04.07.2016 جىل. الماتى وبلىسىندا قۇرىلىسى بىتپەگەن نىساننىڭ ىشىنە الدەبىرەۋ جاڭا تۋعان ءسابيىن تاستاپ كەتكەن. جىلاعان نارەستەنىڭ داۋىسىن ويناپ جۇرگەن بالالار ەستىپ قالىپ، تاۋىپ العان. ارتىنان انىق بولدى. جاڭا تۋعان نارەستەنى اناسى قاپشاعاي قالاسىندا بوسانىپ، قاپقا سالىپ الگى قۇرىلىس نىسانىنا اپارىپ تاستاي سالعان. مەرزىمىنەن بۇرىن جەتى ايلىعىندا دۇنيەگە كەلگەن نارەستە قىز بالا ەكەن. بىردەن قاپشاعاي قالاسىنداعى اۋرۋحاناعا جەتكىزىلگەنىمەن، دەنەسى جاۋراپ قالعان ءسابي، كوپ ۇزاماي شەتىنەپ كەتتى.
– ق ر «قىلمىستى كودەكسىنىڭ» 119 بابىنا سايكەس ياعني، ءقاۋىپتى جاعدايدا قالدىرۋ بويىنشا قىلمىستىق ءىس قوزعالادى. وكىنىشكە وراي نارەستە سول اۋرۋحانادا كوز جۇمادى. سول سەبەپتى 119 باپتى قايتا جىكتەپ، باسقا ودان دا اۋىر باپقا اۋىستىرۋ جوسپارلانۋدا، – دەيدى الماتى وبلىستىق ءىىد باسپا ءسوز قىزمەتىنىڭ وكىلى ەرنار ءسايدىلدين.
اراعا ءبىر كۇن سالىپ، 05.07.2016 جىلى الماتى وبلىسىندا تاعى دا تاستاندى بالا تابىلدى. بەيكۇنا ءسابيدى بۇل جولى دارەتحانادا بوسانىپ، تاستاپ كەتكەن. جانتۇرشىگەرلىك جاعداي ىلە اۋدانى اقشي اۋىلىندا بولعان. قىز بالانى تاڭعى ساعات جەتىلەر شاماسىندا اقشي اۋىلىنىڭ تۇرعىنى تاۋىپ العان.
شىرىلداپ جاتقان ءسابيدى تاۋىپ العان تۇرعىندار تەرەڭدىگى 3 مەتر بولاتىن دارەتحانا شۇڭقىرىنان ءسابيدى امان الىپ شىققان. قۇزىرلى ورگان وكىلدەرىنىڭ مالىمەتىنشە، ايەل ادام وسى دارەتحانا ماڭىندا بوسانعان سىڭايلى. ويتكەنى، سول ماڭنان ايەل ادامنىڭ ءىش كيىمى تابىلعان. جانە بالانىڭ كىندىگى دە سول جەردە كەسىلىپتى.
اراعا ءبىر كۇن سالىپ، باۋىر ەتى بالاسىن دارەتحاناعا بوسانىپ، تاستاپ كەتكەن كوكەك انا تابىلدى. ول قاراساي اۋدانىنىڭ 1992 جىلى تۋعان تۇرعىنى بولىپ شىقتى. ودان جاۋاپ الۋ كەزىندە ايەلدىڭ بۇعان دەيىن دە ءبىر بالاسىن تاستاپ كەتكەنى انىقتالعان.
اقتوبەلىك دارىگەرلەر دە كوپ قاباتتى ۇيلەردىڭ ءبىرىنىڭ الدىنان تابىلعان ادىلەت ەسىمدى شاقالاقتىڭ اناسىن ىزدەپ جاتىر. ءسابيدىڭ ەسىمىن – بالالار ءۇيىنىڭ قىزمەتكەرلەرى قويىپتى. ءساۋىر ايىندا تابىلعان تاستاندىنىڭ تەگىن – ساۋىربايەۆ اتاپ، ءسابيدىڭ تۋۋ تۋرالى كۋالىگىن دە جاساتىپ قويىپتى.
تەك اناسى بالاسىن ىزدەپ، كەلمەي جاتىر. زاڭگەرلەر بولسا، ەكى كۇننىڭ بىرىندە دالادان تابىلىپ جاتقان تاستاندى بالالار لەگىن توقتاتۋ ءۇشىن، ولاردىڭ كوكەك انالارىنا قاتىستى زاڭ تالابىن كۇشەيتۋ كەرەك ەكەنىن ايتۋدا. سەبەبى، بالاسىنان باس تارتقان انا – ءبىزدىڭ ەلدە تەك اتا-انالىق قۇقىنان عانا ايىرىلادى ەكەن.
