– Oljas myrza, jastar arasynda Prezıdenttiń kadrlyq rezervi tanymal joba ekenin bilemiz. Al bylaıǵy jurt bul jobany jastardyń memlekettik qyzmette satylap ósýin qamtamasyz etetin bastama dep qabyldaıdy. Jobaǵa qatysyp, barlyq kóptegen synaqtan ótken azamat retinde aıtyńyzshy, bul jobanyń kópshilik boılap túsine bermeıtin taǵy qandaı qyr-syry bar?
– Prezıdenttiń jastar kadrlyq rezervi jobasy akademıalyq salada, jeke sektorda, túrli qurylymda júrgen jastar arasynda zor qyzyǵýshylyq týdyrdy. «Júırikten júırik ozar – jarysqanda» demekshi qoǵamǵa qozǵaý salyp, elge qyzmet etýdi kózdeıtin jastardyń kópshiligi osy jobaǵa qatysyp, baq synaýǵa umtyldy. Men de sol azamattardyń qatarynda ashyq jáne qatań konkýrsqa qatysyp, bilgen-túıgenimdi ortaǵa saldym.
«Bolashaq» baǵdarlamasy elimizdiń kóptegen talapkerine qanat bitirip, álemniń top ýnıversıtetterinen bilim aldy jáne joǵary qyzmetke de taǵaıyndaldy. Al, Prezıdenttiń jastar kadr rezervi jalǵyz «bolashaqtyqtar» ǵana emes, talaby kúshti, talpynysy joǵary barsha jastyń progresıvti ıdeıalaryn iske asyrýǵa múmkindik berdi dep oılaımyn. Eń bastysy, azamattarǵa teń múmkindik berip, ádiletti irikteý maqsaty qoıyldy.
Óz tájirıbeme keletin bolsaq, oqý ornynda, keıingi qyzmet salalarynda qoǵamdyq jumysqa aralasyp, bilim men ǵylymda izdenispen júrdim. Sondyqtan Prezıdenttiń kadrlyq rezervi bastalǵanda munyń jastarǵa degen «áleýmettik lıft», qyzmette órleýdiń ádiletti joly, olardyń kúsh-jigerin qoǵam damýyna baǵyttaıtyn joba dep qabyldadym.
– Prezıdenttiń kadrlyq jobasy boıynsha eki ret irikteý kezeńin júrgizildi. Bıyl úshinshi kezeńge qujattar qabyldaýda. Siz qaı kezeńge qatysyp, kadrlyq rezervke iliktińiz?
– Men joba bastalǵan jyly qatysyp, baǵymdy synap kórdim. Biraq alǵashqy kezeńde irikteýden óte almadym. Sol sátte Prezıdenttik kadrlyq rezervi men oılaǵannan da kúrdeli dúnıe ekenin túsindim. Ár bastamaǵa salmaqty oı, úlken daıyndyqpen kelý kerek eken. Osylaısha 2021 jyly ekinshi ret uıymdastyrylǵan irikteý kezeńine arnaıy ýaqyt bólip, úlken daıyndyqpen bardym. Qyrkúıek aıynda tıisti qujat tapsyryp, jyl sońyna deıin birneshe satyly synaqtan óttik.
Bastapqy kezeńderinde onlaın túrde esep jáne mátinmen jumys istep, sıtýasıalyq suraqtyń sheshý jolyn usyndyq. Men ǵylym men bilim baǵytyn tańdap alǵandyqtan sıfrlyq bilim berýge qatysty oıymdy jazdym. Kelesi kezeńde, ıaǵnı assesment ortalyqta qatysýshylar toptyq dıskýssıa júrgizip, túrli keısterdi qorǵadyq. Tereńdetilgen ıntervúde jeke tájirıbemizdegi daǵdarysty sheshý, kóshbasshylyq qasıet, uıymdastyrý boıynsha suraqtarǵa jaýap berdik. Eń sońǵy satyda Ulttyq komısıanyń memlekettik qyzmetti damytýǵa qatysty jan-jaqty, ár tildegi suraqtaryna jaýap berdik. Osylaısha myńdaǵan úmitkerdiń arasynan Prezıdenttik kadrlyq rezervine 50 mamandy tańdap aldy.
