Sarapshy Aqnur Hamıtbekqyzy Ýkraınadaǵy soǵys tóńireginde oıyn aıtty. Dalanews.kz sarapshynyń pikirin usynady.
Ol “Ýkraına soǵysy ne bolady? Vladımır Pýtın ary qaraı ne isteıdi?» degen suraq qoıylatynyn, bul suraq onyń ózin de oılandyratynyn aıtty.
"Óıtkeni bul apta (ótken aptada-esk) Pýtın ıadrolyq qarýyn qoldaný shegin tómendetken apta bolatyn. Mende sizder sıaqty ıýtýbten kórip, saralap otyrmyn. Bul apta AQSH pen Ulybrıtanıa Pýtınniń qyzyl syzyǵyn kesip ótip, Ýkraınaǵa Batys jetkizgen uzaq qashyqtyqtaǵy zymyrandardy Reseıge atýǵa ruqsat bergen apta boldy.
Sondaı-aq Reseı prezıdenti Pýtın Ulybrıtanıany, Amerıkany jáne Ýkraınany osyndaı qarýmen jáne osyndaı maqsatpen qamtamasyz etken basqa elderdi qorqytqan apta boldy.
Pýtın Joldaý jasap «Biz óz qarýymyzdy bizdiń nysandarymyzǵa qarsy qoldanýǵa múmkindik beretin elderdiń áskerı nysandaryna qarsy qoldanýǵa quqyly sanaımyz», - dedi Reseı basshysy beısenbi kúni keshke halyqqa Joldaýynda. Sonymen «Vladımır Pýtın ári qaraı ne isteıdi?» degen maǵan qoıylǵan saýal eń ózekti suraq bolyp tabylady. Munyń jaýabyn Pýtınniń ózi de bilmeýi múmkin, bul myna jaǵdaıdy odan saıyn mańyzdy ete túsedi)".
Eskalasıany qabyldaý
"Osy aptada (Pýtınniń ótken aptadaǵy málimdemesinde) Kreml «toptasqan ujymdyq Batysty» “Ýkraınadaǵy soǵysty ýshyqtyrdy” dep aıyptady. Biraq shyndyǵynda Vladımır Pýtın Ýkraınadaǵy úsh jylǵa jýyq soǵysty shıelenistirýdi óz maqsattaryna jetý quraly retinde qabyldaıtyn el ekenin ózi kórsetti.
Pýtınniń Ýkraınaǵa tolyqqandy basyp kirýi, tórt ýkraınalyq aýmaqty Reseıdiń bir bóligi dep jarıalaý týraly sheshimi, Kýrsk oblysyna Soltústik Koreıa áskerin ornalastyrý, beısenbi kúni Ýkraınanyń Dnepr qalasyn jańa orta qashyqtyqqa ushatyn gıper dybysty balıstıkalyq zymyranmen nysanaǵa alý týraly sheshimi, keıinnen Batysqa soqqy beremiz deýi - munyń bári osy qaqtyǵystyń shıelenisý sátterin bildiredi.
Eń alǵash Ýkraınaǵa soǵysty bastaǵanda Vladımır Pýtındi “artqa júrisi joq jáne tormozy joq, tas jolda júrip kele jatqan, gaz pedali jerge jabysyp qalǵan kólik” dep aıtqan edim. Qazir baıqasam sodan beri ózgergeni shamaly eken. Pýtın sheginbeıdi, jaǵdaıdy órshite túsedi".
Alaıda eskalasıa - bul basqa másele. Bul erekshe múmkindik.
"Ýkraına Reseıdiń kóbirek shabýyldaryna, tipti aýyr bombalaýlaryna daıyn bolady.
Batys úkimetteri qaýip deńgeıin Pýtınniń eskertýlerine qaraı baǵalaıtyn bolady. Kreml kóshbasshysynyń teledıdarlyq úndeýine deıin Batysta gıbrıdti reseılik soǵystyń órshýi týraly qorqynysh bolǵan.
