UQK-niń senimdi sarbazy
Prezıdent Nazarbaevtyń nemere inisi Qaırat Satybaldyuly týraly otandyq aqparat quraldary anda-sanda ǵana shaǵyn aqparat berýmen keledi. Onyń ómir jolyna úńilseńiz, «jańa aqsúıekter» áýletinen shyqqan bir top shendilerden góri, esimi jıi atalmaıtynyn baıqaısyz.
Baýyrjan Momyshuly atyndaǵy áskerı mekteptiń túlegi Qaırat Satybaldyuly kúshtik qurylymdarda, onyń ishinde Ulttyq qaýipsizdik komıtetinde jaýapty qyzmetter atqaryp, tájirıbe jınaqtaǵan. Bul salada júretinder eldiń kózine túskendi unatpaıdy, al áskerı salanyń basy-qasyndaǵy azamattarǵa Satybaldyuly jaqsy tanys. Olar onyń bıografıasyn bir kisideı biledi.
UQK ony memlekettik qurylymnyń qyr-syryn meńgerýge tárbıeledi dep oılaıtyndar da bar. Keıbir derekter osy uıymda Qaırattyń shákirtteri ár sala boıynsha qyzmet etip júrgenin de aıtady. «Qaırat el kózine túspegenimen, onyń pármeni talaı generaldardan myqty» degen oıyn astyrtyn aıtyp qalatyndar da kezigedi.
Q. Satybaldyuly áskerı salada kóp qyzmet etken joq. Keıin «Qazmunaıgaz», «Qazaqstan temir joly» syndy iri kompanıalarda jaýapty qyzmetter atqaryp kórdi. Ol iskerlik tájirıbeden de kende emes.
«Nur Otan» partıasynyń jaýapty hatshysy qyzmetine taǵaıyndalǵanda, kópshilik «Elbasynyń nemere inisi úlken saıasatqa den qoıdy» dep boljam jasaǵan edi. Alaıda partıa sapynda ol BAQ-tarǵa kóp shyǵa qoıǵan joq. Ózin iri saıası ambısıasy bar adam retinde kórsetken emes. Arakidik aıtys óneri týraly pikirlerde aty atalyp júrdi.
«Iman jolyndaǵy» túrli pikir
«Nur Otan» partıasy aıtys ónerine Baýyrjan Baıbek pen Qaırat Satybaldyuly kezinde ıelik etti. Biraz jyl memlekettik telearnalardan kórsetilmeı, demeýshileri jan-jaqqa tartyp, qaraýsyz qalǵan aıtys ónerin qaıta jańǵyrtqan bılik partıasynyń isin quptaǵandar da, oǵan senimsizdik bildirip, «bul ulttyq óner maıtalmandaryn bıliktiń jarnamashysyna aınaldyrý» dep óre túregelgender de kóp boldy. Osy talas-tartysta belgili ánshi, búginderi Májilis depýtaty mandatyna qaıta ıe bolǵan Bekbolat Tileýhanmen qatar, Qaırat Satybaldyulynyń da esimi jıi estiletin.
Ony jaqsy tanıtyndar qazaqtyń «ıman jolyna túsip, Islam qundylyǵyn ult rýhyna sińirýdi kókseıdi» dep joǵary baǵa beredi. Ózi de bir kezderi «Jas qazaq» gazetine bergen suhbatynda bala kezinen ata-áje tárbıesinde óskenin, árqashan ulttyq qundylyqtarǵa beıjaı qaramaıtynyn jetkizgen edi. Osyǵan deıin qajylyq paryzyn óteý úshin Mekkege álde neshe ret barǵan ony «ıslam dinin berik ustanyp qana qoımaı, óziniń múmkindigi jetkenshe jurtshylyqqa qaıyrymdylyq jasaýǵa yntaly» dep, topty ortada alqaý bildirip jatady. Ásirese, aıtysker aqyndar men jýrnalıserdiń bir tobyn qatarynan birneshe jyl boıy Mekkege qajylyq saparmen aparǵanyn baspasóz birneshe márte jazdy. Ózderiniń Qaırat Satybaldyulynyń tanysy ekenin maqtan tutatyn aıtysker aqyndar da bar.
Keı kezderi dinı toptar arasyndaǵy daý-sharda Qaırat Satybaldyulynyń da esim-soıy aıtylyp qalady. Ásirese, «Sopylar isinde» birneshe márte esimi atalǵanymen, Qaırat Satybaldyuly buǵan lám-mım dep tis jarǵan joq.
Kezinde «Aq orda» atty qoǵamdyq qozǵalys qurǵanyn eskergen keıbir sarapshylar onyń saıasatpen aınalysý múmkindigi áli de joq emes dep boljaıdy. İri saıasatqa aralasar bolsa ony qoldaıtyn adamdar legi de joq emes ekenin, mysaly búginig aıtyskerlerdiń deni Qaıratqa peıil tanytaryn joqqa shyǵarmaıtyndar kezigedi.
