– ولجاس مىرزا، جاستار اراسىندا پرەزيدەنتتىڭ كادرلىق رەزەرۆى تانىمال جوبا ەكەنىن بىلەمىز. ال بىلايعى جۇرت بۇل جوبانى جاستاردىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتتە ساتىلاپ ءوسۋىن قامتاماسىز ەتەتىن باستاما دەپ قابىلدايدى. جوباعا قاتىسىپ، بارلىق كوپتەگەن سىناقتان وتكەن ازامات رەتىندە ايتىڭىزشى، بۇل جوبانىڭ كوپشىلىك بويلاپ تۇسىنە بەرمەيتىن تاعى قانداي قىر-سىرى بار؟
– پرەزيدەنتتىڭ جاستار كادرلىق رەزەرۆى جوباسى اكادەميالىق سالادا، جەكە سەكتوردا، ءتۇرلى قۇرىلىمدا جۇرگەن جاستار اراسىندا زور قىزىعۋشىلىق تۋدىردى. «جۇيرىكتەن جۇيرىك وزار – جارىسقاندا» دەمەكشى قوعامعا قوزعاۋ سالىپ، ەلگە قىزمەت ەتۋدى كوزدەيتىن جاستاردىڭ كوپشىلىگى وسى جوباعا قاتىسىپ، ب ا ق سىناۋعا ۇمتىلدى. مەن دە سول ازاماتتاردىڭ قاتارىندا اشىق جانە قاتاڭ كونكۋرسقا قاتىسىپ، بىلگەن-تۇيگەنىمدى ورتاعا سالدىم.
«بولاشاق» باعدارلاماسى ەلىمىزدىڭ كوپتەگەن تالاپكەرىنە قانات ءبىتىرىپ، الەمنىڭ توپ ۋنيۆەرسيتەتتەرىنەن ءبىلىم الدى جانە جوعارى قىزمەتكە دە تاعايىندالدى. ال، پرەزيدەنتتىڭ جاستار كادر رەزەرۆى جالعىز «بولاشاقتىقتار» عانا ەمەس، تالابى كۇشتى، تالپىنىسى جوعارى بارشا جاستىڭ پروگرەسسيۆتى يدەيالارىن ىسكە اسىرۋعا مۇمكىندىك بەردى دەپ ويلايمىن. ەڭ باستىسى، ازاماتتارعا تەڭ مۇمكىندىك بەرىپ، ادىلەتتى ىرىكتەۋ ماقساتى قويىلدى.
ءوز تاجىريبەمە كەلەتىن بولساق، وقۋ ورنىندا، كەيىنگى قىزمەت سالالارىندا قوعامدىق جۇمىسقا ارالاسىپ، ءبىلىم مەن عىلىمدا ىزدەنىسپەن ءجۇردىم. سوندىقتان پرەزيدەنتتىڭ كادرلىق رەزەرۆى باستالعاندا مۇنىڭ جاستارعا دەگەن «الەۋمەتتىك ليفت»، قىزمەتتە ورلەۋدىڭ ادىلەتتى جولى، ولاردىڭ كۇش-جىگەرىن قوعام دامۋىنا باعىتتايتىن جوبا دەپ قابىلدادىم.
– پرەزيدەنتتىڭ كادرلىق جوباسى بويىنشا ەكى رەت ىرىكتەۋ كەزەڭىن جۇرگىزىلدى. بيىل ءۇشىنشى كەزەڭگە قۇجاتتار قابىلداۋدا. ءسىز قاي كەزەڭگە قاتىسىپ، كادرلىق رەزەرۆكە ىلىكتىڭىز؟
– مەن جوبا باستالعان جىلى قاتىسىپ، باعىمدى سىناپ كوردىم. ءبىراق العاشقى كەزەڭدە ىرىكتەۋدەن وتە المادىم. سول ساتتە پرەزيدەنتتىك كادرلىق رەزەرۆى مەن ويلاعاننان دا كۇردەلى دۇنيە ەكەنىن ءتۇسىندىم. ءار باستاماعا سالماقتى وي، ۇلكەن دايىندىقپەن كەلۋ كەرەك ەكەن. وسىلايشا 2021 جىلى ەكىنشى رەت ۇيىمداستىرىلعان ىرىكتەۋ كەزەڭىنە ارنايى ۋاقىت ءبولىپ، ۇلكەن دايىندىقپەن باردىم. قىركۇيەك ايىندا ءتيىستى قۇجات تاپسىرىپ، جىل سوڭىنا دەيىن بىرنەشە ساتىلى سىناقتان وتتىك.
