«Til ushynda turǵan úshinshi duǵamdy aıta almadym...»
– Assalaýmaǵaleıkým, Qaırat! Jaqynda sizdiń kishi qajylyq saparyna baryp kelgenińizdi áleýmettik jeliler arqyly estip, bildik. Alǵan áserińizdi óz aýzyńyzdan estisek...
– Ýaǵaleıkýmassalam! Iá, Allanyń qalaýymen ýmra qajylyǵyna aman-esen baryp keldim. Kópten beri oıymda júrgen armandarymnyń biri edi. Ol áserdi kórmeı, bilmeı eshkim shynaıy seze almaıdy eken. Joly túsip, baryp, qulshylyǵyn ótep kelgen kez-kelgen musylman barǵanyna razy shyǵar. Maǵan da osyndaı saýapty sapardy násip etkeni úshin shúkirshilik aıtamyn. Qajylyqqa barǵan alǵashqy kúnderi ishimnen tynyp, áserimdi syrtqa shyǵara almaı, biraz býlyǵyp júrdim. Qaǵbadaǵy qara tasty súısem dep nıet etip, ǵusyl quıynyp, Qaǵbaǵa bet aldym. Alla nıetimdi qabyl alyp, qara tasqa jettim, súıdim – sol sátim eshqashan esimnen ketpeıtin shyǵar. «Alla, otbasymyz ben barlyǵymyzdyń júregimizge ıman bere kór, elimizdiń tynyshtyǵyn turaqty et» dep eki tilegimdi aıtyp úlgerdim. Tilimniń ushynda turǵan úshinshi duǵamdy aıtyp úlgermedim. Halyqtyń nópiri tolqyndaı kúshti bolǵandyqtan, sol zamatta-aq shetke ysyryp jiberdi. Eriksiz kózime jas keldi... Óte erekshe áser. Qaıtalanbaıtyn sezim. Shynymdy aıtsam, osy kezge deıin meniń ómirimde mundaı jeńis bolǵan emes. Aınalamda qanshama musylman úmitpen qara tasqa qaraı qolyn sozyp jatty. Olardyń árqaısysynyń júreginde eń aıaýly, eń qymbat tilektiń bar ekendigin, sol armandaryn aıtýǵa oqtalyp turǵanyn kózderindegi qýanyshtyń ushqyny aıtyp turǵandaı. Men sol sátte álemniń ár qıyrynan jol azabyn shegip Mekkege jetken barlyq musylmannyń eń izgi tilekteri qabyl bolsa eken dep tiledim...
Osy saparda neni oıǵa aldym, ishteı neni qaladym, bári oryndalyp jatty, Allaǵa shúkir. Keıin qasıetti Mádına qalasyna bardyq. Paıǵambarymyzdyń (s.ǵ.s) meshitine baryp, namaz oqydyq. Tili, túsi, ulty, memleketi ártúrli bolǵanmen, dini, júregi bir kúlli musylman balasynyń basyn bir jerde qosqan Alla netken meıirimdi edi! Osyndaı keremetti kórip turyp, taǵy da armandadym. Ol armanym – úlken qajylyqqa barý. Qaǵbany kórgen adam ekinshi ret taǵy da barǵysy kelip turatyndaı, erekshe sezimmen oralady eken. Menińshe, naǵyz rýhanı demalys – Mekkede. Bir jaǵynan paryzyńdy óteısiń, ekinshi jaǵynan adam táýbege kelip qalady eken...
– Bul saparyńyzdyń siz úshin mańyzy qandaı? Sizdi sodan keıin synap jazǵandar da boldy ǵoı...
– Mekke men Mádınaǵa saparym – men úshin tárbıe mektebi. Oıym turaqtalǵandaı, ımanym kúsheıgendeı. Iá, meni synǵa alǵan saıttar, posttar boldy. Biraq ol jazbalardy mán berip, den qoıyp, zer salyp oqyǵan joqpyn. Aınalamdaǵy janashyr jandardan ǵana shet jaǵasyn estidim.