2021 jylǵy irikteýde bilimi men biligi bar, tıisti daǵdylardy ıgergen talantty jastardy ǵana emes, jeke basynan qoǵamnyń múddesin, tereń qundylyqtardy alǵa qoıatyn, aınalasyn oń ózgeriske jeteleıtin «changemaker» tulǵalardy irikteýge basymdyq berildi. Áıtpese, PJKR-ge qatysty máseleni jetik bilmeıtin zamandastar muny memlekettik qyzmette órleıtin, tek «kareranyń qamy» dep qabyldaýy múmkin.
Sózsiz, kadrlyq rezerv jastardyń memlekettik qyzmettiń «A» jáne «V» kategorıasyna, tipti saıası laýazymǵa deıin ósýine alǵyshart jasaıdy. Biraq onyń fılosofıasyna úńilsek, memleketshil, qoǵam qundylyqtaryn boıyna sińirgen, halyq únine qula asa biletin jáne ony oryndaýda jaýapkershilik alatyn azamattarǵa suranys bar ekenin ańǵarý qıyn emes. Saıası ómir fragmentasıalanyp, ult biregeıligi synǵa túsip jatqanda biz qoǵamdy áleýmettik, etnıkalyq nemese dinı emes, qundylyqtar tóńireginde biriktire alatynymyzdy túsiný qajet.
– Kadrlyq rezerv jastardy aq jaǵaly sheneýnik bolýǵa emes, memleketshil tulǵaǵa aınaldyratyn joba dep aıtýǵa kele me?
– Álbette, durys baıqap otyrsyz. Jobaǵa qatysýshy azamattyń kópshiligi qyzmet baspaldaǵynda kóterilip kele jatqan, ulttyq kompanıa, halyqaralyq korporasıada, aýqymdy sektorda tájirıbesi bar, ózindik pikiri bar, qalyptasqan tulǵalar. «Býyny qatpaǵan» jastar dep aıtýǵa kelmeıdi. Másele sol potensıaldy memleket pen qoǵam múddesine aýqymdy túrde baǵdarlaýda bolyp tur ǵoı. Jeke ózim kóptegen qatysýshy bóten oıdan ada, osy qoǵamnyń bir shetine bolsyn kirpish bolyp qalanyp, oń ózgeriske úles qossam deıtinin baıqadym. Árıne, áldekimderge bul pafos bolyp kórinýi múmkin. Biraq Prezıdenttiń kadrlyq rezerviniń astaryn ashqan adam osyny túıedi. Kadrlyq rezervtiń túlekteri tek qana memlekettik basqarý salasynda ǵana emes, barlyq qurylymda memleket múddesin qorǵaıtyn azamattar bolýy kerek ekenin umytpaǵan jón. Sondyqtan aldaǵy ýaqytta kadrlyq rezerv jobasynyń aýqymy keńeıip, óńirlerdegi, salalyq mınıstrlikterdegi, partıalardaǵy jańa býyn kadrlaryn daıyndaýǵa túrtki bolady dep senemin. Ol proses ortalyqtan bastalyp túpkirdegi aýylǵa deıin jetýi tıis.
Tutastaı alǵanda Prezıdenttiń kadrlyq rezervi maqsat-muraty ortaq azamattardy biriktirip otyr. Jobaǵa barysynda kóptegen jastardyń tyń bastamasyna kýá boldym. Ol ıdeıalar tıisti orynda iske asyp jatsa, áleýmettik-ekonomıkalyq turǵyda effektisi bolatyny sózsiz. Budan basqa kadrlyq rezerv jastardyń kásibı biliktiligin, strategıalyq oılaý, analıtıkalyq, sheshim qabyldaý daǵdylaryn jetildirýge jol ashty. QR Prezıdenti janyndaǵy Memlekettik basqarý akademıasy oǵan barlyq jaǵdaıdy jasap otyrdy.