باستاپقى كەزەڭدەرىندە ونلاين تۇردە ەسەپ جانە ماتىنمەن جۇمىس ىستەپ، سيتۋاسيالىق سۇراقتىڭ شەشۋ جولىن ۇسىندىق. مەن عىلىم مەن ءبىلىم باعىتىن تاڭداپ العاندىقتان سيفرلىق ءبىلىم بەرۋگە قاتىستى ويىمدى جازدىم. كەلەسى كەزەڭدە، ياعني اسسەسمەنت ورتالىقتا قاتىسۋشىلار توپتىق ديسكۋسسيا جۇرگىزىپ، ءتۇرلى كەيستەردى قورعادىق. تەرەڭدەتىلگەن ينتەرۆيۋدە جەكە تاجىريبەمىزدەگى داعدارىستى شەشۋ، كوشباسشىلىق قاسيەت، ۇيىمداستىرۋ بويىنشا سۇراقتارعا جاۋاپ بەردىك. ەڭ سوڭعى ساتىدا ۇلتتىق كوميسسيانىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتتى دامىتۋعا قاتىستى جان-جاقتى، ءار تىلدەگى سۇراقتارىنا جاۋاپ بەردىك. وسىلايشا مىڭداعان ۇمىتكەردىڭ اراسىنان پرەزيدەنتتىك كادرلىق رەزەرۆىنە 50 ماماندى تاڭداپ الدى.
2021 جىلعى ىرىكتەۋدە ءبىلىمى مەن بىلىگى بار، ءتيىستى داعدىلاردى يگەرگەن تالانتتى جاستاردى عانا ەمەس، جەكە باسىنان قوعامنىڭ مۇددەسىن، تەرەڭ قۇندىلىقتاردى العا قوياتىن، اينالاسىن وڭ وزگەرىسكە جەتەلەيتىن «changemaker» تۇلعالاردى ىرىكتەۋگە باسىمدىق بەرىلدى. ايتپەسە، پجكر-گە قاتىستى ماسەلەنى جەتىك بىلمەيتىن زامانداستار مۇنى مەملەكەتتىك قىزمەتتە ورلەيتىن، تەك «كارەرانىڭ قامى» دەپ قابىلداۋى مۇمكىن.
ءسوزسىز، كادرلىق رەزەرۆ جاستاردىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ «ا» جانە «ۆ» كاتەگورياسىنا، ءتىپتى ساياسي لاۋازىمعا دەيىن وسۋىنە العىشارت جاسايدى. ءبىراق ونىڭ فيلوسوفياسىنا ۇڭىلسەك، مەملەكەتشىل، قوعام قۇندىلىقتارىن بويىنا سىڭىرگەن، حالىق ۇنىنە قۇلا اسا بىلەتىن جانە ونى ورىنداۋدا جاۋاپكەرشىلىك الاتىن ازاماتتارعا سۇرانىس بار ەكەنىن اڭعارۋ قيىن ەمەس. ساياسي ءومىر فراگمەنتاسيالانىپ، ۇلت بىرەگەيلىگى سىنعا ءتۇسىپ جاتقاندا ءبىز قوعامدى الەۋمەتتىك، ەتنيكالىق نەمەسە ءدىني ەمەس، قۇندىلىقتار توڭىرەگىندە بىرىكتىرە الاتىنىمىزدى ءتۇسىنۋ قاجەت.