Birinshiden, elge ersi eshnárse kórsetkenim joq. Bolmasa, túngi klýbtarǵa shaqyryp, tútin tútetkendi jarnamalap jatqanym joq. Ekinshiden, nıetim – jastarǵa úlgi bolatyn nárse kórsetkim keldi. Áıtpese, álemniń eń iri degen shaharlarynda, qymbat restorandary men demalys aılaqtarynda bolyp júrmiz ǵoı. İshken-jegeniń men qydyryp-tynystaǵanyńmen maqtanatyn jastan baıaǵyda ótip ketkenmin. «Qasıetti jerge Qaırat aǵamyz barǵan eken» dep qanshama jas óren nıet etedi, Paıǵambar (s.ǵ.s) súnnet tarqatyp, Quran túsken qasıetti qos shaharǵa, saýaby júz myń eselenetin ál-Haram meshitine barmaqqa yntalanady. Sol maqsatpen ǵana túsirgen vıdeomdy shyǵardym. Áıtpese, eshqandaı da maqtanysh, rıa úshin emes. Sonyń ózinde uıala, qysyla otyryp jarıaladym. Sol jaqta túsken keıbir sýretterimdi keshegi Qurban aıt merekesinde jarıalaǵym keldi. Biraq áleýmettik jelidegi oqyrmandarym qate túsinip qalar dep tartynshaqtadym...
«Syn sózdi estıar kisilerdiń aıtqany jaqsy»
– Syn pikirlerge qalaı qaraısyz? Durys jaǵyn maquldaıtyn, pikirmen kelisetin tustaryńyz bola ma?
– Álbette, keıbir syn pikirlermen kelisemin. Mysaly, meniń eń úlken, eń birinshi synshym – ákem. Ol kisiniń keıde qabaǵymen jasqap, keıde ońasha shaqyryp alyp artyq-aýys ketip jatqan minezimizdegi keıbir kedir-budyrymdy tezge salyp túzep turatyn kezderi bar. Jón sózge essiz ǵana toqtamaıtyn bolar. Sondyqtan, ornyqty oı bolsa, yqylaspen qulaq asamyz ǵoı.
Biraq syn aıtý mádenıeti degen bar. Minin aıtyp otyrǵan kisińizdi renjitip almaıtyndaı, kóńiline tımeıtindeı etip, dúıim eldiń kózinshe bylsh etkizbeı, ábden jeti ret ólshep baryp jumsaqtap aıtqan jón bolar. Óıtkeni, adamnyń kóńilinen aıaýly ne bar? Bilip-bilmeı istep júrgen keıbir kemshiligin tars etkizip aıta salǵannnan ol adam túzelip kete sala ma? Eger nıetimiz janasharlyq bolsa, synap otyrǵan adamyńyzdy renjitip almaý jaǵyn da qosa eseptegen durys-aý. Men týraly aıtylatyn sózderge renjýlimin degenim emes, aıtaıyn degenim, syn sózdi estıar kisilerdiń aıtqany jaqsy.
– Sizdi jasyryn jaqsylyqty kóp jasaıdy dep estımiz. Qanshalyqty ras? Jáne siz úshin eń jaqsy qaıyrymdylyq qaısy?
– Adam balasy jalǵyzdyqta ómir súre almaıdy ǵoı. Árdaıym arqa súıeıtin adamǵa muqtaj bolady. Biz bir el bop, qazaqy qaýym bop ómir súrip jatqan soń, eldiń azamaty bop azdy-kópti atymyz shyqqandyqtan, qolymyzdan kep jatsa, aınalamyzdaǵy kisilerdiń tıtteı de bolsa kómegine jarap, qıýy kelmeı turǵan keıbir isine septese júrgenniń sókettigi joq dep oılaımyn. «Instagram» paraqshama jazylǵan bolsańyz, ózińiz de kórgen bolarsyz. Jumadan qalmaýǵa tyrysamyz. Meshittegi ımam aǵalarymyzdyń kóp aıtatyny da sol – múmkindigiń bop jatsa, adamdarǵa jaqsylyq jasap, qaıyrymdylyq qyl, maqsatyń – Alla razylyǵy bolsyn deıdi. Maǵan da kóp kómektesken, áli de kómektesetin janashyr aǵalarym, eldiń azamattary bar. Iaǵnı, bárimiz qatar ómir súrip jatqandyqtan, qanattasa qımyldap, bir-birimizge qaraılasa júrgenimizdiń aıyby joq.
– Óner adamynyń, áriptesterińizdiń aldymen talantyn baǵalaısyz ba, álde ánshilik qabiletinen góri adamdyq qasıetterin bıik qoıasyz ba?
