Stýdentter kórý jáne estý qabileti shekteýli jandarǵa arnalǵan paıdaly ónimder ázirleý ústinde.
Jyl basynda Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev «Kórý qabileti buzylǵan jáne baspa aqparatyn qabyldaýy shekteýli adamdardyń jarıalanǵan shyǵarmalarǵa qol jetkizýin jeńildetý jónindegi Marrakesh sharty týraly» zańǵa qol qoıdy. Bul halyqaralyq qujat avtorlyq quqyqty buzbaı, kózi kórmeıtin jáne nashar kóretin adamdarǵa baspa materıaldaryn qoljetimdi etýge múmkindik beredi. Qazaqstan bul kelisimdi ratıfıkasıalaý arqyly múmkindigi shekteýli azamattardyń aqparatqa teń qol jetkizýin qamtamasyz etýge baǵyttalǵan jańa bastamalarǵa jol ashty.
Osyǵan oraı, joǵary oqý oryndary men jas ónertapqyshtar atalǵan áleýmettik toptarǵa baǵyttalǵan jobalardy qolǵa ala bastady. Solardyń qatarynda – Braıl qarpine negizdelgen elektrondy kitap pen ym tili men qazaq jáne orys tilderi arasynda aqparatty transkrıpsıalaı alatyn veb-qosymsha bar. Bul jobalardyń prototıpteri Astanada ótken ITMLab áleýmettik jobalar baıqaýynyń fınalynda tanystyryldy.
Elektrondy Braıl dıspleıi: qoljetimdi ári tıimdi
— Bul – paıdalanýshyǵa kompúter monıtory arqyly aqparatty oqýǵa múmkindik beretin arnaıy uıashyqtar. Meıli, ol elektrondy kitap bolsyn, jańalyqtar lentasy bolsyn. Qoldanýshy bir joldy oqyp bolǵan soń, arnaıy batyrmany basyp, kýrsordy kelesi jolǵa aýystyra alady, — deıdi Satbayev University-diń 3-kýrs stýdenti, «RıMy» komandasynyń múshesi Ádil Rysbekov.
Jobanyń testilik nusqasynda 8 perne bolsa, halyqaralyq standarttarǵa sáıkes dıspleılerde ádette 20, 32 nemese 40 perne qoldanylady. Komanda músheleri – Bogdan Melnıchenko, Aleksandr Shevákov, Sabyr Nurıev jáne Ámirbek Saıbekov bul qurylǵyny eki aıda jasap shyqqan. Prototıptiń ózindik quny – shamamen 102 myń teńge. Sheteldik balamalarmen salystyrǵanda, áldeqaıda arzan: mysaly, shetelde mundaı qurylǵylardyń baǵasy 700-2500 AQSH dollary arasynda ózgeredi.
Ym tiline negizdelgen veb-qosymsha
Kórý qabileti shekteýli jandar sekildi, estý qabileti buzylǵan azamattar da kúndelikti ómirde aqparat alýda jáne qarym-qatynasta birqatar qıyndyqqa tap bolady. Olardyń basty qajettiligi – ym tili arqyly jyldam ári tıimdi baılanys ornatý. Astana IT University stýdentteri Májjan Qabdýahıtov, Sergeı Klımov, Sanat Mamyrbek jáne Mereı Ibraım bul máseleni sheshý úshin «Prokrastınatorlar» komandasy atynan veb-qosymsha jasap shyǵardy. Ol ym tili men jazba til arasyndaǵy komýnıkasıany jeńildetýdi maqsat etedi.
Qazirgi tańda qosymsha 146 frazany tanyp, mátinge aınaldyra alady. Jobanyń avtorlary bul kórsetkishti aldaǵy ýaqytta keńeıtýdi josparlap otyr.
Aıta keteıik, Qazaqstanda ym tili resmı túrde tanylmaǵanymen, QR Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrliginiń dereginshe, elde 150 myńnan astam estý qabileti buzylǵan azamat tirkelgen.
Aq taıaqtyń ushy – otandyq balama
Qoǵamda asa qajet quraldyń biri – zaǵıp jandarǵa arnalǵan baǵyttaýshy aq taıaq. Onyń ushy – eń kóp tozatyn bólshek. Qazir bul ushtar negizinen Kanada men Qytaıdan jetkiziledi. Biri sapaly, biri arzanyraq, alaıda sheteldik ónimderdiń baǵasy men jetkizý ýaqyty qıyndyq týdyrady. Osy túıtkildi sheshýdi kózdegen «Jan» Azıa múgedekter quqyqtary qoǵamynyń jetekshisi İlıas Fatqulın bastaǵan komanda Qazaqstanda 3D baspa arqyly túrli úlgidegi ushtardy ázirledi.
— Biz otandyq ónim jasap shyǵarýdy jón kórdik. Maqsat – sapa men qoljetimdilikti úılestirý. Biz 3D-baspa arqyly aınalmaly jáne aınalmaıtyn ushtardyń shar, sılındr syndy túrli nusqalaryn jasadyq. Syrtqy qabaty ekologıalyq, tozýǵa tózimdi, bıoydyraıtyn plasıkten jasalǵan. Ústinde ZHAN degen jazýy bar. Qyzmet etý merzimi – 4 aıdan 1 jylǵa deıin, — deıdi İlıas Fatqulın.
Qoldaý men masshtabtaý – basty mindet
Kez kelgen áleýmettik joba sekildi, atalǵan bastamalardyń da ómirsheńdigi men keń aýqymda júzege asýy – memleket pen bıznestiń qoldaýyna baılanysty. ITMLab baıqaýyna demeýshilik kórsetken uıymdar mundaı jobalarǵa ınvestorlar tartý qajettigin atap ótken. Ónimderdi standarttaý, sertıfıkattaý jáne keńinen nasıhattaý – kelesi kezeńniń mindeti.
BUU-nyń Damý baǵdarlamasy men «Teń quqyqtar» alánsy sekildi uıymdar ınklúzıvti jobalarǵa turaqty túrde granttar usynyp keledi. Al bilim berý mekemeleri men ınovasıalyq ortalyqtar úshin bul – tek áleýmettik jaýapkershilik emes, tehnologıalyq kásipkerliktiń jańa baǵyty.
Mundaı jobalar elimizdegi múmkindigi shekteýli jandardyń ómir sapasyn jaqsartyp qana qoımaı, ınklúzıvti qoǵam qurý jolynda naqty qadam bolmaq.
