«Qala men Dala» gazeti Golandıadan kelgen tanymal fýtbol mamany, biraz ýaqyt «Qaırat» fýtbol klýbynyń sport dırektory bolyp qyzmet atqarǵan Patrık van Lıývenmen áńgimelesken edi. Patrık balalarǵa arnalǵan fýtbol akademıasyn ashyp jatyr eken. «Kelýshilerge esik ashyq» deıdi.
– Bizdiń fýtbolshylarǵa ne jetpeıdi osy? Myqty qarsylaspen kezikkende tizemizdiń dirildeıtini nelikten?
– Myqtynyń aty – myqty, moıyndaý kerek. Qazaq fýtbolshylary eshkimnen kem emes, tek alańdaǵy mindetin durys túsinbeı jatady. Bul – sheberliktiń tómendigi emes, taktıkanyń kemshiligi.
– «Qaıratpen» aradaǵy kelisimshart aıaqtaldy. Biraq, bilýimizshe Qazaqstanda biraz aıaldaıtyn sıaqtysyz...
– Iá, sizderde fýtboldy damytatyn úlken múmkindik bar. Talantty jastar kóp. Biraq, olar qalqada júr. «Qaıratpen» kelisimshartqa otyrǵan sońǵy 3 jylda qazaq fýtbolynyń qarqynyn, álýetin baǵaladym. Kemshiligin de kórdim. Osy kemshilikterdi túzeýge atsalysqym keledi. Ol úshin balalar fýtbolynan bastaý kerek. Osy maqsatta Qazaqstandaǵy balalar fýtbolyn jańa deńgeıge kóteretin akademıa ashpaqpyn.
– Qazaq fýtbolynyń eń basty kemshiligi nede?
– Tártip az...Akademıany ashýymyzdyń bir sebebi – osy tártipti túzeý. Biraq, aǵa fýtbolshylardy ózgerte almaımyz, olardyń izin basyp kele jatqan bala fýtbolshylarmen ózimizdiń fılosofıamyzben bólispekpiz.
– «Qaırattan» ne sebepti kettińiz?
– Fýtbol klýbynyń basshylyǵymen klýbtyń bolashaǵyna qatysty kózqarasymyz saı kelmedi. Men «Qaıratta» úsh jyl jumys istedim jáne klýbtyń damýyna belgili bir dárejede atsalystym. Osy joldy jalǵastyrý kerek edi. Biraq, bul múmkin bolmady. Sondyqtan da kelisimshartym aıaqtalǵasyn klýbtan ketý týraly sheshim qabyldadym.
Fýtbolda basshylyqpen arada túsinbestik týyndasa jumys isteý óte qıyn.
– «Qaırattyń» sporttyq dırektory retinde qaı salaǵa jaýap berdińiz?
Men «Qaırattyń» jastar komandasy men akademıanyń jumysyn baqyladym. Sonymen birge, seleksıalyq jumystarmen aınalystym.
– Joǵaryda aıtyp ótkendeı, «Qaırattan» ketseńiz de, Qazaqstannan ketkińiz kelmepti. Qazaq balalaryna ala doptyń qyr-syryn úıretetin akademıa ashypsyz.
– Iá, osy akamedıa arqyly balalarǵa aıaqdoptyń tehnıkasy men taktıkasyn úıretetin bolamyz.
– Akademıaǵa qabyldaýdyń talap-sharttary qandaı?
– Bizdiń talabymyz jeńil, dop tebýge yntasy bar balalardyń barlyǵyn qabyldaımyz. «Qaırattyń» akademıasyna tek úzdikter irikteletin. Biz barlyǵyna múmkindik beremiz.
– Balalardy jattyqtyratyn fýtbol mamandaryn qaıdan aldyrasyz?
– Aldymen Golandıadan birqatar bilikti mamandy shaqyrtamyn. Olar óz kezeginde qazaqstandyq bapkerlermen bilgen-túıgenimen bólisedi. Negizinen, otandyq jattyqtyrýshylarǵa arqa súıeımin.
– Qupıa bolmasa, mundaı akademıa qurýdyń quny qansha?
– Ázir ketken qarajatty sanap jatyrmyz. Aıtarym, az emes. Balalardy jattyqtyrý úshin Almaty qalasynan laıyqty deńgeıdegi fýtbol alańdaryn izdestirý ústindemiz. Olardy jalǵa alamyz. Ázir sapasyna kóńil tolarlyq eki fýtbol alańyn taptyq.
