نازاربايەۆ بيلىكتەن كەتكەلى 5 جىل: ەلدە نە وزگەرىپ، نە قالدى؟

كوركەم الدابەرگەنوۆا 18 ناۋ. 2024 16:10 5133

بەلگىلى ساياساتتانۋشى عازيز ابىشيەۆ نازاربايەۆ بيلىكتەن كەتكەلى ەلدە نە وزگەرىپ، نە قالعانىنا تالداۋ جاسادى، - دەپ حابارلايدى Dalanews.kz

19 ناۋرىزدا ەكس پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ بيلىكتەن كەتكەنىنە 5 جىل بولادى. سودان بەرى توقايەۆتىڭ پرەزيدەنتتىك مانداتى رەسپۋبليكالىق سايلاۋدا ەكى رەت بەكىتىلدى.

ساياساتتانۋشىنىڭ سوزىنشە، قازاقستاندا سودان بەرى وزگەرگەن دە، وزگەرىسسىز قالعان نارسەلەر دە بار.

"بىرىنشىدەن، قازىرگى گەساياسي جاعدايدا مەملەكەتتى تاجىريبەلى ديپلوماتتىڭ باسقارۋى قازاقستان ءۇشىن ارتىقشىلىق بولىپ سانالادى. جاھاندىق وڭتۇستىكتىڭ ءۇنسىز ماقۇلداۋىمەن ۇجىمدىق باتىس پەن شىعىس بلوك اراسىنداعى جاھاندىق قاراما-قايشىلىق ورتالىق ازياعا اسەر ەتپەي قويمادى. بۇل جەردە ءبىراز نارسە ماڭىزدى: سىرتقى ساياسي ۇستانىمدى حيرۋرگيالىق تۇجىرىمداۋ، باسقا مەملەكەتتەردىڭ باسشىلارىمەن جوعارى دەڭگەيدەگى كەلىسسوزدەر مەن جەكە قارىم-قاتىناستار، مۇددەلەر تەپە-تەڭدىگىن مۇقيات ساقتاۋ. جالپى قازاق مەملەكەتتىلىگى ءارقاشان وسىنداي يكەمدىلىگىمەن ەرەكشەلەندى، پرەزيدەنت توقايەۆ بۇل الەۋەتتى بارىنشا ىسكە اسىرا ءبىلدى"، - دەيدى ساياساتتانۋشى.

ەكىنشىدەن، عازيز ابىشيەۆتىڭ سوزىنشە، ساياسي جۇيەنى بىرتىندەپ رەفورمالاۋ باستالعان.

"ساياسي ءورىستى تارىلتقان الدىڭعى ونجىلدىقتارداعى رەفورمالار كەزەڭ-كەزەڭىمەن كەرى قايتارىلۋدا. جۇمىس مۇقيات جۇرگىزىلىپ كەلە جاتىر: وركەنيەتتى ساياسي تالقىلاۋدى جانداندىرۋعا ارنالعان كەڭەستىك ينستيتۋتتار ازىرلەنىپ جاتىر، پارلامەنتتىك كوپپارتيالىق جۇيە قالپىنا كەلتىرىلدى. ءماجىلىس، ءماسليحاتتار دەپۋتاتتارىن، ءتۇرلى دەڭگەيدەگى اكىمدەردى تىكەلەي سايلاۋ ەنگىزىلدى.

مەملەكەت ءوز يدەيالارىن جۇزەگە اسىرۋدا امىرشىلدىك پەن اكىمشىلىك دورەكى كۇشتەردى ازىراق قولدانادى جانە ساراپشىلار قاۋىمداستىعىنا كوبىرەك قۇلاق اسادى. مەملەكەتتىك اپپاراتتا وتكەن ءداۋىردىڭ كوپتەگەن امىرشىل-بيۋروكراتيالىق ينستينكتى ساقتالىپ قالدى، ءبىراق ولار قوعامدىق تالاپپەن جۇمىس ىستەۋ قاجەتتىلىگىنە تۇراقتى تۇردە اۋىسىپ كەلە جاتىر. مەريتوكراتيا مەن قوعامدىق ۇستانىم نەگىزىندە قالىپتاسقان جاڭا ساياسي-بيۋروكراتيالىق مەملەكەتتىك ەليتالاردىڭ پايداسىنا وتباسىلىق-كلاندىق وليگارحيالىق ەليتالاردىڭ تەڭەستىرىلۋىمەن جاڭا ساياسي لاندشافت قالىپتاسىپ كەلەدى"، - دەيدى ابىشيەۆ.

ۇشىنشىدەن، ەكونوميكانى ناقتى يندۋستريالاندىرۋ يدەياسى قايتا جاندانعان.

"پرەزيدەنت توقايەۆ "ات اسكەرلەرىنىڭ شابۋىلى" ارەكەتتەرىن سىناي وتىرىپ، ءوزىنىڭ كەڭەسشىلەرى مەن كومەكشىلەرىنەن ناقتى، ءمان-ماعىناسى بار جانە جۇزەگە اسىرىلاتىن ەكونوميكالىق باعدارلامانى تالاپ ەتەدى. ءارتۇرلى كوزدەردەن الىنعان ءارتاراپتاندىرىلعان ينۆەستيسيالارعا سۇيەنۋ جانە مەملەكەتتىك مۇددە وليگارحيالىق مۇددەدەن جوعارى"، - دەيدى ساياساتتانۋشى.

تورتىنشىدەن، عازيز ابىشيەۆتىڭ سوزىنشە، الەۋمەتتىك باعىتتار قولعا الىنعان.

"ياعني سوسياليستىك تەڭەستىرۋ ەمەس، جىرتقىش كاپيتاليزم دە ەمەس. "ۇلتتىق قور بالالارعا" باعدارلاماسىنىڭ الەۋمەتتىك-ساياسي ماڭىزى زور: ەل تۇرعىندارى مۇناي رەنتاسىن بولۋگە كۇردەلى بيۋدجەتتىك جۇيە ارقىلى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار، جەكە تۇلعالاردىڭ ناقتى شوتتارىنا اۋدارىمدار ارقىلى تىكەلەي قول جەتكىزىپ وتىر. مۇنداعى يدەولوگيالىق قۇرامداس بولىك قارجى ەمەس: حالىق قازبا بايلىقتارعا يەلىك ەتەدى، ونى ساتۋدىڭ ءبىر بولىگىن الادى جانە ۇلتتىق بايلىقتىڭ دۇرىس پايدالانىلۋىن قامتاماسىز ەتەدى. ۇزاق مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا جوبا ادەكۆاتتى ازاماتتىق سانانىڭ وسۋىنە ينۆەستيسيا سالۋى كەرەك"، - دەيدى عازيز ابىشيەۆ.


ۇسىنىلعان
سوڭعى جاڭالىقتار