Qazaqstan bıligine parlamenttik respýblıka bolýyna, demokratıalyq baǵytqa burylyp, lıberalızasıa júrgizýge Reseıdiń óktem saıasaty qolbaılaý bolyp otyr? Osy saýaldy Ulysmedia.kz jyldy qorytyndylaǵan saıasatker, Qazaqstannyń burynǵy premer-mınıstri Ákejan Qajygeldınge qoıyp kórdi, dep jazady Dalanews.kz.
"Biz de qyzmette boldyq qoı bir kezde. Maǵan Chernomyrdın (Reseı mınıstrler keńesiniń tóraǵasy bolǵan) bolsyn nemese Elsın (Reseı prezıdenti bolǵan) bolsyn, telefondy julyp alyp, nusqaý bere almaıtyn. Másele Pýtınde ǵana emes, másele bizde. Namysyń bolsa, júregiń bolsa, mineziń bolsa, qaı jeri áketip bara jatyr analardyń? Men olardyń arasynda birge óstim, mektepte oqydym, áskerde boldym, ınstıtýtta oqydym, jataqhanada jattym. Minezińdi kórsetseń, syılaıdy. Syılaýdan basqa eshteńe keregi joq. Olar bizdi jalǵanda jaqsy kórmeıtin de shyǵar, keregi de joq bizge", - deıdi ol.
Saıasatkerdiń aıtýynsha, sondyqtan "oıbaı Moskva, oıbaı Pýtın" degen argýmentti syltaý dep esepteıdi.
"Ózimizden bári. Dál qazir ózgeriske burylatyn jaǵdaı bolyp jatyr. Myna Sırıada jaǵdaı neden boldy? Sırıadaǵy jaǵdaı, olardyń artynda turǵan eki úlken memlekettiń qýatyn joǵaltyp bara jatqan sebebinen bolǵan nárse. Iran men Reseı! Memlekettiń keleshegin saqtaý turǵysynda máseleni talqylaıtyn bolsaq, onda Qasym-Jomart Kemeluly Toqaevtyń jasap jatqan áreketteri óte durys. Ekinshiden, paıdaly. Úshinshiden, kórinbese de, saıası jetistikter bar", - deıdi ol.
Sondaı-aq atalǵan basylymǵa bergen suqbatynda Qajygeldın Nazarbaevpen bolǵan aradaǵa áńgimesine de toqtalady.
– 2024 jyly Nazarbaev áýleti jaıynda az aıtylǵan joq. Samat Ábish te, Qaırat Satybaldy da bostandyqqa shyqty. Jaqynda Pýtınmen kezdesti. Qalaı oılaısyz, Nazarbaev máselesi nege áli birjaqty bolmaı tur? Nege áli shýlatyp jatyr?
– Men syrttaı sottalǵanmyn, Nurekeń ekeýmiz Eýropada kezdestik. Sonda talaı áńgimelerdi talqyladyq. Men: "Nureke, ómir-kezek degen bar. Betin aýlaq qylsyn, biraq ýaqytynda ketpeıtin bolsańyz, kúıeý balańyzdy toqtatpasańyz, ony shetelge bir qyzmetke jibermeseńiz, jaǵdaı ózgerip ketýi múmkin. Sol kezde mańaıyńyzda kim qalatynyn kóremiz" dedim.
– Sóıtip ashyq aıttyńyz ba?
– Ashyq aıttym. "Men olardy ne isteýim kerek", - dedi ol kisi. "Musaev pen R.Álıevti úkimettik jumystan bosatyp, sonymen qutylyńyz" dedim. Al eń durys jol – Rahatty Aýstralıaǵa, Jańa Zelandıa, Chılı nemese Argentınaǵa elshi retinde taǵaıyndap jiberseńiz, sonda ǵana ózińiz de, el de tynysh bolady dedim. Árıne, túsinip otyrmyn ǵoı týys ekenin. Sonda ol kisi keliskendeı boldy da, biraq meniń aqylymdy alty jyldan keıin qabyldady. Men muny nege aıtyp otyrmyn. Árıne, ol kisi 30 jyldaı otyrdy ǵoı bılikte. Búgingi halyqaralyq aqparatty oqysańyz, prezıdent qatarly prezıdentter arasynda ol eń baı adam. Onyń baılyǵy Saýd Arabıa koroliniń baılyǵymen shamalas. Sondyqtan ony biz bolmasaq ta, sheteldegi BAQ atap otyrady. Biraq ol kisi dál osyndaı kúıge túsip qalamyn dep oılamasa kerek. Mańaıynda bolyp jatqan bar jaǵdaı ol kisiniń óz qolynda. Mysaly, 2019 jyly ózi taǵaıyndap, bılikti bergen Toqaevty ózi túrtpektep, mazasyn qashyrdy. Nege 2022 jyly Qańtar oqıǵasyna deıin jetkizdi? Al Samat pen Qaıratty Máskeý men Mınskiniń qoldaýymen alyp shyqty túrmeden. Eki basshy sol kisiniń sózin sóılep, Qasym-Jomartqa aıta berip, Qaıratty abaqtydan solaı alyp shyqty. Árıne, óz qany, týǵany ǵoı. Týǵan balasyndaı bolyp ketken qos inisin shyryldap qorǵap júrgeni bir jaǵynan jarasatyn sıaqty. Biraq osy jolǵy barǵanynyń ar jaǵynda ne turǵanyn kim bilsin? Anyq nárse, ol jerde Qazaqstannyń keleshegi týraly áńgime bolǵan joq. Múmkin taǵy da birdeńeni suraǵan shyǵar. Bul jaǵdaıdy Reseı de qoldandy. Qaıta-qaıta zvandap, qoımaǵan soń qabyldady dedi, bul – bir. Ekinshiden, bul – Kremldiń Astanaǵa jibergen messendji. Q.Toqaev densaýlyǵy jaqsy bolsa, qyzmetten ketpeıdi, bizge ol kisiniń qyzmetten ketkeniniń keregi joq. Toqaev Nazarbaev emes. Sondyqtan 2029 jylǵa deıin prezıdent bolyp otyrǵanyn qalaýymyz kerek. Sizder 2029 jylǵa daıyndalýlaryńyz kerek, - deıdi Qajygeldın.
