Bir qyzyǵy túrli qoǵamdyq uıymdar men parlament depýtattary, úkimet músheleri, saıası partıalar men agrobıznes, salalyq qaýymdastyq ókilderi, ǵalymdar men qoǵam belsendileri engen komısıanyń tolyq quramy búgingi kúnge deıin birde bir ret tegis bas qosqan emes. Mysaly, osy jaıtty komısıanyń ekinshi otyrysy barysynda tóraǵa Baqytjan Saǵyntaevtyń ózi aıtty.
«Komısıanyń 75 múshesiniń 67-si óziniń otyrysqa qatysatynyn rastaǵan. Biraz adamdar suhbat berip jatyr, jolda kele jatqandary bar. 7 adam belgili sebeptermen qatysa almaı otyr. Onyń ekeýi óz erikterimen komısıa quramynan shyǵatyndaryn aıtqan. Qalǵandary densaýlyq jaǵdaıyna baılanysty ótken joly da qatysa almaǵan bolatyn», - dedi Saǵyntaev myrza ekinshi otyrysta.
Aıtpaǵymyz ol emes edi. 21-mamyr kúngi oqıǵany talqylaǵan jer komısıasynyń ekinshi otyrysynda «Aýyl» partıasynyń eks-tóraǵasy, qazirgi profesor Ǵanı Qalıev myrza birtúrli pikir bildirdi.
«Birinshiden, árıne biz osy úlken máseleni talqylap otyrmyz. Bizge bári qarap otyr. Onyń bárin qaıtalap aıtqym kelmeıdi. Al degenmen, bizde osy komısıanyń sózderin, pikirlerin halyq túsinýi úshin, biz osy komısıanyń ishinde bir-birimizdi uǵynyp, jaqsy túsinip alýymyz kerek. Muqańa aıtaıyn dep otyrmyn (Muhtar Shahanov – red.) biz sóılegende, men mysaly ózim sóılegende meniń aıtqan sózimdi osy otyrǵan halyq túgel uqsa eken, túsinse eken deımin. Al endi bári bir tildi maman bolmaǵandyqtan, osynda ár ulttyń adamy otyr. Ony endi orysshasyn bir aıtyp, qazaqshasyn bir aıtyp, qaıtalamaı, keıde bárine uǵynyqty bolsyn dep, oryssha da aıtýymyzǵa bolady dep oılaımyn. Muqa, men aqyn, jazýshy bolmasam da, qazaqsha bir adamdaı-aq bilemin. Al mynaý bireýimiz oryssha aıtsaq, mynaý jartylaı orys bop ketken degen áńgimeni qoıý kerek. Biz bir-birimizge sypaıylyqpen túsiniseıik», - dedi Ǵanı Qalıev myrza.
https://www.youtube.com/watch?v=FXAQo-E0Hlg
Memlekettik tilge tiksingen Ǵanı Álimulynyń osy sózderine taldaý jasap kórelik.
Aldymen, «eks-partvedýshıı» «halyq túsinýi úshin» dedi. Atalǵan keńeste komısıanyń kóterip otyrǵan negizgi máselesi - aýylsharýashylyǵymen aınalysatyn aýdandar men shalǵaı aýyldardaǵy halyqtyń taǵdyry emes pe edi?! Eginin egip, sýyn sýaryp, malyn baǵyp júrgen aýyl halqy mindetti túrde resmı tilde sóılemese qazaq tilin túsinbeıdi degenińiz ne sasqanyńyz, Ǵanı Álimuly?!
Ekinshiden, komısıa quramy túrli ult ókilderinen quralǵany shyndyq. Komısıa quramyna múshe 75 adamnyń 67-iniń ulty qazaq jáne áleýmettik bıografıasynda memlekettik tildi erkin meńgergendigi jazylǵan.
Qalǵan 8 múshe ózge ult ókilderi ekeni ras. Olardyń ekeýi QR Májilis depýtattary – Vladıslav Kosarev pen Artýr Platonov bolsa, endi biri Bas Prokýrordyń orynbasary Andreı Kravchenko. Bul azamattar memlekettik qurylymda joǵarǵy shendi qyzmetterde isteıtindikten, memlekettik tildi bileýleri kerek-tin.
Demek, komısıadaǵy memlekettik tildi mensinbeıtin (QR Konstıtýsıasyna sáıkes, memlekettiń túbir tilin bilmeýi mensinbeý emeı nemene?!) 5 adam úshin qalǵan 70 múshe orys tiline júginýi tıis pe? Bul ádilettilikke jata ma, Ǵanı Álimuly?!
Ras-aý, óz sózin Ǵanı myrza komısıanyń taǵy bir múshesi Muhtar Shahanovqa qarata aıtqan edi. Aqyn eks-partvedýshııge qarsy jaýabynda bylaı depti:
- Jańa siz aıtyp kettińiz ǵoı. Biz memlekettik tildiń múddesin qoldaýymyz kerek. Qorǵap otyrýymyz kerek. Al endi osy ózińiz oryssha jaqsy sóıleısiz, qazaqsha da jaqsy sóıleısiz. Biraq, ony mensinbeı óz ana tilińizdi shetke qaǵýǵa bolmaıdy. Osynda otyrǵan adamdardyń barlyǵy memlekettik tildiń múddesin syılaýy kerrek.
«Aýyldyń» eks-tóraǵasynyń qazaq tiline qyryn qaraýy komısıa músheleriniń narazylyǵyn týdyrǵany ras. Atalǵan komısıa múshesi Januzaq Ákim de qazaq tilinen qashyp, orys tiline oıysýdy usynǵan Ǵanı Qalıevke mynandaı ýáj bildirdi: «Esińizde me, osy til máselesine qatysty Elbasy: "Aıýdyń da til úırenetin ýaqyty boldy" dep edi ǵoı?. Qazaq tilin bilmeıtinder endi bilsin, úırensin. Memlekettik tildi, memleketti syılaý kerek!»
Derekkóz: http://abai.kz