Ótken aıda MI5 basshysy reseılikterdiń áskerı barlaýy «brıtandyq jáne eýropalyq kóshelerde dúrbeleń týdyrý» naýqanymen aınalysyp jatqanyn eskertti. «Biz órt qoıýdy, sabotajdy jáne t.b. ereýilderdi kórdik», - dep qosty ol. Maýsym aıynda Pýtın eger Ýkraınaǵa Batys uzaq qashyqtyqtaǵy zymyrandarymen Reseıge tereń soqqy berýge ruqsat etse, Máskeý Batystyń qarsylastaryn qarýlandyratyn bolady” dep boljaǵan".
Iadrolyq qarý qoldaný
«Pýtın budan ári ne isteıdi?» degen suraq. Ádette «Pýtın Ýkraına soǵysynda ıadrolyq qarýdy qoldanar ma edi?». Pýtın keıbir túsiniksiz keńesterden bas tartty. Ol óziniń «arnaıy áskerı operasıasynyń» - Ýkraınaǵa jappaı basyp kirýiniń bastalǵanyn jarıalaı otyryp, ol «syrttan aralasýǵa azǵyrylýy múmkin adamdarǵa» eskertý jasady.
«Bizdiń jolymyzǵa kim kedergi jasasa nemese elimiz ben halqymyzǵa qaýip tóndirýge tyryssa da, - dedi Kreml basshysy, - olar Reseıdiń dereý jaýap beretinin bilýi kerek.
«Jáne onyń saldary sizdiń tarıhyńyzda eshqashan bolmaǵandaı bolady» dep ysqyrdy ol.
Batys jetekshileri “ıadrolyq qarýdy qoldaný” degen aıyptaýlardy joqqa shyǵardy. Soǵys bastalǵaly Batys úkimetteri birneshe reseılik «qyzyl syzyqtardy» kesip ótti: Ýkraınany tanktermen, jetildirilgen zymyran júıelerimen, sodan keıin F-16 joıǵysh ushaqtarymen ǵana qamtamasyz etken bolatyn.
Kremldiń kórsetken qoqan-loqqysy, kórsetken «saldary» eshqashan júzege aspady.
Qyrkúıek aıynda Pýtın ıadrolyq qarýdy qoldaný shegin tómendetetinin málimdedi - jarlyq osy aptada jarıalanǵan. Eýropa men Amerıkaǵa Reseı terıtorıasyna uzaq qashyqtyqtaǵy zymyrandyq soqqylarǵa jol bermeý týraly naqty eskertken. Endi ózi bul qyzyl syzyqty da kesip ótti. Pýtın halyqqa Joldaýynda Ýkraınanyń Reseıdegi nysanaǵa AQSH-tan jetkizilgen Atakms jáne Ulybrıtanıada jasalǵan «Shtorm kóleńkesi» zymyrandarymen atqylaǵany týraly Batystyń habaryn rastady.
«Moskovskıı komsomoles» otstavkadaǵy general-leıtenanttan Bránsk oblysyna Atakms shabýylyna Reseı qalaı jaýap berý kerek dep suraǵanda, ol bylaı dep jaýap berdi:
«Úshinshi dúnıejúzilik soǵysty Bránsk oblysyndaǵy qarý-jaraq qoımasyna soqqy berý arqyly bastaý aqylǵa syımaıtyn nárse bolar edi». Kremldiń de osyndaı pikirde ekenin oılaýdyń ózi jubanysh bolar edi. Biraq Vladımır Pýtınniń halyqqa joldaýynda buǵan eshqandaı dálel joq. Onyń Ýkraınanyń Batystaǵy jaqtastaryna joldaýy mynandaı boldy: «qyzyl syzyqty kesip ótýge batylym bar”.
«Tipti Pýtın ıadrolyq qarýdy qoldana alatynyn nemese qoldana almaıtynyn bilmeıdi. Bul onyń emosıasyna baılanysty», -dep jazdy «Novaıa gazetanyń» sholýshysy Andreı Kolesnıkov.
«Biz onyń óte emosıonaldy adam ekenin bilemiz. Bul soǵysty bastaý týraly sheshim de emosıonaldy qadam boldy. Sondyqtan biz onyń ıadrolyq doktrınany ózgertý týraly ıdeıasyn baıyppen qabyldaýymyz kerek. Olar soǵys qorqynyshy qaıta oralýy kerek jáne eki tarapty da qamtıdy deıdi.Biraq bul da shıelenistiń quraly. Bul ınterpretasıada biz Pýtınniń keıbir jaǵdaılarda shekteýli ıadrolyq soǵys aıasynda kem degende taktıkalyq ıadrolyq qarýdy qoldana alatynyn moıyndaýymyz kerek. Bul máseleni sheshpeıdi. Biraq bul búkil álem úshin sýısıdtik shıelenistiń bastamasy bolady” deıdi Kolesnıkov.