– ءقازىر ءبىز وسىنداي قاتاڭ شارالاردى قولدانباساق نەمەسە وسىنداي جازالاردى قابىلداماساق، دەموگرافيالىق احۋالىمىز كۇرت ناشارلاپ كەتەدى. سوندىقتان مەن ويلايمىن، ەكى جىل باس بوستاندىعىنان ايىرىپ، وسىنداي قاتاڭ قىلمىستىق ءىس ارەكەتتەرگە بارماۋ ءۇشىن وسىنداي قاتاڭ جازالاردى قابىلداۋىمىز كەرەك، – دەيدى زاڭگەر كاميشا ەسمۇحامبەت قىزى.
كاميشا زاڭگەر، كوكەك انالاردىڭ كوزىن قۇرتپاساق، بۇل قاسىرەت – ۇلت ءۇشىن اسا ءقاۋىپتى دەيدى. دەگەنمەن كوكەك انالاردى كوگەندەۋ – بۇل سوراقى دەرەكتەردى ازايتۋدىڭ ءبىر عانا جولى. ال «نۇر» قايىرىمدىلىق جانۇيا بالالار ءۇيىنىڭ باسشىسى تۇياق ەسەنقوجينا مۇنداي ارەكەتكە تەك ايەلدەردى عانا كىنالاۋعا بولمايدى، بالانى دۇنيەگە اكەلۋدىڭ – ايەل مەن ەركەك ءۇشىن دە ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك ەكەنىن ۇعىندىرۋ ءۇشىن، ۇلدىڭ دا، قىزدىڭ دا مەديسينالىق، زاڭدىق ساۋاتىن كىشكەنە كۇنىنەن اشۋ كەرەكتىگىن العا تارتتى.
– قىز بالا قالاي تۇرمىسقا شىعادى، قالاي كيىم كيۋ كەرەك، قالاي ءوزىن ساقتاۋ كەرەك، سونىڭ ءبارىن ايتۋ كەرەك. ايتپاسا، ءبىز تۇزەلمەيمىز. تاستاندى بالا ازايمايدى، دەيدى تۇياق قاسكەن قىزى.
ايتا كەتۋ كەرەك، تۇياق قاسكەن قىزىنىڭ ءوز باسپاناسىن ساتىپ، اشقان بالالار ۇيىندە 628 بالا تاربيەلەنىپ، ولاردىڭ 350ء-ى جوعارى ءبىلىم العان. بۇگىندە 30 ۇلىن ۇيلەندىرىپ، ەلۋ قىزىن جاساۋىن جاساپ، تۇرىپ ۇزاتقان انانىڭ وسى بالالارىنان 35 نەمەرە ءسۇيىپ وتىرعان جايى بار. كوپ بالالى انا، ءسابيىن بالالار ءۇيىنىڭ بوساعاسىنا تاستاپ كەتەتىن كوكەك انالاردىڭ ەڭ بولماسا، بالانىڭ ءاتى-جونىن جازىپ، قۇجاتىمەن تاستاپ كەتپەيتىندەرىنە قاپالى.
ءقازىر تۇياق قاسكەن قىزى التى بالاسىنىڭ قۇجاتتارىن راسىمدەۋمەن جۇگىرىپ ءجۇر ەكەن. «جۇگىرەمىن-اۋ، ءبىراق بۇل قاۋىرت شارۋا – باسقا بالالارىمنىڭ تىرشىلىگىن جاساپ جۇرگەن مەنىڭ ۋاقىتىمدى الادى» – دەيدى كوپ بالالى انا...
17 جىلدىق تاريحى بار بالالار ءۇيىنىڭ باسشىسى، وسى ۋاقىت ارالىعىندا ءوز تاربيەسىندەگى بىردە ءبىر بالانى تۋعان اناسىنىڭ ىزدەپ كەلمەگەنىن ايتتى.
ياعني، ءسۇرىنىپ وپىق جەدىم، قاتەلەستىم دەپ بالاسىن قايتا باۋىرىنا باسا الماعان انا، اقشيدە تابىلعان ءسابيدىڭ كوكەك اناسى سىندى بۇل قاتەلەگىن تاعى بىرنەشە مارتە قايتالاماسىنا كىم كەپىل؟ ەندەشە، زاڭ كۇشەيتىلۋى ءتيىس!
تۋعان بالاسىنان جەرىنىپ، ءسابيىن دالاعا، دارەتحاناعا، ايدالاداعى قۇرىلىس نىسانىنا، بالالار ءۇيىنىڭ بوساعاسىنا تاستاپ كەتەتىندەردىڭ بۇل سوراقى ارەكەتى قاساقانا ادام ولتىرۋمەن پارا-پار. ويتكەنى، شىرىلداپ جىلاعان ءسابيدى ءدال سول ساتتە ەشكىم كورمەي قالسا شە؟ نەمەسە دارەتحانادا ناجىسكە تۇنشىعىپ ءولىپ، بولماسا تۋعان اناسى قالدىرىپ كەتكەن نارەستە قاراۋسىز قۇرىلىس نىسانىندا يت-قۇزعىنعا جەم بولسا شە؟ ياعني اناسىنىڭ – بالاسىن قاراۋسىز قالدىرىپ كەتۋىن قىلمىس دەمەي، نە دەيمىز؟!
