Prezıdenttik qyzmetke kirisken 1 jyldyń ishinde onyń shashy aǵaryp ketti. Senbeısiz be? Onyń 2014 jáne 2015 jyldaǵy sýretin salystyryp qarańyz. Iá, onyń jumysy jeńil emes. Áste jeńil emes. Ýkraınanyń ázirgi aýyr ahýalynda Poroshenkonyń ornynda bolýǵa ekiniń biri daýalamas edi.
Redaksıa atynan:
(«Qala men Dala» gazetine ýkraın jýrnalısi Gosha Tıhıı maqalasyn usyndy. Poroshenko jaıly. Anyq azattyq alǵan eldiń prezıdentiniń saıası portretin jasaýǵa tyrysypty. Bul onyń qolynan keldi me, kelmedi me, baǵa beretin biz emes. Kóshirme de, aýdarma da emes, qazirgi kúni óte aýyr jaǵdaıda turǵan eldiń azamaty óz qolymen usynǵan dúnıeni eleýsiz qaldyra almadyq).
Batys Poroshenkony «óz-ózin jasaǵan adam» deıdi. Aýyldan shyqqan ol Kıev ýnıversıtetiniń halyqaralyq qatynastar fakúltetine tapsyrady. Túsedi. Sábet odaǵy tusynda mundaı fakúltetke para berip túspeseń, tóńiregine jýytpaıtyn. Biraq, biz bilemiz. Ol bul jerge ádil ótti jáne qyzyl dıplommen támamdady.
Aıtpaqshy, áskerı boryshyn Qazaqstanda ótegen Poroshenko. Já, osy jerden toqtalyq. Onyń ómirbaıanyn aıtyp otyrǵannan utpaımyz.
Orystar, onyń ishinde reseılik aqparat quraldary ony «shokoladnyı koról» dep ataıdy. Kemsitkisi keledi me, qalaı? Ol táýelsiz Ýkraınanyń tarıhyndaǵy eń tabysty bıznes-ımperıany qurdy, bilseńiz.
Saıasattan da quralaqan emes, ol. Saıasatta – Syrtqy ister, Ekonomıkalyq damý jáne saýda mınıstri boldy. Ol ósip kele jatqan, ósip kele jatyr. Biraq óziniń ómirinde oǵan aýyr mindet júkteldi (bálkim, ózi de oılamasa kerek...).
2014 jyly ol Ýkraına prezıdenti bolyp saılandy. Saılaýshylardyń 54,7 paıyzy senim artty oǵan.
Shashynyń aǵarýy jaıynda... Osy bir jyldyń ishinde onyń shashyna aq kirdi. Ońaı ma, aıtyńyzshy. Siz prezıdenti mal-múlkin tastap qashyp ketken, búdjeti tonalǵan memleket basshysynyń oryntaǵyna otyrdyńyz. Al bul ýaqytta sizdiń elińizdiń terıtorıasynyń bir bóligin aneksıalap alǵan, shekarada basynan baqaıyna deıin qarýlanǵan armıa sizdiń jerge basyp kirýge daıyn tur.
Elestetińizshi. Bul armıaǵa kórshi eldiń joǵarǵy basshylyǵy Ýkraınaǵa basyp kirýge ruqsat berip qoıǵan. Sizde qalaı? Sizdiń qolyńyzda armıa atymen joq, tıisinshe shekarany da eshkim qorǵamaıdy...
Al revolúsıalyq qoǵamnyń qysymy artyp barady (kez-kelgen revolúsıadan halyq ǵajaıyp, shyny kerek tym ǵajaıyp úmit kútedi. Bizde solaı boldy. «Ianýkovıch ketti. Barlyǵy ertegideı bolady» dedi halyq).
[caption id="attachment_10734" align="alignleft" width="462"]
Shashynyń aǵarýy jaıynda... Osy bir jyldyń ishinde onyń shashyna aq kirdi. Ońaı ma, aıtyńyzshy.[/caption]
Biraq, kerisinshe, siz túsińizde de kórgińiz kelmegen boljamdar shyndyqqa aınaldy. Jaý armıasy sizge soǵys jarıalaǵan joq. Soǵysty astyrtyn, jasyryn júrgizýge kóshti. Munyń saldaryn bilesizder. Ondaǵan, júzdegen, myńdaǵan adam óldi.
