ساياساتتانۋشى دانيار اشىمبايەۆتىڭ پىكىرىنشە داريعانىڭ وتستاۆكاسى توقايەۆ پەن تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ ەكەۋارا ويلاسا كەلە قابىلداعان شەشىمى. Dalanews.kz ساراپشىنىڭ اقپاراتتىق-ساراپتاما ورتالىعىندا جاريالانعان ساياسي ساحناداعى سوڭعى جاعدايعا قاتىستى وي-پىكىرىن نازارىڭىزعا ۇسىنادى.
نازاربايەۆا نەگە كەتتى؟
مۇنى ۇعىنۋ ءۇشىن – ونىڭ اۋەلدە نەلىكتەن سەنات سپيكەرى بوپ تاعايىندالعانىن انىقتاپ العان ءجون. ەل ىشىندە «نازاربايەۆ داريعانى توقايەۆتىڭ ورنىن باسار ادام رەتىندە سپيكەرلىككە جىلجىتتى» دەگەن كوزقاراس بار. «نازاربايەۆ توقايەۆتى تەجەپ وتىرۋ ءۇشىن ۇلكەن قىزىن ەلدەگى ەكىنشى ادامعا اينالدىردى» دەگەن اڭگىمە دە از ايتىلمايدى.
الدا-جالدا جاعداي وزگەرە قالسا، مەملەكەتتى باسقارۋ مىندەتى نازاربايەۆانىڭ موينىنا جۇكتەلەرى بەلگىلى ەدى. سەنات سپيكەرىنىڭ ورىنتاعى توقايەۆقا تاڭسىق ەمەس. ول بۇل قىزمەتتە ەكى مارتە وتىرعان ادام.
ايتسە دە ءوز باسىم نازاربايەۆ داريعانى شىنايى مۇراگەر رەتىندە قاراستىردى دەپ ويلامايمىن. ۇلكەن قىزىنان «ءۇمىت» كۇتسە، الدىمەن وتپەن-سۋعا سالىپ شىڭدار ەدى. ساياسي-اكىمشىلىك تاجىريبەسىن تولىقتىرۋعا كۇش سالار ەدى.
وسى كۇنگە دەيىن داريعانىڭ كورگەن-تۇيگەنى پارتيالىق، پارلامەنتتىك جۇمىسپەن عانا شەكتەلدى. ۆيسە-پرەمەردىڭ ورىنتاعىندا وپىرىپ جۇمىس ىستەگەنى دە شامالى. مينيستر دە، اكىم دە بولىپ كورگەن جوق.
مىنا ومىردەن، شىنايى ومىردەن تىم الشاق، قاراپايىم حالىقتىڭ تۇرمىسىنان حابارسىز، ءتىپتى مەماپپاراتتىڭ قۇرىلىمىن دا شالا-پۇلا بىلەتىن داريعانى مۇراگەر رەتىندە قاراستىرعانىنا سەنىڭكىرەمەيمىن.
ونىڭ سپيكەر بولۋى دا سول تۇستاعى ەل ىشىندەگى الابۇرتقان كوڭىل-كۇيدىڭ اپتىعىن باسۋ ءۇشىن جاسالعان ارەكەت ەدى. داريعانىڭ سپيكەر بولۋى «تاسماعامبەتوۆ توقايەۆتان كەيىنگى ەكىنشى ادام بولادى ەكەن» دەگەن الىپ-قاشپا اڭگىمەنى سايابىرسىتقانى انىق.
نازاربايەۆانىڭ بۇل لاۋازىمعا تاعايىندالۋىن حالىق تا، ەليتا دا قۇپتاعان جوق. بيلىكتەگى داريعانىڭ وپپونەنتتەرى توقايەۆتىڭ توڭىرەگىنە توپتاسا باستادى.
ەليتا توقايەۆتى قولدايدى
نازاربايەۆا سپيكەر بولعاننان كەيىن ەل-جۇرت «مۇراگەر ماسەلەسى وسىمەن شەشىلدى» دەپ تۇسپالدادى. ەگەر بۇل ورىنتاققا ءماسىموۆ، جاقسىبەكوۆ نە بولماسا ەسىموۆ تاعايىندالسا مۇراگەرگە قاتىستى ديسكۋسسياعا نۇكتە قويىلماس ەدى.
