Belgili jýrnalıs Dıas Nuraqyn Esep komıtetiniń eks-tóraǵasy Omarhan Óksikbaevtyń jubaıy Aqtóbede Aqpan saı degen aýmaqty qara jerdi qazǵylap, alytyn ónidirip, mal baqqan sharýǵa kesirin tıgizip jatqanyn aıtyp, Feısbýktaǵy jeke paraqshasynda jazba qaldyrdy. Endi post ıesiniń janaıqaıyna nazar aýdarsaq.
– Altyn izdeýshiler Aqtóbe oblysynyń astań-kesteńin shyǵarýda. Hromtaý aýdanynda «Aqpan saıy» degen jer bar. Munda ataqty Aqpan Kelimberdiuly degen batyr jerlengen. Tipti, batyrdyń urpaqtary basyna qulyptas ta ornatypty. Biraq osy tarıhı jerdi sońǵy birneshe jyldan beri altyn izdeýshiler toryp, qoldaryna «metaloıskatel» alyp tintýdi bastaǵan. Olardyń arasynda traktormen topyraq qazyp, ony arnaıy alyp qurylǵyǵa (draga) salyp jýyp altyn shaıyp jatqandar da bar eken.
Tabıǵattyń talqandalyp, ózen arnasynyń buzylyp jatqanyna osy jerdi jaılaǵan sharýa qojalyq ıeleri alańdaýda. Óıtkeni mal jaıylatyn jerlerdi altyn jýýshylar tehnıkamen qazyp tastaǵan. Ózen arnasyn buryp, ýaqytsha damby salyp ta alypty. Saldarynan tórt túlikti sýǵaratyn sý qalmaǵan.
Aqpan saıyndaǵy 12 myń gektar aýmaqty 2013 jyly «Aqpan» sharýa qojalyǵynyń ıesi 49 jylǵa jalǵa alyp, 250-300 bas jylqy ósirip, mal sharýashylyǵyn damytpaq bolypty. Biraq altyn izdeýshilerdiń kesirinen sharýanyń kásibi turalap qalǵan. Óıtkeni, baǵaly metal óndirýshiler aınalany túgel qazyp tastaǵan. Altyn óndirýshiler qazǵan jerin kómbeıdi eken.
Óńirde ekologıalyq apat bolyp jatqanyn sharýalar quzyrly oryndarǵa talaı aıtyp, aryzdanǵan. Alaıda altyn izdeýshilerge eshkimniń tisi batpaı otyrsa kerek.
Óıtkeni aınalany qazyp, ózen sýyn lastap, ekologıany búldirip jatqan «Ken Kazyna» degen seriktestigi bir dókeıdiń otbasylyq bıznesi deıdi sharýalar. Atap aıtqanda, bul kompanıa Aqbaeva Raısa Malǵajdarovnaǵa tıesili.
Raısa hanym – burynǵy Esep komıtetiniń tóraǵasy Omarhan Óksikbaevtyń jubaıy.
Sol sebepti Aqtóbe oblysyndaǵy shendi-shekpendiniń eshqaısysy bul kompanıanyń jumysyn tekserýge dáti barmaıtyn bolsa kerek. Bul qańqý sózdiń qanshalyqty ras ekenin Aqtóbe oblysy ákimdigi aıta jatar.
Aqpan saıynda altyn óndirýge atalmysh seriktestikter portal arqyly ruqsat alǵan. Sondyqtan sharýa qojalyq ıelerine jerdiń ústi senderdiki, astyndaǵy baılyǵy bizdiki dep aıtatyn kórinedi. Biraq jerdiń astyndaǵy baǵaly metaldy alý úshin ústin talqandaýda. Ár jerdi qazyp, tonnalaǵan topyraqty sapyryp jatyr.
Alaıda bul aýmaq tarıhı qorym bolyp sanalady. Iaǵnı, Aqpan batyrdyń jerlengen jerine jaqynda zertteý jumystary júrgizilmek. Batyrdyń jatqan jeri tarıhı-mádenı eskertkishterdi esepke alý tizimine engizildi. Onyń mártebesi týraly túpkilikti sheshim qabyldanǵanǵa deıin zańǵa sáıkes tarıhı jáne mádenı eskertkishtermen birge qorǵaýalýy tıis-tuǵyn. Mundaı jaǵdaıda jerdi qazyp, qandaı da bir barlaý jasaýǵa bolmaıdy.
Sol sebepti jergilikti sharýa tarıhı qorymdy qıratyp jatqandar dereý altyn qazý jumystaryn toqtatýy tıis ekenin aıtýda.