– Memlekettik qyzmette býyn alamasýy kez kelgen el úshin mańyzdy dúnıe ǵoı. Qazirgi tańda Prezıdenttik kadrlyq rezervi jobasynan bólek jastardy memlekettik qyzmetke tartýdyń taǵy qandaı tetikteri bar?
– Eki jylda bir ret uıymdastyrylyp turatyn kadarlyq rezerv arqyly jastardyń bárin memlekettik qyzmetke tartý múmkin emes. Búginde memlekettik apparatty jańartý, tyń kózqarasy bar azamattardy tartýǵa qatysty kóp sharýa qolǵa alynǵan.
Aıtalyq, Memlekettik qyzmet isteri agenttigi memlekettik qyzmette kelsim-shartpen jumys isteý jobasyn qolǵa alǵanyn aıtýǵa bolady. Talantty, bilimdi jas kadr aýyl-aýdanǵa, jergilikti ózin-ózi basqarý organdaryna aýadaı qajet. Sondyqtan JOO úzdik bitirgen jastardy aýdan jáne aýyldaǵy bos orynǵa baıqaýsyz qabyldaý jobasy qolǵa alynyp jatyr. Bul – durys qadam.
Jalpy, rezerv múshesi memlekettik laýazymǵa barady degen mindetteme joq. Bul tek múmkindik dep qarastyrýymyz qajet. Árıne, Prezıdenttik kadrlyq rezervinde jastardy óńirlerge baǵyttaýǵa jetkilikti deńgeıde kóńil bólinip otyr. Kerek deseńiz, kadrlyq rezervtiń irikteýinen ótken biraz jigitterdiń aýdan, oblys ákimdikterinde, basqarmalar men aýmaqtyq departamentterde jumys istep jatqanyn bilemin. Sondyqtan kadrlyq rezerv músheleri Astana men Almatydan basqa jaqta jumys istemeıdi degen oı týyndamaý kerek. Jurtqa qyzmet etý – memlekettik qyzmetpen jáne ortalyqpen ǵana shektelmeıtinin túsinýimiz kerek.
– Bıyl Prezıdenttik kadr rezerviniń úshinshi irikteý kezeńine qujat qabyldaý bastaldy. Buǵan deıin irikteýdiń ótken jastar túrli salada eńbek etip júrgenin ózińiz aıttyńyz. Sizdiń oıyńyzsha, Qazaqstan kadrlyq rezervke ótken jastardyń jemisin qashan kóredi?
– Óte oryndy suraq. Qazir Qazaqstan álemdik qaýymdastyqtyń bir bólshegine aınalǵanyn ózińiz de bilesiz. Bilim alý, bıznesti damytý jáne memlekettik qyzmettiń tıimdiligin arttyrý isi barynsha ıntegrasıalanǵan ýaqytta ómir súrip jatyrmyz.
Sońǵy halyqaralyq zertteýlerge nazar aýdaratyn bolsaq, qazirgi Z urpaq (jas býyn) jumysqa ornalasqanda mansapta ósý, jalaqydan buryn mekemedegi qundylyqtar men jumys prınsıpterine basa mán beretinin baıqaýǵa bolady. Sondyqtan jastardyń qyzmetke degen talǵamy da ózgerip keledi. Búgingi jastar qoǵammen qarym-qatynasty ádiletti, ashyq, qoljetimdi (ınklúzıvti) qylatyn mashyqtardy boıyna jınaqtaǵan. Soǵan sáıkes memlekettik qyzmet te adamǵa qyzmet etýge, servıstik úlgige qaraı aýysyp keledi. Eger memlekettik qyzmetke tyń ıdeıamen kelip jatqan jastardyń qolyna sheshim qabyldaıtyn tetikter beriletin bolsa, aldaǵy bes jylda kadrlyq rezervtiń jemisin kóremiz dep oılaımyn. Kadrlyq rezerv múshelerine úmit artýǵa ábden bolady.
– Áńgimeńizge rahmet!
