Ulttyq bank derekterine sáıkes, Qazaqstan ekonomıkasyna tartylatyn jalpy tikeleı sheteldik ınvestısıalar (TSHI) kólemi 2024 jyldyń 9 aıynda qatty tómendegen. Osy derekterdi egjeı-tegjeı zerttegen ekonomıs Ǵalymjan Aıtqazın bul rette Qazaqstan "taza taqyrǵa otyrǵanyn" naqtylaıdy, dep jazady Dalanews.kz.

Ol Ulttyq bank usynǵan derekte jalpy tikeleı sheteldik ınvestısıalar nemese sheteldik ınvestısıanyń jalpy kólemi ınvestorlardyń el ekonomıkasyna qyzyǵýshylyq tanytyp otyrǵanyn baıqatqanymen, kapıtaldyń syrtqa aǵylýyn eskermeıtinin basa aıtady.  

Basqasha aıtqanda, jalpy tikeleı sheteldik ınvestısıalar masshtabty kórinisti tanytsa, al taza tikeleı sheteldik ınvestısıalar ekonomıkaǵa túpkilikti áserdi aıqyndaıdy. Osylaı degen maman sońǵysyna qatysty esepterge zer salyp kórgen.

"Bul óte mańyzdy jaıt, óıtkeni tartylǵan týra taza ınvestısıa jalpyǵa qaraǵanda sheteldik ınvestorlardyń kapıtaldy qaıtarý, sheteldegi bas kompanıa qaryzdaryn óteýi jáne aqyry paıda nemese dıvıdendter túrinde elden kapıtaldy shyǵarý syndy esep-qısaptardy qamtıdy. QR Ulttyq bankiniń derekterine súıensek, 2024 jyldyń alǵashqy 9 aıynda ekonomıkaǵa tartylǵan tikeleı sheteldik ınvestısıanyń taza kólemi 72,8 mln dollardy qurap, antırekordty kórsetti. Al  2023 jyly sol kezeńde bul kórsetkish 3,4 mlrd  dollardy quraǵan, jalpy tikeleı sheteldik ınvestısıa kólemi bolsa, 2023 jyly 12,7 mlrd dollar boldy. Kórdińizder me, 2023 jylmen salystyrǵanda taza tikeleı sheteldik ınvestsıa kólemi bizde 98%-ǵa (!) bir-aq qulaǵan. Bul Qazaqstan tarıhyndaǵy resmı eń tómen kórsetkish (2005 jyldan bastap) bolyp tabylady", - deıdi Tengenomika Telegram arnasynyń avtory.

Onyń aıtýynsha, eger Qazaqstanǵa tikeleı sheteldik ınvestısıalardy (TSHI) tartýdaǵy jalpy jaǵdaı osyndaı aıanyshynty kúıde bolsa, al syrtqy TSHI boıynsha netto-pozısıanyń jaǵdaıy múlde múshkil.

"Bir jaǵynan, kapıtaldy syrtqa shyǵarý jáne shıkizat sektoryndaǵy ınvestısıalardyń tómendeýi qoldanystaǵy iri jobalar merziminiń aıaqtalýyna baılanysty týyndap jatqany túsinikti. Degenmen jańa jobalar týraly áli sóz joq. Ekinshi jaǵynan, Salyq kodeksin qaıta-qaıta qaraý jáne iri sheteldik bızneske qatysty memleket tarapynan retteýshi qysymnyń kúsheıýine baılanysty ınvestısıalyq ahýal men iskerlik ortada dúdamaldylyq kúsheıýde. Sol sekildi aımaqtaǵy geosaıası táýekelder men Reseımen tyǵyz baılanysty bolýymyz da buǵan áseri bolýy múmkin", - deıdi ol.

Aıtqazın keıbireýler, sonyń ishinde Úkimettegi adamdar arasynda "Qazaqstanǵa sheteldik ınvestısıalardyń qajeti joq" dep sanaıtyndar baryn aıtady. Olar: "Bizge óz qorlarymyz (Ulttyq qor, BJZQ),  memlekettik holdıńter men ulttyq kompanıalarymyz jetkilikti" deıtin kórinedi.

"Aınalaıyn, Qazaqstan ekonomıkasy tek ishki ınvestısıalar esebinen uzaqqa barmaıdy, óıtkeni mundaı kózderdiń jyldam túgesilý qaýpi bar. Kerisinshe, syrtqy ınvestısıalarmen aqsha ǵana emes, jańa tehnologıa men quzyrettilik, sondaı-aq turaqty jumys oryndary da keledi. Sonymen qatar, sheteldik ınvestorlar barda elimizge búkil álemdegi ınvestısıalyq qorlar men jeke ınvestorlardy tartý ońaıyraq bolady", - deıdi maman.

Buǵan deıin saıtymyzda "Qazaqstan qalaı orta derjava atanyp júr" degen maqala jarıalanǵan bolatyn.