– كادرلىق رەزەرۆ جاستاردى اق جاعالى شەنەۋنىك بولۋعا ەمەس، مەملەكەتشىل تۇلعاعا اينالدىراتىن جوبا دەپ ايتۋعا كەلە مە؟
– البەتتە، دۇرىس بايقاپ وتىرسىز. جوباعا قاتىسۋشى ازاماتتىڭ كوپشىلىگى قىزمەت باسپالداعىندا كوتەرىلىپ كەلە جاتقان، ۇلتتىق كومپانيا، حالىقارالىق كورپوراسيادا، اۋقىمدى سەكتوردا تاجىريبەسى بار، وزىندىك پىكىرى بار، قالىپتاسقان تۇلعالار. «بۋىنى قاتپاعان» جاستار دەپ ايتۋعا كەلمەيدى. ماسەلە سول پوتەنسيالدى مەملەكەت پەن قوعام مۇددەسىنە اۋقىمدى تۇردە باعدارلاۋدا بولىپ تۇر عوي. جەكە ءوزىم كوپتەگەن قاتىسۋشى بوتەن ويدان ادا، وسى قوعامنىڭ ءبىر شەتىنە بولسىن كىرپىش بولىپ قالانىپ، وڭ وزگەرىسكە ۇلەس قوسسام دەيتىنىن بايقادىم. ارينە، الدەكىمدەرگە بۇل پافوس بولىپ كورىنۋى مۇمكىن. ءبىراق پرەزيدەنتتىڭ كادرلىق رەزەرۆىنىڭ استارىن اشقان ادام وسىنى تۇيەدى. كادرلىق رەزەرۆتىڭ تۇلەكتەرى تەك قانا مەملەكەتتىك باسقارۋ سالاسىندا عانا ەمەس، بارلىق قۇرىلىمدا مەملەكەت مۇددەسىن قورعايتىن ازاماتتار بولۋى كەرەك ەكەنىن ۇمىتپاعان ءجون. سوندىقتان الداعى ۋاقىتتا كادرلىق رەزەرۆ جوباسىنىڭ اۋقىمى كەڭەيىپ، وڭىرلەردەگى، سالالىق مينيسترلىكتەردەگى، پارتيالارداعى جاڭا بۋىن كادرلارىن دايىنداۋعا تۇرتكى بولادى دەپ سەنەمىن. ول پروسەسس ورتالىقتان باستالىپ تۇپكىردەگى اۋىلعا دەيىن جەتۋى ءتيىس.
تۇتاستاي العاندا پرەزيدەنتتىڭ كادرلىق رەزەرۆى ماقسات-مۇراتى ورتاق ازاماتتاردى بىرىكتىرىپ وتىر. جوباعا بارىسىندا كوپتەگەن جاستاردىڭ تىڭ باستاماسىنا كۋا بولدىم. ول يدەيالار ءتيىستى ورىندا ىسكە اسىپ جاتسا، الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق تۇرعىدا ەففەكتىسى بولاتىنى ءسوزسىز. بۇدان باسقا كادرلىق رەزەرۆ جاستاردىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگىن، ستراتەگيالىق ويلاۋ، اناليتيكالىق، شەشىم قابىلداۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋگە جول اشتى. ق ر پرەزيدەنتى جانىنداعى مەملەكەتتىك باسقارۋ اكادەمياسى وعان بارلىق جاعدايدى جاساپ وتىردى.
– مەملەكەتتىك قىزمەتتە بۋىن الاماسۋى كەز كەلگەن ەل ءۇشىن ماڭىزدى دۇنيە عوي. قازىرگى تاڭدا پرەزيدەنتتىك كادرلىق رەزەرۆى جوباسىنان بولەك جاستاردى مەملەكەتتىك قىزمەتكە تارتۋدىڭ تاعى قانداي تەتىكتەرى بار؟
– ەكى جىلدا ءبىر رەت ۇيىمداستىرىلىپ تۇراتىن كادارلىق رەزەرۆ ارقىلى جاستاردىڭ ءبارىن مەملەكەتتىك قىزمەتكە تارتۋ مۇمكىن ەمەس. بۇگىندە مەملەكەتتىك اپپاراتتى جاڭارتۋ، تىڭ كوزقاراسى بار ازاماتتاردى تارتۋعا قاتىستى كوپ شارۋا قولعا الىنعان.
ايتالىق، مەملەكەتتىك قىزمەت ىستەرى اگەنتتىگى مەملەكەتتىك قىزمەتتە كەلسىم-شارتپەن جۇمىس ىستەۋ جوباسىن قولعا العانىن ايتۋعا بولادى. تالانتتى، ءبىلىمدى جاس كادر اۋىل-اۋدانعا، جەرگىلىكتى ءوزىن-وزى باسقارۋ ورگاندارىنا اۋاداي قاجەت. سوندىقتان جوو ۇزدىك بىتىرگەن جاستاردى اۋدان جانە اۋىلداعى بوس ورىنعا بايقاۋسىز قابىلداۋ جوباسى قولعا الىنىپ جاتىر. بۇل – دۇرىس قادام.
