بەلگىلى جۋرناليست دياس نۇراقىن ەسەپ كوميتەتىنىڭ ەكس-توراعاسى ومارحان وكسىكبايەۆتىڭ جۇبايى اقتوبەدە اقپان ساي دەگەن اۋماقتى قارا جەردى قازعىلاپ، الىتىن ءونىدىرىپ، مال باققان شارۋعا كەسىرىن تيگىزىپ جاتقانىن ايتىپ، فەيسبۋكتاعى جەكە پاراقشاسىندا جازبا قالدىردى. ەندى پوست يەسىنىڭ جانايقايىنا نازار اۋدارساق.
– التىن ىزدەۋشىلەر اقتوبە وبلىسىنىڭ استاڭ-كەستەڭىن شىعارۋدا. حرومتاۋ اۋدانىندا «اقپان سايى» دەگەن جەر بار. مۇندا اتاقتى اقپان كەلىمبەردى ۇلى دەگەن باتىر جەرلەنگەن. ءتىپتى، باتىردىڭ ۇرپاقتارى باسىنا قۇلىپتاس تا ورناتىپتى. ءبىراق وسى تاريحي جەردى سوڭعى بىرنەشە جىلدان بەرى التىن ىزدەۋشىلەر تورىپ، قولدارىنا «مەتاللويسكاتەل» الىپ ءتىنتۋدى باستاعان. ولاردىڭ اراسىندا تراكتورمەن توپىراق قازىپ، ونى ارنايى الىپ قۇرىلعىعا (دراگا) سالىپ جۋىپ التىن شايىپ جاتقاندار دا بار ەكەن.
تابيعاتتىڭ تالقاندالىپ، وزەن ارناسىنىڭ بۇزىلىپ جاتقانىنا وسى جەردى جايلاعان شارۋا قوجالىق يەلەرى الاڭداۋدا. ويتكەنى مال جايىلاتىن جەرلەردى التىن جۋۋشىلار تەحنيكامەن قازىپ تاستاعان. وزەن ارناسىن بۇرىپ، ۋاقىتشا دامبى سالىپ تا الىپتى. سالدارىنان ءتورت تۇلىكتى سۋعاراتىن سۋ قالماعان.
اقپان سايىنداعى 12 مىڭ گەكتار اۋماقتى 2013 جىلى «اقپان» شارۋا قوجالىعىنىڭ يەسى 49 جىلعا جالعا الىپ، 250-300 باس جىلقى ءوسىرىپ، مال شارۋاشىلىعىن دامىتپاق بولىپتى. ءبىراق التىن ىزدەۋشىلەردىڭ كەسىرىنەن شارۋانىڭ كاسىبى تۇرالاپ قالعان. ويتكەنى، باعالى مەتالل وندىرۋشىلەر اينالانى تۇگەل قازىپ تاستاعان. التىن وندىرۋشىلەر قازعان جەرىن كومبەيدى ەكەن.
وڭىردە ەكولوگيالىق اپات بولىپ جاتقانىن شارۋالار قۇزىرلى ورىندارعا تالاي ايتىپ، ارىزدانعان. الايدا التىن ىزدەۋشىلەرگە ەشكىمنىڭ ءتىسى باتپاي وتىرسا كەرەك.
ويتكەنى اينالانى قازىپ، وزەن سۋىن لاستاپ، ەكولوگيانى ءبۇلدىرىپ جاتقان «كەن كازىنا» دەگەن سەرىكتەستىگى ءبىر دوكەيدىڭ وتباسىلىق بيزنەسى دەيدى شارۋالار. اتاپ ايتقاندا، بۇل كومپانيا اقبايەۆا رايسا مالعاجداروۆناعا تيەسىلى.
رايسا حانىم – بۇرىنعى ەسەپ كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى ومارحان وكسىكبايەۆتىڭ جۇبايى.
سول سەبەپتى اقتوبە وبلىسىنداعى شەندى-شەكپەندىنىڭ ەشقايسىسى بۇل كومپانيانىڭ جۇمىسىن تەكسەرۋگە ءداتى بارمايتىن بولسا كەرەك. بۇل قاڭقۋ ءسوزدىڭ قانشالىقتى راس ەكەنىن اقتوبە وبلىسى اكىمدىگى ايتا جاتار.
اقپان سايىندا التىن وندىرۋگە اتالمىش سەرىكتەستىكتەر پورتال ارقىلى رۇقسات العان. سوندىقتان شارۋا قوجالىق يەلەرىنە جەردىڭ ءۇستى سەندەردىكى، استىنداعى بايلىعى بىزدىكى دەپ ايتاتىن كورىنەدى. ءبىراق جەردىڭ استىنداعى باعالى مەتاللدى الۋ ءۇشىن ءۇستىن تالقانداۋدا. ءار جەردى قازىپ، توننالاعان توپىراقتى ساپىرىپ جاتىر.
الايدا بۇل اۋماق تاريحي قورىم بولىپ سانالادى. ياعني، اقپان باتىردىڭ جەرلەنگەن جەرىنە جاقىندا زەرتتەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلمەك. باتىردىڭ جاتقان جەرى تاريحي-مادەني ەسكەرتكىشتەردى ەسەپكە الۋ تىزىمىنە ەنگىزىلدى. ونىڭ مارتەبەسى تۋرالى تۇپكىلىكتى شەشىم قابىلدانعانعا دەيىن زاڭعا سايكەس تاريحي جانە مادەني ەسكەرتكىشتەرمەن بىرگە قورعاۋالۋى ءتيىس-تۇعىن. مۇنداي جاعدايدا جەردى قازىپ، قانداي دا ءبىر بارلاۋ جاساۋعا بولمايدى.
سول سەبەپتى جەرگىلىكتى شارۋا تاريحي قورىمدى قيراتىپ جاتقاندار دەرەۋ التىن قازۋ جۇمىستارىن توقتاتۋى ءتيىس ەكەنىن ايتۋدا.
