Munaı salasynyń maman Oljas Baıdildınov Qazaqstan Kaspıı qubyry konsorsıýmyna jasalǵan shabýylǵa baılanysty óziniń ustanymyn naqtylaýy tıis dep sanaıdy. Onyń oıynsha, mundaı shabýyldar alda da jalǵasa berse,ol munaı tasymaly kólemine, sáıkesinshe búdjet kirisine, odan ári teńge baǵamyna keri áser etýi múmkin kórinedi, dep jazady Dalanews.kz.
"Kaspıı qubyry konsorsıýmyna (KQK) jasalǵan shabýyldan keıin QR SİM, QR Energetıka mınıstrligi jáne QazMunaıGaz málimdeme jasap, óz ustanymyn bildirýi tıis. Biraq biz muny kórmedik. Al bul kezde Reseıdegi beldi basylymdar "qazaq munaı qubyry jelisine shabýyl jasaldy" degen taqyrypta shýlatyp, jazyp jatty. Rasynda, osy qubyrmen aıdalatyn 63 mln tonnanyń 53,8 mln tonnasy – qazaqtiki, naqtyraq aıtqanda, Teńiz, Qarashyǵanaq jáne Qashaǵan munaıy (búkil kólemniń 86%), sonymen qatar basqa da qazaqstandyq kompanıalardyń munaıy da bar", dep jazady Baıdildınov óziniń telegramdaǵy arnasynda.
Onyń bul rettegi pikiri RT basylymynda (1 mıllıonnan astam jazylýshy) da jarıalanypty. Ol arada Baıdildınov bul shabýyldyń astarynda áskerı maǵyna joq ekenin, sebebi mundaǵy munaı maıdanǵa jóneltilip jatpaǵynyn, Reseı Federasıasynda da qaıta óńdelmeıtinin, ony amerıkalyq jáne eýropalyq kompanıalar Eýropadaǵy MÓZ-ge joldap jatqanyn aıtypty.
"2022 jyldyń naýryz aıynda prezıdent Qasym-Jomart Toqaev Zelenskıımen telefon arqyly sóılesip, soǵys qımyldaryn doǵarý úshin kelissózder júrgizý qajettigin atap ótti. Sóıtip Ýkraınaǵa gýmanıtarlyq kómek kórsetý jaıyn ýaǵdalasty. Bul rette Qazaqstan árqashan beıtarap ustanym bildirip, beıbit kelissózderge shaqyrýmen keledi. 2024 jyldyń sońynda Memleket basshysy keńes ótkizip, premer-mınıstrge, prezıdent ákimshiliginiń basshysyna, barlyq kúshtik vedomstvolardyń basshylaryna jáne ákimderge Ýkraına tóńiregindegi jaǵdaıdyń shıelenisýine baılanysty negizgi áskerı jáne azamattyq obektilerdiń qaýipsizdigin qamtamasyz etý jóninde shuǵyl sharalar qabyldaýdy tapsyrdy. Jalpy, Qazaqstan beıbit kelissózderge járdemdesýge daıyn, sanksıalyq rejımdi de saqtap keledi, alaıda bul ýkraın kúshteriniń KQK-nyń iri munaı aıdaý stansıasyna soqqy berýine kedergi bolmady", - deıdi ol.
Sheteldik alpaýyt kompanıalardyń munaıynan basqa, QMG-nyń da munaıy júredi ol qubyrmen. Onyń ústine, KQK - bul reseılik "Transneft", bizdiń QazMunaıGaz, amerıkalyq jáne eýropalyq munaı kompanıalary aksıonerleri bolyp tabylatyn halyqaralyq konsorsıým. Osy ýaqyt ishinde KQK, teńiz ınfraqurylymy, munaı tankerleri barlyǵy áskerı is-qımyldar men sanksıalardan ada bolyp keldi, bul - konsorsıým men Qazaqstan basshylyǵynyń úlken jeńisi: óńirde shıelenis bastalǵannan bergi úsh jyl ishinde eshbir obektilerge shabýyl jasalmady, KQK barlyq sanksıalyq tizimderden boıyn aýlaq ustady, kez-kelgen qajetti materıaldar men jabdyqtardy satyp alýǵa qabiletti boldy, al Reseı Federasıasynyń prezıdenti Vladımır Pýtınniń 2022 jylǵy 5 naýryzdaǵy № 95 Jarlyǵyna sáıkes, KQK aksıonerleri men kredıtorlary úshin dıvıdendter men kredıtterdi tóleýge ruqsat etildi (bul asa mańyzdy halyqaralyq konsorsıým - KQK úshin aıryqsha "artyqshylyq")
"Taǵy da qaıtalap aıta keteıin, úsh jyl boıynda KQK barlyq daý-damaıdan boıyn aýlaq ustap keldi, tek keshe ǵana jaǵdaı ózgerdi. Bir jýrnalısiń suraǵyn estip qaldym: "Reseı nege bizdiń munaı qubyrymyz ben munaıymyzdy qorǵamaıdy" degendi. Ózi sekildi emosıonaldy túrde jaýap berip: "Múmkin osy saýalyńyzdy bizdiń munaı qubyryna shabýyl jasaǵandarǵa qoıyp kórersiz" dep qarsy qarsy suraq qoıdym", - deıdi Baıdildınov.
KQK - bul 1,5 myń shaqyrymdy alyp jatqan munaı qubyrlary jáne munaı aıdaý stansıalary men qoımalary. Mundaı nysandy kúzetý úshin bútin armıa qajet bolady…
"Shabýyl saldaryn joıýǵa arnalǵan tikeleı shyǵyndar KQK aksıonerleriniń biri retinde QazMunaıGazǵa da artylady, al shabýyldar uzaqmerzimdi qamtıtyn bolsa, onyń mindetti túrde QR munaı eksporty kólemine, soǵan sáıkes búdjet túsimine, odan ári teńge baǵamyna keri áser etýi yqtımal. Bizge alys ári áser etpeıtindeı kóringen munaı aıdaý stansasyna jasalǵan shabýyl, shyntýaıtynda bizdiń shekara mańynda, 300-350 shaqyrym qashyqtyqta bolǵan. Al RF-daǵy munaı óńdeý óndirisiniń qysqarýy QR-daǵy otyn tapshylyǵyna áser etýi múmkin, óıtkeni janar-jaǵarmaıdyń kóp bóligin biz Reseıden alamyz (EAEO aıasynda bajsyz). Sondyqtan Qazaqstan bizdiń munaı qubyryna jasalǵan shabýylǵa reaksıa berýi tıis dep sanaımyn. Elshini shaqyryp alsyn, óziniń jekelegen sanksıalaryn engizsin, UQSHU mandaty sheńberinde óz quqyǵyn belgileı otyryp, mańyzdy obektilerdi kúzetý boıynsha UET kontıngentin daıyndaýǵa kirissin degendeı. Qalaı degenmen Qazaqstan óz aktıvterin ózi qorǵaýy tıis, bul ınvestısıalyq ahýaldy saqtaý úshin de mańyzdy", dep sózin túıindeıdi maman.
Aıta ketsek,2025 jyly 17 aqpanda Kaspıı qubyr konsorsıýmynyń (KQK) mańyzdy munaı nysany – "Kropotkınskaıa" munaı aıdaý stansıasy drondardyń shabýylyna ushyrady. Saldarynan atalǵan qubyrmen jóneltiletin munaı kólemin qysqartýǵa týra keldi. Al keshkisin bul oqıǵa nyǵaıyp jatqan ulttyq valútanyń qaıta azdap kúshin joǵaltaýyna yqpal etkeni belgili boldy.