Poroshenkonyń bul jerdegi kemshiligi nede? Ol shekaralyq aımaqtaǵy turǵyndarǵa 24 saǵat boıy habar taratyp otyrǵan kórshiniń «kók jáshigin» toqtata almady. Olar ne dedi halyqqa? «Kıevtegi «fashıser» NATO áskeri jáne jaldamaly jandaıshaptardyń kómegimen oryssha sóılegenderdi óltirip jatyr. Erteń senderge de kezek keledi» dedi.
Halyq sendi. Shoshydy.
Al 6 aıdan keıin Kıevte parlamenttik saılaý ótti. Álgi «kók jáshikten» kórsetken «fashıser» qaıda? Últraońshyl partıa parlamentke ótedi degen edi ǵoı? Osyndaı saýal.
2014 jyldyń kúzindegi saılaýda «Ońshyl sektor» da («Pravyı sektor»), «Erkindik» te irikteýden ótken joq, tipti 5 paıyz da daýys jınaı almady. Biraq, bul argýmenttiń de paıdasy shamaly edi. Óz áleminde ómir súretin reseılik arnalar ajdahadan qaýipti eken. Qaıdan bileıik...
Ashý. Emosıa. Poroshenko bul jolǵa túsken joq.
Prezıdenttikke taǵaıyndalǵan alǵashqy kúnderden-aq ártarapty taktıkany tańdady, Poroshenko. Bir jaǵynan, dıplomatıany kúsheıtip, soǵysty beıbit sheshýdiń jobasyn jasady, bir jaǵynan – armıany, Ýkraınanyń qorǵanys qabiletin kúsheıtýge kóshti.
Ol bul daǵdarysty sheshýdiń jalǵyz joly – áskerı sheshim dep oılaǵan joq.
2014 jyldyń tamyzyndaǵy Ilovaıskidegi oqıǵalar kórsetkendeı, reseılik armıa ýkraın qarýly kúshteri separatıster basyp alǵan óńirlerdi qolyna qaıtarýǵa kóshken tusta birden aıqasqa aralasatyn.
Bir sózinde ol bylaı dedi: «Men Pýtındi túsinbeımin. Joq, onyń sondaı adam ekenine emes... Pýtınge kelgende dıplomatıa jumys istemeıdi. Ol ony (dıplomatıany) demokratıa sıaqty álsiz dep sanaıdy jáne ony óz paıdama qoldanamyn dep oılaıdy».
Bilesiz be, búgingi orys halqy úshin Pýtın paıǵambar, kúlt. Joq, bálkim odan da joǵary turǵan bolar...
Al ýkraındar qalaı? Bizdiń óz prezıdentimizge, orystar Pýtınge qaraǵandaı qaramaımyz. Oǵan degen qumarlyǵymyz ben qushtarlyǵymyz sheksiz emes.
Ony synǵa alatyndar kóp. Kópshiligi kóńilge qonymdy syn.
[caption id="attachment_10735" align="alignright" width="1507"]
Pýtınmen kelissóz ótkizýden qıyn eshteńe joq[/caption]
Ýkraına óz prezıdentimen aýyrmaıdy. Anyǵy osy. Bylaısha aıtqanda, romantıkalyq senim joq bizde. Sóıtemiz dep bir jyldary bálege qalǵanbyz. Vıktor Iýshenkony bilesizder ǵoı. Soǵan sengen edik, barmaǵymyzdy tistep qaldyq. Onyń senimnen aıyrylǵany sonshalyqty, ornyna (reseıshil) Vıktor Ianýkovıch keldi.
Biraq...ol da ońǵan joq. Eldi tonap tyndy, Ýkraına tereń daǵdarysqa tústi. Ýkraına osy eki jaǵdaıdan aıryqsha, óte aıryqsha sabaq aldy: «Ókinbeý úshin alǵashqy kezden-aq «kózsiz ǵashyq bolýǵa» bolmaıdy».
Ony, Poroshenkony nege synǵa alady? Kásibı kadrlar atqaratyn mindetti eriktilerge júktegeni úshin... Biraq, ol qoǵamnyń sózine qulaq asady. Óstip Qorǵanys mınıstri men Bas prokýrordy ornynan aldy. Bir anyǵy Poroshenko qandaı bolsa da, Ýkraına ázirgi alǵan baǵytynan endi qaıtyp aınymaıdy. Nege, bilesiz be?
