Saıasattanýshy Danıar Áshimbaevtiń pikirinshe Darıǵanyń otstavkasy Toqaev pen Tuńǵysh prezıdenttiń ekeýara oılasa kele qabyldaǵan sheshimi. Dalanews.kz sarapshynyń Aqparattyq-saraptama ortalyǵynda jarıalanǵan saıası sahnadaǵy sońǵy jaǵdaıǵa qatysty oı-pikirin nazaryńyzǵa usynady.
Nazarbaeva nege ketti?
Muny uǵyný úshin – onyń áýelde nelikten senat spıkeri bop taǵaıyndalǵanyn anyqtap alǵan jón. El ishinde «Nazarbaev Darıǵany Toqaevtyń ornyn basar adam retinde spıkerlikke jyljytty» degen kózqaras bar. «Nazarbaev Toqaevty tejep otyrý úshin úlken qyzyn eldegi ekinshi adamǵa aınaldyrdy» degen áńgime de az aıtylmaıdy.
Alda-jalda jaǵdaı ózgere qalsa, memleketti basqarý mindeti Nazarbaevanyń moınyna júkteleri belgili edi. Senat spıkeriniń oryntaǵy Toqaevqa tańsyq emes. Ol bul qyzmette eki márte otyrǵan adam.
Áıtse de óz basym Nazarbaev Darıǵany shynaıy murager retinde qarastyrdy dep oılamaımyn. Úlken qyzynan «úmit» kútse, aldymen otpen-sýǵa salyp shyńdar edi. Saıası-ákimshilik tájirıbesin tolyqtyrýǵa kúsh salar edi.
Osy kúnge deıin Darıǵanyń kórgen-túıgeni partıalyq, parlamenttik jumyspen ǵana shekteldi. Vıse-premerdiń oryntaǵynda opyryp jumys istegeni de shamaly. Mınıstr de, ákim de bolyp kórgen joq.
Myna ómirden, shynaıy ómirden tym alshaq, qarapaıym halyqtyń turmysynan habarsyz, tipti memapparattyń qurylymyn da shala-pula biletin Darıǵany murager retinde qarastyrǵanyna senińkiremeımin.
Onyń spıker bolýy da sol tustaǵy el ishindegi alaburtqan kóńil-kúıdiń aptyǵyn basý úshin jasalǵan áreket edi. Darıǵanyń spıker bolýy «Tasmaǵambetov Toqaevtan keıingi ekinshi adam bolady eken» degen alyp-qashpa áńgimeni saıabyrsytqany anyq.
Nazarbaevanyń bul laýazymǵa taǵaıyndalýyn halyq ta, elıta da quptaǵan joq. Bıliktegi Darıǵanyń oponentteri Toqaevtyń tóńiregine toptasa bastady.
Elıta Toqaevty qoldaıdy
Nazarbaeva spıker bolǵannan keıin el-jurt «murager máselesi osymen sheshildi» dep tuspaldady. Eger bul oryntaqqa Másimov, Jaqsybekov ne bolmasa Esimov taǵaıyndalsa muragerge qatysty dıskýssıaǵa núkte qoıylmas edi.
Darıǵanyń ambısıasy - prezıdent bolý, biraq onyń qolynda yqpal joq. Elıta Tuńǵysh prezıdenttiń qyzyn jetkilikti deńgeıde qoldaǵysy kelmeıdi.
Onyń ústine sońǵy ýaqta Senat tym belsendi bolyp ketti. Tuńǵysh prezıdent pen Toqaev arazdasyp qalypty-mys áńgime de tolastamady. Munyń sońynan ekinshi prezıdent bılikti Darıǵaǵa tapsyrýy múmkin degen qaýeset bıliktegi túrli toptardyń mazasyn qashyra bastady.
Kún ótken saıyn údeı túsken bul másele elıtanyń ashý-yzasyna tıgen sekildi.
Osyny eskergen, bir jaǵynan Toqaevtyń búgingi nyq pozısıasyn nazarǵa alǵan Nazarbaev «Darıǵa operasıasyn» toqtatýǵa sheshim qabyldaǵan syńaıly.
Osy ýaqytta Toqaev ózin qajyrly-qabiletti menejer retinde kórsete bildi. Gorbachevtiń jolymen júrgisi kelmeıtinin, kerisinshe Elbasynyń ebin taýyp, bir jaǵynan elıtamen de til tabysa biletin basshy ekenin dáleldedi.
Mundaıda senatta otyrǵan Darıǵa Nazarbaevanyń róli óziniń ózektiligin joǵaltty, elıta ony kórse kirpideı jıyryla qalatyndy shyǵardy.
