, jas akterler bul bıikti baǵyndyrý – ómirlik maqsattarynyń biri ekenin jasyrmaıdy. Olardyń qatarynda Berik Aıtjanov, Nurlan Álimjanov, Asylhan Tólepovter bar.
Berik Aıtjanov – 1979 jyly Qyzylorda oblysynda dúnıege kelgen. Eńbek jolyn M. Áýezov teatrynan bastaǵan akter onda kóptegen spektáklderde basty rólderdi somdaǵan. «Mahambet», «Mustafa Shoqaı», «Aǵaıyndylar», «16 qyz», «Lıkvıdator», «Jaýjúrek myń bala» sekildi ondaǵan fılmge túsip, kórermenniń kózaıymyna aınalǵan tabysty akterlerdiń biri. Ol jýyrda Prezıdent Nazarbaevtyń ómir jolyna negizdelgen «Juldyzdar toǵysqanda» fılminde basty róldi somdady.
[caption id="attachment_18620" align="alignright" width="183"]
Berik Aıtjanov[/caption]
Óziniń tutas bolmysymen akter ekenin dáleldeýmen kele jatqan onyń ár fılmdegi rólderi birin-biri qaıtalamaıtyndyǵymen erekshe. Berik óziniń suhbattarynda otandyq kınoóndirisin damytý úshin qarjydan bólek, rejıser men akterdiń arasyndaǵy baılanysty jetildirý kerek, ári kınolardy shetel ekrandaryna shyǵarý mańyzdy dep túsinedi.
Kóptegen rejıserler otandyq akterlerdiń múmkindigin joǵary baǵalamaı, shetel juldyzdaryna qumar keletindigin de jasyrmaıdy. Óziniń aıtýynsha, akterler kóp oqýy kerek. Ásirese, klasıkalyq ádebıetterdi, tarıhı tanymdyq kitaptardy jiti baqylap, solardy boıyna sińirse, akterdiń kez kelgen obrazdy somdaýyna zor septigin tıgizedi.
«Meniń bir ishki armanym bar. Ol qazaq kınosyn, qazaq akterleriniń álemdik deńgeıde suranysqa ıe bolýy. «Gollıvýd» eldiń qoly jetpeıtindeı qıaldaǵy álem emes. Qazaq akterleri de ol bıikti baǵyndyrýǵa qaýqarly. Tek otandyq mádenıet salasyn basqarǵandar soǵan qolushyn berip, jolyn tabýy kerek. «Gollıvýd» rejıserlerimen baılanys ornatsaq, qazaq akterleri olardyń fılmderine tússe, kúni erteń álemdik deńgeıdegi juldyzdar bizdiń aramyzdan da shyǵady», – deıdi.
Kıno salasynda jastaıynan tanylyp, eldi ónerimen tańǵaldyryp júrgen taǵy bir akter – Nurlan Álimjanov.
[caption id="attachment_18621" align="alignright" width="201"]
N. Álimjanov[/caption]
Nurlan Álimjanov segiz qyrly, bir syrly deýge bolady. Akter, ánshi, sazger, júrgizýshi, Qazaqstan jastar odaǵy «Serper» syılyǵynyń laýreaty, «Jas tulpar» syılyǵynyń tuńǵysh ıegeri, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri. Akter 1984 jyly Kókshetaý óńirindegi «Keńashy» eldi mekeninde dúnıege kelgen. Ǵ.Músirepov atyndaǵy Qazaq Memlekettik akademıalyq balalar men jasóspirimder teatrynyń akteri bolyp qyzmet atqarǵan. «Sholpannyń kúnási» , «Baqsy», «Án men anasha», «Aǵaıyndylar», «Aqsarbas», «Temirtaý kóktemi», «Jaýjúrek myń bala», «Balalyq shaǵymnyń aspany», «Kóshbasshy» fılmderinde basty rólderdi somdaǵan.
Akterdiń elge keń tanylǵan shaǵy «Aǵaıyndylar», «Balalyq shaǵymnyń aspany», «Kóshbasshy» fılmderine túsken kezi boldy. Ol bul fılmderde basty róldi somdaýmen qatar, óziniń kásibı akter ekenin jan-jaqtyly kórsetti. Nurlan Álimjanov dese, qazir tanymaıtyn adam kemde-kem.
«Birinshi armanym – qazaqtyń erke uly bolý, ekinshi armanym – Reseıdi baǵyndyrý, úshinshisi – «Gollıvýdqa» shyǵý. Adam armanǵa sený kerek», – degen osy Nurlan Álimjanov.
[caption id="attachment_18622" align="alignright" width="193"]
Asylhan Tólepov[/caption]
Asylhan Tólepov – elimizdegi eń jas ári tanymal akterlerdiń biri. 1992 jyly Aqtóbe oblysynda dúnıege kelgen. 2012 jyly «Jaýjúrek myń bala» fılminde basty róldi somdap, tez arada tanymal bolǵan ol odan keıin «Balalyq shaǵymynń aspany» kórkem fılmi men «Suńqar» serıalyna túsip úlgerdi.
Jas akterdiń juldyzyn jandyrǵan rejıser – Aqan Sataev. «Bárin ýaqyt kórsetedi» dep oılaıtyn akter Asanáli Áshimov, Doshan Joljaqsynov, Tuńǵyshbaı Jamanqulov sekildi qazaq kınosynyń korıfeılerin qatty qurmetteıtinin ári úlgi tutatynyn aıtyp, «men úshin osy kisilerdiń izin qýýdyń ózi baqyt» deıdi.
P.S.Táýelsizdik jyldary biz osyndaı talantty akterlerdi tárbıelep ósirdik. Árıne, olardyń aldyndaǵy aǵa býynnyń eńbegin joqqa shyǵarmaımyz. Bulardan basqa da darabozdar jetip artylady. Biraq, maqsat olardyń barlyǵyn tizip shyǵý emes, táýelsizdik tusynda túlep ushqan dara talanttardy atap kórsetý edi.
Sonymen qatar, «Stalınge syılyq», «Shal», «Kelin», «Mustafa Shoqaı», «Amanat», «Birjan sal», «Qunanbaı» sıaqty týyndylar da osy Táýelsizdiktiń jemisi. Budan bólek avtorlyq fılmderdiń de sany mol. Bul qazaq kınosynyń ár janrda damyp kele jatqanyn kórsetedi.