داريعانىڭ امبيسياسى - پرەزيدەنت بولۋ، ءبىراق ونىڭ قولىندا ىقپال جوق. ەليتا تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ قىزىن جەتكىلىكتى دەڭگەيدە قولداعىسى كەلمەيدى.
ونىڭ ۇستىنە سوڭعى ۋاقتا سەنات تىم بەلسەندى بولىپ كەتتى. تۇڭعىش پرەزيدەنت پەن توقايەۆ ارازداسىپ قالىپتى-مىس اڭگىمە دە تولاستامادى. مۇنىڭ سوڭىنان ەكىنشى پرەزيدەنت بيلىكتى داريعاعا تاپسىرۋى مۇمكىن دەگەن قاۋەسەت بيلىكتەگى ءتۇرلى توپتاردىڭ مازاسىن قاشىرا باستادى.
كۇن وتكەن سايىن ۇدەي تۇسكەن بۇل ماسەلە ەليتانىڭ اشۋ-ىزاسىنا تيگەن سەكىلدى.
وسىنى ەسكەرگەن، ءبىر جاعىنان توقايەۆتىڭ بۇگىنگى نىق پوزيسياسىن نازارعا العان نازاربايەۆ «داريعا وپەراسياسىن» توقتاتۋعا شەشىم قابىلداعان سىڭايلى.
وسى ۋاقىتتا توقايەۆ ءوزىن قاجىرلى-قابىلەتتى مەنەدجەر رەتىندە كورسەتە ءبىلدى. گورباچيەۆتىڭ جولىمەن جۇرگىسى كەلمەيتىنىن، كەرىسىنشە ەلباسىنىڭ ەبىن تاۋىپ، ءبىر جاعىنان ەليتامەن دە ءتىل تابىسا بىلەتىن باسشى ەكەنىن دالەلدەدى.
مۇندايدا سەناتتا وتىرعان داريعا نازاربايەۆانىڭ ءرولى ءوزىنىڭ وزەكتىلىگىن جوعالتتى، ەليتا ونى كورسە كىرپىدەي جيىرىلا قالاتىندى شىعاردى.
جالپى نازاربايەۆا العاش رەت وتستاۆكاعا كەتىپ وتىرعان جوق. ءبىر كەزدەرى پارتياسىنان دا، باقىلاۋىنداعى باق-تان دا ايىرىلدى. ۆيسە-پرەمەرلىكتەن كەتىرىپ تىندى. ول مۇنىڭ ءبارى اۋىر قابىلداعانى انىق.
مەنىڭشە كارانتين مەن توتەنشە جاعدايدى پايدالانىپ، داريعانى داۋ-دامايسىز ورنىنان الۋ وپەراسياسى ازىرلەنگەن سەكىلدى. ونىڭ ۇستىنە ءوزى دە ۇندەگەن جوق. شەشىم دە شۇعىل قابىلدانعان سىڭايلى.
وتكەن اپتادا نازاربايەۆا سەناتورلاردى جيناپ، القا-قوتان جيىن وتكىزدى. ءبىرقاتار مالىمدەمە جاسادى. سوعان قاراعاندا ول كەتەم دەپ ويلاعان جوق. ءوزىنىڭ كۇن ءتارتىبىن ازىرلەپ، سوعان ساي ىس-ارەكەت ەتۋدى كوزدەگەن بولۋى مۇمكىن.
ايتكەنمەن كارانتين كەزىندە «توقايەۆتى الىپ تاستاۋى مۇمكىن. ونىڭ ورنىنا – داريعانى وتىرعىزادى» دەگەن دابىرا كۇن وتكەن سايىن كۇش الىپ، سوڭى سكاندالعا ۇلاسۋعا جاقىن قالعان ەدى. مۇنى باسقاسى بايقاسا دا، نازاربايەۆا اڭعارعان جوق.
مەنىڭشە پرەزيدەنت توقايەۆتىڭ ءوزى الگى اڭگىمەدەن جالىعىپ كەتتى جانە كارانتيندى پايدالانىپ بۇل ماسەلەنى ءبىرجولاتا جابۋدى ءجون كوردى.
اشىمبايەۆ؟ ول - توقايەۆتىڭ ادامى
نەگىزى، بۇل ورىنعا احمەتجان ەسىموۆ كەلۋى مۇمكىن دەپ بولجاعانبىز. نەگە دەسەڭىز توقايەۆ بيلىگىنىڭ «سامۇرىق-قازىناعا» قاتىستى جوسپارى بار-تىن.
