Jer silkinisiniń magnıtýdasy men baldyq kórsetkishi jer silkinisin baǵalaý jáne sıpattaý úshin qoldanylatyn eki negizgi parametr. Eki uǵym da seısmologıa men geologıada keńinen qoldanylady, biraq olar jer silkinisiniń ártúrli aspektilerin kórsetedi.
Jer silkinisiniń magnıtýdasy
- Anyqtama: Jer silkinisiniń magnıtýdasy – seısmıkalyq oqıǵa kezinde bólinetin energıa mólsheriniń ólshemi. Ol shkalamen ólshenedi, onyń eń tanymaly – Rıhter shkalasy.
- Rıhter shkalasy: Bul shkala logarıfmdik, ıaǵnı bir núktege ósý bólinetin energıanyń 10 eselengen mólsherin bildiredi.
- Jahandyq qoldaný: Magnıtýda jer silkinisin olardyń ornalasýyna jáne shyǵý tereńdigine qaramastan salystyrýǵa múmkindik beredi.
Jer silkinisiniń baldyq kórsetkishi
- Anyqtama: Intensıvtilik shkalasy boıynsha ólshenetin jer silkinisiniń shamasy (mysaly, ózgertilgen Merkallı shkalasy) jer silkinisiniń jer betine, ǵımarattarǵa jáne adamdarǵa áser etý dárejesin kórsetedi.
- Sýbektıvti tabıǵat: magnıtýdadan aıyrmashylyǵy, qarqyndylyq neǵurlym sýbektıvti jáne jergilikti jaǵdaılarǵa baılanysty ózgerýi múmkin, mysaly, topyraq túrine, epısentrden qashyqtyqqa, qurylys normalaryna jáne t.b.
- Jergilikti mańyzdylyq: Bal belgili bir aımaqtaǵy yqtımal zalaldy jáne qajetti jaýap sharalaryn baǵalaý úshin paıdaly.
Magnıtýda men baldyq kórsetkish arasyndaǵy baılanys
- Tikeleı korrelásıa emes: joǵary shama árqashan joǵary baldy bildirmeıdi. Úlken tereńdikte nemese eldi mekenderden alys jerde bolǵan úlken jer silkinisiniń magnıtýdasy tómen bolýy múmkin.
- Reıtıńtiń ártúrli aspektileri: magnıtýdasy jalpy jer silkinisiniń energıasyn ólsheıdi, al baldyq onyń naqty aımaqtarǵa áserin ólsheıdi.
Qoǵam jáne ǵylym úshin saldary
- Tótenshe jaǵdaılardy josparlaý: eki tarazyny túsiný qarapaıym adamdarǵa jáne tótenshe jaǵdaılar qyzmetterine apattardyń aldyn alý jáne olarǵa áreket etýdi josparlaýǵa kómektesedi.
Qurylys kodeksteri: Aımaqtyń kólemin bilý bolashaq jer silkinisteriniń zaqymdanýyn azaıtý úshin qurylys normalaryn ázirleýge kómektesedi.
Qorytyndy
Jer silkinisteriniń magnıtýdasy men baldyq kórsetkish arasyndaǵy aıyrmashylyqty túsiný jer silkinisteriniń qaýip-qateri men áserin baǵalaý, tıimdi áreket etý jáne apattardyń aldyn alý strategıalaryn ázirleý úshin mańyzdy. Magnıtýda bizge oqıǵanyń jalpy energıasy týraly túsinik beredi, al bal onyń naqty aımaqtar men qaýymdastyqtarǵa áserin naqtyraq kórsetedi. Bul kórsetkishter birge yqtımal zalaldyń tolyq beınesin beredi jáne jer silkinisiniń saldaryn azaıtýdy josparlaýǵa kómektesedi.
Bul tek seısmologtar men geologtar úshin ǵana emes, qoǵamdyq uıymdar, tótenshe jaǵdaılar basshylary men qurylys salasy úshin de mańyzdy. Magnıtýda men baldyq kórsetkish derekterin túsiný jáne durys paıdalaný táýekelderdi aıtarlyqtaı azaıtady jáne qaýymdastyqtyń jer silkinisterine tózimdiligin arttyrady.
Osylaısha, magnıtýda men baldyq kórsetkish ártúrli ólshemder bolsa da, olar birin-biri tolyqtyryp, jan-jaqty taldaýdy qamtamasyz etedi jáne táýekelderdi basqarý men jer silkinisine áreket etýdi josparlaýda negizdelgen sheshimder qabyldaýǵa kómektesedi.
Derekkóz: infohub.kz
