Nazarbaev bılikten ketkeli 5 jyl: elde ne ózgerip, ne qaldy?

Kórkem Aldabergenova 18 naý. 2024 16:10 5107

Belgili saıasattanýshy Ǵazız Ábishev Nazarbaev bılikten ketkeli elde ne ózgerip, ne qalǵanyna taldaý jasady, - dep habarlaıdy Dalanews.kz

19 naýryzda eks prezıdent Nursultan Nazarbaevtyń bılikten ketkenine 5 jyl bolady. Sodan beri Toqaevtyń prezıdenttik mandaty respýblıkalyq saılaýda eki ret bekitildi.

Saıasattanýshynyń sózinshe, Qazaqstanda sodan beri ózgergen de, ózgerissiz qalǵan nárseler de bar.

"Birinshiden, qazirgi gesaıası jaǵdaıda memleketti tájirıbeli dıplomattyń basqarýy Qazaqstan úshin artyqshylyq bolyp sanalady. Jahandyq ońtústiktiń únsiz maquldaýymen ujymdyq Batys pen Shyǵys blok arasyndaǵy jahandyq qarama-qaıshylyq Ortalyq Azıaǵa áser etpeı qoımady. Bul jerde biraz nárse mańyzdy: syrtqy saıası ustanymdy hırýrgıalyq tujyrymdaý, basqa memleketterdiń basshylarymen joǵary deńgeıdegi kelissózder men jeke qarym-qatynastar, múddeler tepe-teńdigin muqıat saqtaý. Jalpy qazaq memlekettiligi árqashan osyndaı ıkemdiligimen erekshelendi, Prezıdent Toqaev bul áleýetti barynsha iske asyra bildi", - deıdi saıasattanýshy.

Ekinshiden, Ǵazız Ábishevtiń sózinshe, saıası júıeni birtindep reformalaý bastalǵan.

"Saıası óristi taryltqan aldyńǵy onjyldyqtardaǵy reformalar kezeń-kezeńimen keri qaıtarylýda. Jumys muqıat júrgizilip kele jatyr: órkenıetti saıası talqylaýdy jandandyrýǵa arnalǵan keńestik ınstıtýttar ázirlenip jatyr, parlamenttik kóppartıalyq júıe qalpyna keltirildi. Májilis, máslıhattar depýtattaryn, túrli deńgeıdegi ákimderdi tikeleı saılaý engizildi.

Memleket óz ıdeıalaryn júzege asyrýda ámirshildik pen ákimshilik dóreki kúshterdi azyraq qoldanady jáne sarapshylar qaýymdastyǵyna kóbirek qulaq asady. Memlekettik apparatta ótken dáýirdiń kóptegen ámirshil-búrokratıalyq ınstınkti saqtalyp qaldy, biraq olar qoǵamdyq talappen jumys isteý qajettiligine turaqty túrde aýysyp kele jatyr. Merıtokratıa men qoǵamdyq ustanym negizinde qalyptasqan jańa saıası-búrokratıalyq memlekettik elıtalardyń paıdasyna otbasylyq-klandyq olıgarhıalyq elıtalardyń teńestirilýimen jańa saıası landshaft qalyptasyp keledi", - deıdi Ábishev.

Úshinshiden, ekonomıkany naqty ındýstrıalandyrý ıdeıasy qaıta jandanǵan.

"Prezıdent Toqaev "at áskerleriniń shabýyly" áreketterin synaı otyryp, óziniń keńesshileri men kómekshilerinen naqty, mán-maǵynasy bar jáne júzege asyrylatyn ekonomıkalyq baǵdarlamany talap etedi. Ártúrli kózderden alynǵan ártaraptandyrylǵan ınvestısıalarǵa súıený jáne memlekettik múdde olıgarhıalyq múddeden joǵary", - deıdi saıasattanýshy.

Tórtinshiden, Ǵazız Ábishevtiń sózinshe, áleýmettik baǵyttar qolǵa alynǵan.

"Iaǵnı sosıalısik teńestirý emes, jyrtqysh kapıtalızm de emes. "Ulttyq qor balalarǵa" baǵdarlamasynyń áleýmettik-saıası mańyzy zor: el turǵyndary munaı rentasyn bólýge kúrdeli búdjettik júıe arqyly ǵana emes, sonymen qatar, jeke tulǵalardyń naqty shottaryna aýdarymdar arqyly tikeleı qol jetkizip otyr. Mundaǵy ıdeologıalyq quramdas bólik qarjy emes: halyq qazba baılyqtarǵa ıelik etedi, ony satýdyń bir bóligin alady jáne ulttyq baılyqtyń durys paıdalanylýyn qamtamasyz etedi. Uzaq merzimdi perspektıvada joba adekvatty azamattyq sananyń ósýine ınvestısıa salýy kerek", - deıdi Ǵazız Ábishev.


Usynylǵan
Sońǵy jańalyqtar