كەيىن كەلە بۇدان باس تارتىپ، پرەزيدەنت اكىمشىلىگى باسشىنىڭ ورىنباسارى ماۋلەن اشىمبايەۆتى بوساعان ورىنعا تاعايىنداۋدى قۇپ كوردى.
اشىمبايەۆ ءار جىلدارى يدەولوگيامەن اينالىستى، ءماجىلىس دەپۋتاتى بولدى. و جاقتا حالىقارالىق كوميتەتكە جەتەكشىلىك ەتتى. بىلتىر توقايەۆتىڭ سايلاۋالدى شتابىن باسقاردى. كەيىن پرەزيدەنتتىڭ ءۋازىرى بولدى. پرەزيدەنت اكىمشىلىگىندە يدەولوگياعا جاۋاپ بەردى.
اشىمبايەۆ ەشقاشان سەنات ءتوراعاسىنا كانديدات رەتىندە قاراستىرىلعان ەمەس. الايدا ونىڭ بۇل ورىنعا تاعايىندالۋىندا ءبىر گاپ بار.
اشىمبايەۆ نازاربايەۆتىڭ تۇسىندا ءبىرقاتار ىقپالدى قىزمەتتە وتىرعانمەن، ءقازىر ول – توقايەۆتىڭ ادامى.
ونىڭ سپيكەر اتانۋى بۇدان بىلاي سەناتتىڭ توقايەۆتىڭ قولىنا كوشكەنىن جانە قازىرگى پرەزيدەنتتىڭ ءسوزىن سويلەيتىنىن اڭعارتادى. امبەسى بۇدان بىلاي ىلگەرىدەگى الىپ-قاشپا اڭگىمەلەرگە نۇكتە قويىلادى.
بۇل تاعايىنداۋ – توقايەۆتىڭ سالماقتى ساياسي جەڭىسى.
ابايەۆ & بالايەۆا
ابايەۆتى تانىستىرىپ جاتۋدىڭ ءوزى ارتىق. مينيستر رەتىندە ءوزىن ءار قىرىنان كورسەتەدى ءبىلدى. باستىسى حالىقتان قاشقان جوق. بەلگىلى ءبىر ماسەلەگە كەلگەندە ءوز ويىن اشىق ايتا ءبىلدى.
كارانتين كەزىندە بيلىكتىڭ رەسمي سپيكەرى مىندەتىن اتقارۋدى – ابايەۆقا جۇكتەگەنى تەگىن ەمەس. ۇگىت-ناسيحات جۇمىسىن جوعارى دەڭگەيدە مەڭگەرگەن مامان ەكەنىن دالەلدەدى.
ءيا، سىنعا قالعانى راس. باستىسى قول قۋسىرىپ وتىرعان جوق. توقايەۆتىڭ يدەولوگيا سالاسىن ابايەۆقا سەنىپ تاپسىرعانى دا سودان. ونىڭ ۇستىنە ابايەۆ تۇڭعىش پرەزيدەنتپەن دە جاقسى بايلانىستا.
ونىڭ ورنىنا كەلگەن ايدا بالايەۆا الماتى مەن نۇر-سۇلتان اكىمدىگىندە جۇمىس ىستەپ، تاجىريبە جيناعان بىلىكتى مامان. پرەزيدەنت اكىمشىلىگىندە ىستەپ ىسىلدى، توقايەۆ بيلىككە كەلگەننەن كەيىن حالىقتىڭ ارىز-شاعىمىن قابىلدايتىن بولىمگە جەتەكشىلىك ەتتى. تاجىريبەلى، جۇرتپەن ءتىل-تابىسا بىلەدى، حالىقتان قاشپايدى.
تۇپتەپ كەلگەندە بۇل تاعايىنداۋدىڭ بارلىعى توقايەۆتىڭ پوزيسياسىن كۇشەيتە تۇسەدى. نازاربايەۆتىڭ تۇسىندا ءوزىن جاقسى قىرىنان كورسەتكەن كادرلار توقايەۆتىڭ كومانداسىنا وڭاي ءسىڭىسىپ كەتتى.
ازىرلەگەن دۋمان بىقاي
