Qazaqstanda kúndelikti qymbatshylyq halyqtyń basty máselesine aınaldy. Qarjy sarapshysy Aıbar Oljaevtyń aıtýynsha, búgingi baǵanyń ósýi sońǵy on jyldaǵy qate saıasattyń saldary bolyp otyr, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Sarapshynyń pikirinshe, 2014 jyldan beri qymbatshylyqpen kúreste ákimshilik-ámirshildik ádister qoldanylyp keldi. Iaǵnı bılik kásipkerlerge baǵany ósirmeýdi buıyryp, jasandy baqylaý ornatty. Biraq naryq jaǵdaıynda bul tásil tıimsiz bolyp, saýdagerler taýar tapshylyǵyn qoldan jasap, óz baǵasymen satýǵa kóshken.
«Osyǵan baılanysty kásipkerler táýekelge daıyndalyp, bolashaqqa senimsizdikpen qarap, taýardy barynsha qymbat satýǵa tyrysty. Sonyń kesirinen baǵa únemi kóterilip otyrdy», – deıdi Oljaev.
Ekonomıs komýnaldyq qyzmet tarıfteriniń qymbattaýyn 2018 jyldan beri sheshilmeı kele jatqan másele dep baǵalaıdy. Sol jyly tarıften túsken qarjyny ınjenerlik júıelerdi jańartýǵa baǵyttaý josparlanǵanymen, ol qarajat maqsatsyz jumsalyp, bastama toqtap qalǵan. Al eskirgen qubyrlar men qazandyqtar sońǵy jyldary jıi isten shyǵa bastady.
«Qazir tarıfti ósirmesek, erteń sý da, jaryq ta bolmaıdy. Tańdaý eki-aq túrli: ne sý joq, biraq tegin, ne sý bar, biraq sál qymbat», – deıdi sarapshy. Onyń aıtýynsha, 2026 jylǵa qaraı tarıfterdiń jalpy ósimi 30%-ǵa jetýi yqtımal.
Oljaev azyq-túlik baǵasynyń kóterilýine eki negizgi faktor áser etip otyrǵanyn atap ótti.
Birinshiden, Qazaqstan ózin tolyqtaı azyq-túlikpen qamtamasyz ete almaıdy. Jyl saıyn 4 mlrd dollarǵa jýyq ónim shetelden ımporttalady, onyń teń jartysy Reseıden ákelinedi. Reseıdegi ınflásıa men rúbldiń qymbattaýy Qazaqstandaǵy baǵaǵa tikeleı yqpal etýde.
Ekinshiden, otandyq fermerler ónimin ishki naryqtan góri shetelge ótkizgendi tıimdi kóredi.
« 12 aı boıy eńbek etip, malyn ósirip, terin tókken shopanǵa «shetelge qymbatqa satpa, ishki naryqqa arzan sat» dep qalaı aıta alamyz? Sebebi syrtqa qymbatqa ótkizgen áldeqaıda paıdaly», – deıdi sarapshy.
Ne isteý kerek?
Sarapshynyń oıynsha, tarıfter boıynsha qymbatshylyqtan qashyp qutylý múmkin emes – keminde 5–6 jyl shydaýǵa týra keledi. Degenmen tarıften túsken qarajattyń maqsatty jumsalýyn qatań qadaǵalaý qajet.
Janarmaı salasynda naryq tepe-teńdikti ózi retteýi tıis, al taksı men qoǵamdyq kólikterdi arzan elektromobılderge aýystyrý mańyzdy.
Azyq-túlik máselesinde basty jol – óndiristi damytý.
«Qazaqstan tamaqtyń bárin ózinde óndirmeıinshe, qymbatshylyq toqtamaıdy», – deıdi Oljaev.
