13.07.2017 jyly «Azattyq» radıosynda «Qazaqstan opozısıasy qandaı kúıde?» taqyryby boıynsha jalǵan opozısıashy Ámirjan Qosanov pen jalǵan ultshyl Dos Kóshim «sarapshy» boldy. Men nege olardy jalǵandar qataryna qosyp otyrmyn? Munyń sebebin anyqtaý úshin bul ekeýine qysqasha minezdeme bere ketýge týra keledi.
Sonymen...
Ámirjan Qosanov – 90-shy jyldardan beri Ákejan Qajygeldınniń oń qoly. Al, Ákejan kim? Ol – Qazaqstannyń 1994-97 jj. premer-mınıstri. Bul qyzmetten ol nege ketti? Nazarbaev pen ekeýiniń arasyndaǵy taq talasy nátıjesinde. Eger osynaý kelispeýshilik bolmaǵanda, ol da, Qosanov ta kúni búginge deıin bıliktiń quramynda júre berer edi. Iaǵnı, bulardyń amalsyzdan ótirik "opozısıashy" bolyp shyǵa kelýiniń shyn sebebi – osy.
Qajygeldınniń jurtshylyq bile bermeıtin jáne bir las syry - sol kezde ol "Dat" gazetinde (01.10.1998) "Vozvysıt step, ne ýnıjaıa gory" atty úlken maqala jarıalap, sonda bastan-aıaq Reseıge jaǵynyp, al qazaqtardy jerge tyǵa ǵaıbattap, tipti, KSRO qulaǵannan keıin orystardyń bir bóligi tarıhı otanyna keri qaıtqany úshin ultymyzdy.. kinálap, aýyzyna kelgenin ottaǵan bolatyn. Al, sol maqalanyń aıaǵynda "Perevel Amırjan Kosanov" dep kórsetildi. Bul - eshqashan qazaqsha jazbaǵan Qajygeldın óziniń álgi sasyq shatpaǵyn beıne bir "qazaqsha jazǵandaı", ony Qosanov "orysshaǵa aýdarǵandaı" etip kórsetý arqyly Ákejandy "qazaqy" adam retinde qazaqtarǵa "ótkizý" amaly bolatyn.
Men Qajygeldınniń mundaı jıirkenishti ult satqyndyǵyn áshkerelep, "Kajegeldın - zerkalo kazahskogo kollaborasıonızma ılı oshıbka rezıdenta" atty qarsy maqala jazdym, ol "Aqtóbe" gazetinde 22.10.1998 jyly jaryq kórdi jáne ony birneshe gazet pen saıt kóshirip basty. Ol maqalany oqyǵysy keletinder maǵan e-maıldaryn berse, salyp jiberem.
Iaǵnı, Qajygeldın de, Qosanov ta – jalǵan opozısıashylar. Eger qajet bolsa, muny rastaıtyn basqa da faktilerdi keltire alam, alaıda, áńgimeni sozyp almaý úshin (qazir «mnoga býkf» degen aýrý paıda boldy ǵoı) ázirshe osymen shektelem jáne «Ámirjan Qosanov, Serik Medetbekov, Gúljan Erǵalıevalar bıliktiń tapsyrysymen QDT-DVK-ǵa qarsy «Alash» partıasyn qurmaq» dep, Muhtar Ábilázovtiń beker aıtpaǵandyǵyna senimdimin.
Dos Kóshimge kelsek, ol da solaı. Men onymen 80-shy jyldardyń aıaǵynan 90-shy jyldardyń orta tusyna deıin ult máselesi, demokratıa problemalary boıynsha birlese jumys istedim, alaıda, júre kele onyń bılikpen ym-jymy bir ekendigine kózim anyq jetken soń, at quıryǵyn úzistim. Al sońǵy jyldary bul myqyr Nazarbaevtyń "qaltasy" bolyp tabylatyn, sondyqtan shyn opozısıashylar túgil, shyn ultshyldardy da mańaıyna jolatpaıtyn Samuryq-Qazynada qyzmet etip, sonyń maıly quıryǵyn soryp otyrǵan myqyr. Olaı bolǵan soń Kóshim, árıne, bılikke qyzmet etýge mindetti, áıtpese Qaraorda ony quıryǵynan bir-aq tebedi. Mine, sondyqtan da ol óziniń túrli gazetter, saıttar men vıdeolarda sóılegen sózderinde Ábilázovti ǵaıbattap, opozısıaǵa «halyq múddesin oılamaıdy, tek bılikke umtylady" degen minezdeme berip, halyqty rejımmen shyn kúresýshilerge qarsy qoıý úshin baryn salyp júr. Jáne Nazarbaevtyń qytaıshyl saıasatyna sáıkes Qytaıdy aýyzy kópire jarnamalap, kókke kótere maqtaýmen aınalysady.
Sondaı-aq, Kóshim: «Men opozısıashy emespin», - deıdi. Al, meniń uǵymymda, qazaqqa qarsy bılikke opozısıa emes adamnyń... shyn ultshyl bolýy da múmkin emes!
Jurttyń kóbisi bul ekijúzdi, kólgir, beıimdelgish, saıasatta oıyn oınap júrgen qýlardyń shyn beınesin bilmeıdi, sondyqtan bizdiń , ókinishke oraı, negizinen saıası saýattan jurdaı zamandastarymyz olardyń ásireqyzyl ádemi sózderine op-ońaı aldanyp qalady. Muny, máselen, «Azattyqtyń» atalmysh vıdeosyna berilgen komentarılerden de baıqaý qyıyn emes.
Budan shyǵatyn qorytyndy: bıliktiń halyqty-aldap-sýlaý úshin paıdalanyp otyrǵan jymysqy jansyzdary – Qosanovqa da, Kóshimge de senýge bolmaıdy, buǵan kerisinshe, halqymyzdyń múddeleri úshin shyn kúresýshi QDT-DVK qozǵalysyna jáne onyń basshysy – Muhtar Ábilázovke sengen durys...