– Jalpy, qazirgi daǵdarysty eskerer bolsaq, bul jobanyń ǵumyry qanshalyqty uzaq bolady?
– Barlyǵyn ýaqyt kórsetedi. Óz basym osy jobaǵa shyn ynta-yqylasymmen kiriskeli otyrmyn. Bastysy, sapa bolady. Balalardy jattyqtyrýǵa, olarǵa fýtboldyń tehnıkasyn men taktıkasyn úıretýge júrdim-bardym qaramaımyz. Sebebi, barlyǵy bala jastan alǵan tálim-tárbıege baılanysty.
– Fýtboldyń fılosofıasy dedińiz. Sizdiń fýtboldaǵy ustanymyńyz qandaı sonda?
– Bul – meniń ǵana emes, tutastaı alǵandaǵy goland fýtbolynyń fılosofıasy. Biz belgili bir oıynshynyń talantyn sarqa paıdalanamyz. Iaǵnı, onyń bar múmkindigin bilgimiz keledi. Buǵan qosa oıyndaǵy tártipke, tehnıkaǵa jáne taktıkaǵa basa mán beremiz. İlgeride aıtqanymdaı, barlyǵy bala jastan bastalady.
Akademıada qorǵanysta qalaı áreket etýdiń, tez arada qorǵanystan shabýylǵa shyǵýdyń, nátıjeli shabýyl jasaýdyń joldaryn úıretemiz. Qazaqstanǵa kelmes buryn men Doneskiniń «Shahterinde» jumys istedim. Ol jaqtan da kóp nárseni kórdik. Endigi jerde kórgen-bilgenimmen qazaq balalarymen bólispekpin.
– Aıtpaqshy, qazaq balalaryn Brazılıaǵa jiberý ózin qanshalyqty aqtady dep oılaısyz?
– Meniń bilýimshe, ol jaqqa eń úzdik degen bara almaıdy. Osyny túsinbeımin. Endeshe budan túk shyqpaıdy degen sóz. Meniń oıymsha, Brazılıaǵa bala jibergennen góri, ol jaqtaǵy bilikti bapkerlerdi osynda shaqyrý kerek. Bolmasa qazaq bapkerlerin Brazılıaǵa jibergen jón. Ol jaqtan tıisti ádistemelerdi úırenip kelgen olar muny osyndaǵy jumystaryna qoldana alady.
– Qazaqstandyq klýbtardyń arasynda Golandıadaǵy joǵary lıgada óner kórsete alatyn ujymdar bar ma?
– Árıne. Birinshi kezekte «Astana» men «Qaıratty» atap aıtar edim.
– «Qaıratta» seleksıalyq jumystarmen aınalystym dedińiz. Klýbqa qandaı talantty fýtbolshyny ákelýge uıytqy boldyńyz?
– Almatylyq jankúıerler jaqsy biletin Isael jáne Goý sıaqty fýtbolshylardy tapqan myna men. Biraq, bular sheteldikter. Al otandyq fýtbolshylardyń ishinde Islambek Qýatty Qaıratke ákelýge sebepker boldym. Bolashaqta bul fýtbolshy komandanyń kóshbasshysy bolýǵa ábden laıyq.
– Qazaqstanǵa kelgen sheteldikter Astanany, Almatyny maqtap jatady. Qazaqtyń qonaqjaılyǵyn sóz qylady. Munyń bári jón. Osy úsh jylda siz Qazaqstan týraly qandaı kózqaras qalyptastyrdyńyz?
– Sizder bizge, eýropalyqtarǵa qaraǵanda múlde bóleksizder. Bolmysymyz múlde sáıkes kelmeıtin tustar kóp. Qonaqjaısyzdar, muny da aıtý kerek. Alaıda sizder búgingi kúnmen ómir súretin sıaqtysyzdar. Bolashaqty boljaýǵa batpaısyzdar...
Bul ásirese jastarǵa qatysty. Olar erteńgi ómirin josparlaı almaıdy. Bizde Eýropada jastardyń mektepten joǵary oqý ornyna túsken, odan soń jumysqa turǵanǵa deıingi ómiri josparlanǵan. Olar qaıda túsetinin, qaıda baratynyn, qaı jerge jumysqa turatynyn kúni buryn biledi. Osy josparynyń buzylmasyna senedi. Al sizderde mundaı senim joq sıaqty...
– Áńgimeńizge raqmet!
Suhbattasqan, Dýman BYQAI