Ony aıtyskerlerdi qoldaýdan syrt, ulttyq sportty damytýǵa qosqan úlesi úshin qurmetteıtinder de jeterlik.
Kenesaryny joqtaý
2000 jyldardyń basynda «Qazaq ádebıeti» gazetinde jumys istegen jazýshy, jýrnalıs Dýman Ramazan «Kenesary hannyń basy qaıda?» dep maqala jazǵan edi. Jýrnalısiń maqalasy zıaly qaýym arasynda jan-jaqty talqylandy.
Gazette jarıalanǵan maqalaǵa Qaırat Satybaldyuly nazar aýdaryp, arnaıy ekspedısıa uıymdastyrýǵa muryndyq bolǵanyn kóp adam bile bermeýi múmkin. 2000 jyldardyń basynda Mádenıet mınıstrligindegi basshylardyń mundaı mańyzdy ekspedısıany uıymdastyrýǵa saıası erik-jigeri bolmady.
Árıne, bul qarjy bólgennen keıin birden sheshile salatyn másele emes. Tarıhshylarymyz Kenesary hannyń bas súıegi Reseıdiń murajaılarynyń birinde saqtalyp jatqanyn biledi. Sondyqtan zıalylar bul bir gazettiń aýmaǵynda sheshile salatyn dúnıe emes ekenin túsingeni anyq. Bul iske elimizdiń Syrtqy ister jáne Mádenıet mınıstrleri aralasýy kerek boldy.
Kenesary hannyń bas súıegin izdeýge shyqqan arnaıy ekspedısıa Reseıdiń birneshe qalalarynda bolyp, kóptegen derekterdi súzip shyǵý mindeti turdy. Sondyqtan jaýapkershiligi mol iske belgili alashtanýshy Tursyn Jurtbaı da tartylǵanyn bilemiz. Birneshe aıǵa sozylǵan ekspedısıa jumysy barysynda Tursyn Jurtbaı men Dýman Ramazan kóptegen muraǵat qujattaryn aqtardy. Bul tarıhı ekspedısıa úlken jumystyń basy boldy.
Onyń bul bastamasy men erik-jigerine ishi jylyp, ult tarıhyn túgendeýge atsalysqany úshin alǵys aıtatyndar az emes. Keıbir sarapshylar onyń bul jumysyn «úlken bılikke óz úlesin qosýdyń kórinisi» dep te baǵalap jatady.
«Kaspıı Banktiń» aksıoneri
«Nur Otan» hatshylyǵynan bosaǵan soń kóp ótpeı Qaırat Satybaldyulynyń «Kaspi» aksıonerlik qoǵamy (AQ) holdıńiniń aksıoneri atanǵanyn baspasóz betteri jiti nazar aýdaryp, japatarmaǵaı jazdy. Jýyrda onyń banktegi aksıa úlesi 30 paıyzǵa deıin artqany málim boldy. Buǵan deıin alpaýyt qarjygerler ortasynda aty atalmaıtyn onyń bul saladaǵy menshigi tek munymen shektelmeıtindigi de belgili. Ol buǵan deıin de «Qaırat» qaıyrymdylyq qory men «Orda ı K» atty bıznes qurylymyn jasap, el kózine túsken bolatyn.
«Kaspıı Bank» – eldegi nesıe taratý boıynsha utymdy ári jalpyhalyqtyq joldy paıdalanyp otyrǵan, tutynýshylary mıllıondaǵan adamdy quraıtyn biregeı qarjylyq uıym. Osy bankke bereshegi kóp, qaryzy basym jurtshylyqtyń deni qarapaıym halyq. Óıtkeni, shaǵyn nesıe berý jaǵynan ózge bankterge qaraǵanda «Kaspıı Banktiń» edáýir tájirıbesi bar. Buǵan deıin osy banktiń nesıelik isteri jóninde birneshe márte shý shyǵyp, bankti sotqa súıregen qaryz ıeleri de tabylǵan. Biraq boyrshkerlerdiń onysynan úlken nátıje shyqpady. Ekonomıserdiń deni bul bankti nesıe paıyzy óte joǵary ekinshi dárejeli bankterdiń biri dep jıi aıtady.
Bizdiń gazetke hat jazǵan bir oqyrman «Imandylyq jolyn berik ustanatyn Qaırat Satybaldyuly «Kaspıı Banktiń» kredıt taratý máselesine nazar aýdaryp, nesıe paıyzyn tómendetýge, alǵan qaryzyn tóleýge múmkindigi jetpeıtin otbasylarǵa kómektesýge septeser» degen úmitin jetkizipti. Ol, sondaı-aq, Islam dininde nesıe berý, paıyz arqyly qarjy tabý «haram» ekenin de aıtyp ótken...
«Qala men Dala»