Naqtylap aıtaıyn. 2013 jyldyń qarashasynan beri Ýkraına saıasatyn Prezıdent te, Premer-mınıstr de, tipti Parlament te anyqtamaıdy. Ony anyqtaıtyn ýkraındyqtardyń ózderi.
Eldiń taǵdyry úshin óz ýaqytyn, aqshasyn, densaýlyǵyn, kerek deseńiz ómirin qurban etýge ázir. Bul myńdaǵan, on myńdaǵan, júz myńdaǵan erikti. Muny sizder bilmeýińiz múmkin. Mysalǵa, ýkraın armıasy qalaı jan saqtap otyr dep oılaısyz? Osy eriktilerdiń arqasynda. Tapqan-taıanǵanyn olar maıdanǵa jiberip jatyr. Apta saıyn. Mundaı deńgeıdegi eriktiler qozǵalysy álemniń birde-bir elinde bolmaǵan. Buǵan senimdimiz.
Eriktiler...Reseı agresıasynyń tutas Ýkraınaǵa taraýyna kedergi keltirgen birden-bir kúsh. Al orystardyń «Barbarossa» josparyn biz jaqynda bildik. Ony da Poroshenko jarıa etti.
Poroshenko: «Olar Ýkraınanyń 8 oblysynda «orys álemin» qurmaq bolǵan. Olar Donesk jáne Lýgansk oblystarymen shektelýge májbúr boldy...».
Eriktilerdiń Ýkraınanyń aıaǵynan turyp ketýge úlken kómek kórsetkenin Petr Poroshenko kórip te, bilip te otyr. Solardyń arqasynda ǵana Ýkraına óz armıasyn jasaqtap úlgermedi.
Orys aqparat quraldary taratyp jatqan taǵy bir ótirik. Ýkraınanyń bilikti, bilimdi azamattary elden qashyp jatqan joq...
Poroshenko baı, óte baı. 2014 jyly Forbs onyń baılyǵyn 1 mlrd. 300 mln-ǵa baǵalady (Ýkraınadaǵy 100 baıdyń ishinde 6 orynda). Qarjysyn qaltasyna basyp shetelde tynysh jatsa da bolar edi. Alaıda ol muny ózine ar sanady. Bárin ysyryp qoıyp, halyq múddesine qyzmet etýge bel baılady. Bul tirkes jattandy estiletin shyǵar, biraq shyndyǵy sol.
Poroshenko – úlken topqa úlgi boldy. Joǵary bilimi bar talantty jastar tıyn-teben beretinin bilse de, memlekettik jumysqa turyp, memlekettik qurylymdy jańalaýǵa kóshti.
Endi 1 aı kútelik. Jańa kadetter endi bir aıdan keıin eski, jemqorlanǵan, ýkraın mılısıasyn basynan aıaǵyna deıin aýystyrady.
Oqýshylar she? Qazirgi ýkraın oqýshylary biraz jyl ótkennen keıin «bizde balalyq shaq bolǵan joq» dep aıtsa, senińizder. Ýkraın mektepterindegi balalar sabaqtan keıin maıdandaǵy ýkraın sarbazdaryna arnap búrkeme jelilerin tigedi (maskırovochnye setı).
Iá, ýkraın koróldiginde ázir jaqsy deýge turatyn dúnıeler az. Korrýpsıa da bar. Saıasat ta minsiz emes. Prezıdentten bastap...
[caption id="attachment_10736" align="alignleft" width="182"]
C[/caption]
Biraq, qoǵam, ár azamat óz memleketiniń aldyndaǵy jaýapkershiligin jete sezinip otyr. Al bılik osy qoǵamnyń pikirinen qorqady. Bizdińshe, demokratıanyń ózi osy. Mundaı qoǵam barda Ýkraına «ólmeýge» tıis.
Gosha TIHII, jýrnalıs.
Kıevten arnaıy «Qala men Dala gazeti» úshin
Bloomberg habarlaıdy:
Poroshenko ózine tıesili eń iri aktıvti – Roshen kondıterlik kompanıasyn satýǵa qoıdy. Muny satyp alýǵa qaltasy kóteretin bir kompanıa bolsa, ol álemdik alyp – Nestle. Biraq, ol 1 mlrd. dollar usynýda. Al Poroshenko 3 mlrd. suraıdy.