Tramp faktory
Vladımır Pýtın emosıalarǵa qarap áreket etýi múmkin. Onyń da renishtiń jeteginde ketkeni anyq. Pýtınniń renishi Batystyń renishinen týyndaǵany anyq jáne sheginbeýge bel býǵan sıaqty. Pýtın álem jaqyn arada múldem basqa jerge aınalýy múmkin ekenin de biledi. Eki aıdan keıin Djo Baıden qyzmetinen ketedi, Al Donald Tramp Aq úıde bolady.
Saılanǵan prezıdent Tramp AQSH-tyń Ýkraınaǵa áskerı kómegine kúmánmen qarady jáne Nato-ny qatty synǵa aldy.
Jaqynda ol Vladımır Pýtınmen sóılesý "aqyldy dúnıe" bolatynyn aıtty. Munyń bári Pýtınniń qulaǵyna jaǵymdy bolýy kerek. Bul degenimiz, sońǵy qaýipter men eskertýlerge qaramastan, Kreml dál qazir úlken shıeleniske jol bermeý týraly sheshim qabyldaýy múmkin. Iaǵnı, Eger Kreml Donald Tramp Soǵysty Reseıge tıimdi sharttarmen toqtatýǵa kómektesedi dep esepteıtin bolsa… Soǵystyń qalaı toqtaıtyny, ary qaraı ne bolatyny ázirge belgisiz. Tramp “Soǵysty 24 saǵatta toqtatamyn” degen edi. Alaıda Zelenskıı “Soǵys toqtaıtyn bolsa, ol bir ǵana jaǵdaıda Ýkraınanyń jeńisimen toqtaıdy” degen bolatyn.
Men ýkraınalyqtardyń Jeńiske jetýin, soǵystyń toqtaýyn qoldaımyn. Zelenskıı ábden sharshap, azyp ketti. Halqyn oılaǵan er ǵana osylaı azady. Zelenskııdi tek bir ǵana nárse tolǵandyrady: Ýkraınanyń jeńisi.
Prezıdent bolsa Zelenskııdeı bolsyn! Ol halqy úshin soǵysty toqtatýǵa daıyn ekeniń de bildirip otyr. “Myńdaǵan adamdardy” joǵaltpas úshin, Reseı aneksıalaǵan Qyrymdy áskerı jolmen emes, dıplomatıalyq jolmen qaıtarýǵa daıyn ekenin de aıtyp otyr. Biraq qandaı jaǵdaıda?
Zelenskıı kazan aıynda Ýkraına parlamentine Kıevtin HATO-ǵa kosylýyn, sondaı-ak Reseıdin bolashaqta Ýkraınaǵa basyp kirý áreketin boldyrtpaý úshin qosymsha qaýipsizdik kepildigin alýdy kózdeıtin óziniń “Jeńis josparyn” usynǵan bolatyn.
Pýtın toqtamaıdy. Ol tejegishi joq kólik. 150 mln halqymen, Soltústik Koreıa, Iranmen odaqtasyp, myńdaǵan zymyran, ásker alyp jeńilip qalsa Pýtınge syn ǵoı. Sheginerge joly joq! Ýkraınaǵa Batys ýáde etken qarýdy da ýaqtyly jetkizbedi. Olar óz kúshimen kúresip jatyr. Ýkraına batyr halyq, biraz halqynan da aıryldy, obal boldy. Aq sarbaz ata “Ýkraına ekinshi ret qazaqqa keletin soqqyny ózi qabyldap, bizdi saqtap qaldy” dep edi. Stalın bul rýhy bıik eki halyqty qoldan ashtyq jasap ádeıi álsiretý úshin qyrǵanyń esten shyǵarmaýymyz kerek! Soǵys tezirek beıbit jolmen jáne Ýkraınanyń Jeńisimen aıaqtalsyn dep tileıik!".
