04.07.2016 jyl. Almaty oblysynda qurylysy bitpegen nysannyń ishine áldebireý jańa týǵan sábıin tastap ketken. Jylaǵan náresteniń daýysyn oınap júrgen balalar estip qalyp, taýyp alǵan. Artynan anyq boldy. Jańa týǵan náresteni anasy Qapshaǵaı qalasynda bosanyp, qapqa salyp álgi qurylys nysanyna aparyp tastaı salǵan. Merziminen buryn jeti aılyǵynda dúnıege kelgen náreste qyz bala eken. Birden Qapshaǵaı qalasyndaǵy aýrýhanaǵa jetkizilgenimen, denesi jaýrap qalǵan sábı, kóp uzamaı shetinep ketti.
– QR «Qylmysty kodeksiniń» 119 babyna sáıkes ıaǵnı, qaýipti jaǵdaıda qaldyrý boıynsha qylmystyq is qozǵalady. Ókinishke oraı náreste sol aýrýhanada kóz jumady. Sol sebepti 119 bapty qaıta jiktep, basqa odan da aýyr bapqa aýystyrý josparlanýda, – deıdi Almaty oblystyq İİD baspasóz qyzmetiniń ókili Ernar Saıdildın.
Araǵa bir kún salyp, 05.07.2016 jyly Almaty oblysynda taǵy da tastandy bala tabyldy. Beıkúná sábıdi bul joly dárethanada bosanyp, tastap ketken. Jantúrshigerlik jaǵdaı İle aýdany Aqshı aýylynda bolǵan. Qyz balany tańǵy saǵat jetiler shamasynda Aqshı aýylynyń turǵyny taýyp alǵan.
Shyryldap jatqan sábıdi taýyp alǵan turǵyndar tereńdigi 3 metr bolatyn dárethana shuńqyrynan sábıdi aman alyp shyqqan. Quzyrly organ ókilderiniń málimetinshe, áıel adam osy dárethana mańynda bosanǵan syńaıly. Óıtkeni, sol mańnan áıel adamnyń ish kıimi tabylǵan. Jáne balanyń kindigi de sol jerde kesilipti.
Araǵa bir kún salyp, baýyr eti balasyn dárethanaǵa bosanyp, tastap ketken kókek ana tabyldy. Ol Qarasaı aýdanynyń 1992 jyly týǵan turǵyny bolyp shyqty. Odan jaýap alý kezinde áıeldiń buǵan deıin de bir balasyn tastap ketkeni anyqtalǵan.
Aqtóbelik dárigerler de kóp qabatty úılerdiń biriniń aldynan tabylǵan Ádilet esimdi shaqalaqtyń anasyn izdep jatyr. Sábıdiń esimin – balalar úıiniń qyzmetkerleri qoıypty. Sáýir aıynda tabylǵan tastandynyń tegin – Sáýirbaev atap, sábıdiń týý týraly kýáligin de jasatyp qoıypty.
Tek anasy balasyn izdep, kelmeı jatyr. Zańgerler bolsa, eki kúnniń birinde daladan tabylyp jatqan tastandy balalar legin toqtatý úshin, olardyń kókek analaryna qatysty zań talabyn kúsheıtý kerek ekenin aıtýda. Sebebi, balasynan bas tartqan ana – bizdiń elde tek ata-analyq quqynan ǵana aıyrylady eken.
– Qazir biz osyndaı qatań sharalardy qoldanbasaq nemese osyndaı jazalardy qabyldamasaq, demografıalyq ahýalymyz kúrt nasharlap ketedi. Sondyqtan men oılaımyn, eki jyl bas bostandyǵynan aıyryp, osyndaı qatań qylmystyq is áreketterge barmaý úshin osyndaı qatań jazalardy qabyldaýymyz kerek, – deıdi zańger Kámısha Esmuhambetqyzy.
Kámısha zańger, kókek analardyń kózin qurtpasaq, bul qasiret – ult úshin asa qaýipti deıdi. Degenmen kókek analardy kógendeý – bul soraqy derekterdi azaıtýdyń bir ǵana joly. Al «Nur» qaıyrymdylyq januıa balalar úıiniń basshysy Tuıaq Esenqojına mundaı áreketke tek áıelderdi ǵana kinálaýǵa bolmaıdy, balany dúnıege ákelýdiń – áıel men erkek úshin de úlken jaýapkershilik ekenin uǵyndyrý úshin, uldyń da, qyzdyń da medısınalyq, zańdyq saýatyn kishkene kúninen ashý kerektigin alǵa tartty.
– Qyz bala qalaı turmysqa shyǵady, qalaı kıim kıý kerek, qalaı ózin saqtaý kerek, sonyń bárin aıtý kerek. Aıtpasa, biz túzelmeımiz. Tastandy bala azaımaıdy, deıdi Tuıaq Qaskenqyzy.
Aıta ketý kerek, Tuıaq Qaskenqyzynyń óz baspanasyn satyp, ashqan balalar úıinde 628 bala tárbıelenip, olardyń 350-i joǵary bilim alǵan. Búginde 30 ulyn úılendirip, elý qyzyn jasaýyn jasap, turyp uzatqan ananyń osy balalarynan 35 nemere súıip otyrǵan jaıy bar. Kóp balaly ana, sábıin balalar úıiniń bosaǵasyna tastap ketetin kókek analardyń eń bolmasa, balanyń aty-jónin jazyp, qujatymen tastap ketpeıtinderine qapaly.
Qazir Tuıaq Qaskenqyzy alty balasynyń qujattaryn rásimdeýmen júgirip júr eken. «Júgiremin-aý, biraq bul qaýyrt sharýa – basqa balalarymnyń tirshiligin jasap júrgen meniń ýaqytymdy alady» – deıdi kóp balaly ana...
17 jyldyq tarıhy bar balalar úıiniń basshysy, osy ýaqyt aralyǵynda óz tárbıesindegi birde bir balany týǵan anasynyń izdep kelmegenin aıtty.
Iaǵnı, súrinip opyq jedim, qatelestim dep balasyn qaıta baýyryna basa almaǵan ana, Aqshıde tabylǵan sábıdiń kókek anasy syndy bul qatelegin taǵy birneshe márte qaıtalamasyna kim kepil? Endeshe, zań kúsheıtilýi tıis!
Týǵan balasynan jerinip, sábıin dalaǵa, dárethanaǵa, aıdaladaǵy qurylys nysanyna, balalar úıiniń bosaǵasyna tastap ketetinderdiń bul soraqy áreketi qasaqana adam óltirýmen para-par. Óıtkeni, shyryldap jylaǵan sábıdi dál sol sátte eshkim kórmeı qalsa she? Nemese dárethanada nájiske tunshyǵyp ólip, bolmasa týǵan anasy qaldyryp ketken náreste qaraýsyz qurylys nysanynda ıt-quzǵynǵa jem bolsa she? Iaǵnı anasynyń – balasyn qaraýsyz qaldyryp ketýin qylmys demeı, ne deımiz?!