جالپى، رەزەرۆ مۇشەسى مەملەكەتتىك لاۋازىمعا بارادى دەگەن مىندەتتەمە جوق. بۇل تەك مۇمكىندىك دەپ قاراستىرۋىمىز قاجەت. ارينە، پرەزيدەنتتىك كادرلىق رەزەرۆىندە جاستاردى وڭىرلەرگە باعىتتاۋعا جەتكىلىكتى دەڭگەيدە كوڭىل ءبولىنىپ وتىر. كەرەك دەسەڭىز، كادرلىق رەزەرۆتىڭ ىرىكتەۋىنەن وتكەن ءبىراز جىگىتتەردىڭ اۋدان، وبلىس اكىمدىكتەرىندە، باسقارمالار مەن اۋماقتىق دەپارتامەنتتەردە جۇمىس ىستەپ جاتقانىن بىلەمىن. سوندىقتان كادرلىق رەزەرۆ مۇشەلەرى استانا مەن الماتىدان باسقا جاقتا جۇمىس ىستەمەيدى دەگەن وي تۋىنداماۋ كەرەك. جۇرتقا قىزمەت ەتۋ – مەملەكەتتىك قىزمەتپەن جانە ورتالىقپەن عانا شەكتەلمەيتىنىن ءتۇسىنۋىمىز كەرەك.
– بيىل پرەزيدەنتتىك كادر رەزەرۆىنىڭ ءۇشىنشى ىرىكتەۋ كەزەڭىنە قۇجات قابىلداۋ باستالدى. بۇعان دەيىن ىرىكتەۋدىڭ وتكەن جاستار ءتۇرلى سالادا ەڭبەك ەتىپ جۇرگەنىن ءوزىڭىز ايتتىڭىز. ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، قازاقستان كادرلىق رەزەرۆكە وتكەن جاستاردىڭ جەمىسىن قاشان كورەدى؟
– وتە ورىندى سۇراق. ءقازىر قازاقستان الەمدىك قاۋىمداستىقتىڭ ءبىر بولشەگىنە اينالعانىن ءوزىڭىز دە بىلەسىز. ءبىلىم الۋ، بيزنەستى دامىتۋ جانە مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ ءىسى بارىنشا ينتەگراسيالانعان ۋاقىتتا ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز.
سوڭعى حالىقارالىق زەرتتەۋلەرگە نازار اۋداراتىن بولساق، قازىرگى Z ۇرپاق (جاس بۋىن) جۇمىسقا ورنالاسقاندا مانساپتا ءوسۋ، جالاقىدان بۇرىن مەكەمەدەگى قۇندىلىقتار مەن جۇمىس پرينسيپتەرىنە باسا ءمان بەرەتىنىن بايقاۋعا بولادى. سوندىقتان جاستاردىڭ قىزمەتكە دەگەن تالعامى دا وزگەرىپ كەلەدى. بۇگىنگى جاستار قوعاممەن قارىم-قاتىناستى ادىلەتتى، اشىق، قولجەتىمدى (ينكليۋزيۆتى) قىلاتىن ماشىقتاردى بويىنا جيناقتاعان. سوعان سايكەس مەملەكەتتىك قىزمەت تە ادامعا قىزمەت ەتۋگە، سەرۆيستىك ۇلگىگە قاراي اۋىسىپ كەلەدى. ەگەر مەملەكەتتىك قىزمەتكە تىڭ يدەيامەن كەلىپ جاتقان جاستاردىڭ قولىنا شەشىم قابىلدايتىن تەتىكتەر بەرىلەتىن بولسا، الداعى بەس جىلدا كادرلىق رەزەرۆتىڭ جەمىسىن كورەمىز دەپ ويلايمىن. كادرلىق رەزەرۆ مۇشەلەرىنە ءۇمىت ارتۋعا ابدەن بولادى.
– اڭگىمەڭىزگە راحمەت!