Qaırat Nurtas: Men barlyq óner adamyn syılaımyn, qurmetteımin. Adam balasy qashan da óziniń adamgershiligimen, qaıyrymdylyǵymen, adaldyǵymen jáne ádilettigimen ardaqty. Ákemniń únemi maǵan aıtatyn sózi bar. «Balam, ulyq bol, odan tek jaqsylyq qana alasyń. Dál solaı kishik bola bil, odan tómendemeısiń» degen. Eshkimdi jamandamaımyn, eshkimdi qaralamaımyn. Jáne eshkimge min taǵyp, kemshilik izdegim kelmeıdi. Jáne oǵan mende ýaqyt ta joq. Atqarýym kerek sharýa shash-etekten. Bireýden min izdep túrtinektegenshe, óz boıymdaǵy kemshilikterdi tyıyp alaıyn.
«Alladan sol duǵamnyń qabyl bolǵanyn suraımyn...»
– Islam dini ata-anaǵa laıyqty qurmet kórsetýge buıyrady. Kóbine saparda júresiz ǵoı. Áke-shesheńizben jıi jolyǵa almaıtyn shyǵarsyz...
– Álpeshtep, aıalap, tún balasynda talaı oıanyp ósirgen anamyzdyń aldyndaǵy qaryzymyzdy qaıtsek óteı alamyz? Qanattyǵa qaqtyrmaı ósirgen, muqtajdyq kórmeı, azamat bop qalyptasýymyz úshin arqa eti arsha bop eńbek qylǵan ákemizdi qaıtsek qýantamyz? Ata-anańa qansha syılyq áperseń de, qansha jaqsylyq jasasań da az sıaqty kórinedi de turady, maǵan. Ras, ár kúni ár qalada júretin kezimiz kóp. Biraq reti kele sala, úıge qaraı tartyp otyramyn. Endi mende júregimniń bir qaltarys-túkpirinde júrgen arman bar – bes paryzdyń birin oryndatyp, áke-sheshemdi qajylyqqa jibergim keledi.
– Óz-ózińe ishteı qanaǵattanbaý shyǵarmashylyq turǵyda jaqsy qasıet dep aıtyp júrmiz. Osy oraıda, siz qanshalyqty qanaǵatshylsyz?
– Osy ómirde men túsingen bir nárse, jigit adamnyń barǵa – tasymaǵany, joqqa – jasymaǵany jaqsy. Qymbat brend kıimdi de kıdik, sońǵy úlgidegi kólikti de mindik – biraq ózimniń sonaý bir jyldardaǵy qıyndyqtarymdy – qaqaǵan aıazda baraholkada rýchka satqan qıyn kúnderimdi, avtobýsqa aqsha tappaıtyn ashqursaq stýdent kezimdi, kúńgirt, kóńilsiz kafelerde óleń aıtyp bastaǵan jyldardy eshqashan umytpaımyn. Sondyqtan, qansha ataqty ánshi bolsaq ta, kisi kózinshe shalqyp otyrýdy janym súımeıdi. Óıtkeni, keshe kim bolǵanymdy, qazir kim ekenimdi jáne qaıda bettep bara jatqanymdy jaqsy uǵynamyn.
Al shyǵarmashylyq turǵydaǵy qanaǵat uǵymyna keler bolsaq, sahnaǵa alǵash shyǵyp júrgen kezimde-aq ózime kóńilim tolmaıtyn. Áli solaı. Muny qanaǵatsyzdyq emes, izdenis dep aıtý kerek shyǵar.
– Qaırat Nurtastyń endigi asqaq armany qandaı?
– «Arman, adastyrmaı meni qoıa tur» dep alǵash sahnaǵa shyǵyp edim. Allaǵa shúkir, armanym meni adastyrmaı keledi. Asylynda, adam balasynda arman, maqsat, murat taýsylǵan ba?! Qajylyqta júrgenimde, Alladan elge oralǵan soń meshit salyp, halyqtyń ıgiline jaraıtyn Allanyń úıiniń qabyrǵasyn kóterýdi násip etýin surap, duǵa etip edim. Alla duǵamdy qabyl alsa, aldaǵy jyly úlken meshittiń qurylysyn bastaımyn degen nıetim bar. Jáne sol meshittiń bolashaqta bilimin jetildirip, saýatymdy arttyramyn, ustazdan tálim alamyn degen musylmandar úshin tárbıe ordasyna aınalǵanyn qalaımyn. Bul josparymdy taǵy da oqyrmandarym men tyndarmandarym rıa jasap, maqtanyshpen aıtyp otyr dep qabyldamasa eken...
Asyl arna: Biz de duǵalaryńyz qabyl bolsyn deımiz. Rıasyz áńgimeńizge, arnaıy ýaqyt bólgenińizge rahmet! Alla abyroıyńyzdy arttyra bersin!
Suhbattasqan Saltanat QOJA