Jalpy Nazarbaeva alǵash ret otstavkaǵa ketip otyrǵan joq. Bir kezderi partıasynan da, baqylaýyndaǵy BAQ-tan da aıyryldy. Vıse-premerlikten ketirip tyndy. Ol munyń bári aýyr qabyldaǵany anyq.
Menińshe karantın men tótenshe jaǵdaıdy paıdalanyp, Darıǵany daý-damaısyz ornynan alý operasıasy ázirlengen sekildi. Onyń ústine ózi de úndegen joq. Sheshim de shuǵyl qabyldanǵan syńaıly.
Ótken aptada Nazarbaeva senatorlardy jınap, alqa-qotan jıyn ótkizdi. Birqatar málimdeme jasady. Soǵan qaraǵanda ol ketem dep oılaǵan joq. Óziniń kún tártibin ázirlep, soǵan saı is-áreket etýdi kózdegen bolýy múmkin.
Áıtkenmen karantın kezinde «Toqaevty alyp tastaýy múmkin. Onyń ornyna – Darıǵany otyrǵyzady» degen dabyra kún ótken saıyn kúsh alyp, sońy skandalǵa ulasýǵa jaqyn qalǵan edi. Muny basqasy baıqasa da, Nazarbaeva ańǵarǵan joq.
Menińshe prezıdent Toqaevtyń ózi álgi áńgimeden jalyǵyp ketti jáne karantındi paıdalanyp bul máseleni birjolata jabýdy jón kórdi.
Áshimbaev? Ol - Toqaevtyń adamy
Negizi, bul orynǵa Ahmetjan Esimov kelýi múmkin dep boljaǵanbyz. Nege deseńiz Toqaev bıliginiń «Samuryq-Qazynaǵa» qatysty jospary bar-tyn.
Keıin kele budan bas tartyp, prezıdent ákimshiligi basshynyń orynbasary Máýlen Áshimbaevty bosaǵan orynǵa taǵaıyndaýdy qup kórdi.
Áshimbaev ár jyldary ıdeologıamen aınalysty, Májilis depýtaty boldy. O jaqta halyqaralyq komıtetke jetekshilik etti. Byltyr Toqaevtyń saılaýaldy shtabyn basqardy. Keıin prezıdenttiń ýáziri boldy. Prezıdent ákimshiliginde ıdeologıaǵa jaýap berdi.
Áshimbaev eshqashan Senat tóraǵasyna kandıdat retinde qarastyrylǵan emes. Alaıda onyń bul orynǵa taǵaıyndalýynda bir gáp bar.
Áshimbaev Nazarbaevtyń tusynda birqatar yqpaldy qyzmette otyrǵanmen, qazir ol – Toqaevtyń adamy.
Onyń spıker atanýy budan bylaı senattyń Toqaevtyń qolyna kóshkenin jáne qazirgi prezıdenttiń sózin sóıleıtinin ańǵartady. Ámbesi budan bylaı ilgeridegi alyp-qashpa áńgimelerge núkte qoıylady.
Bul taǵaıyndaý – Toqaevtyń salmaqty saıası jeńisi.
Abaev & Balaeva
Abaevty tanystyryp jatýdyń ózi artyq. Mınıstr retinde ózin ár qyrynan kórsetedi bildi. Bastysy halyqtan qashqan joq. Belgili bir máselege kelgende óz oıyn ashyq aıta bildi.
Karantın kezinde bıliktiń resmı spıkeri mindetin atqarýdy – Abaevqa júktegeni tegin emes. Úgit-nasıhat jumysyn joǵary deńgeıde meńgergen maman ekenin dáleldedi.
Iá, synǵa qalǵany ras. Bastysy qol qýsyryp otyrǵan joq. Toqaevtyń ıdeologıa salasyn Abaevqa senip tapsyrǵany da sodan. Onyń ústine Abaev Tuńǵysh prezıdentpen de jaqsy baılanysta.
Onyń ornyna kelgen Aıda Balaeva Almaty men Nur-Sultan ákimdiginde jumys istep, tájirıbe jınaǵan bilikti maman. Prezıdent ákimshiliginde istep ysyldy, Toqaev bılikke kelgennen keıin halyqtyń aryz-shaǵymyn qabyldaıtyn bólimge jetekshilik etti. Tájirıbeli, jurtpen til-tabysa biledi, halyqtan qashpaıdy.
Túptep kelgende bul taǵaıyndaýdyń barlyǵy Toqaevtyń pozısıasyn kúsheıte túsedi. Nazarbaevtyń tusynda ózin jaqsy qyrynan kórsetken kadrlar Toqaevtyń komandasyna ońaı sińisip ketti.
Ázirlegen Dýman BYQAI
