Nurseıit Tólegenuly (sýrette) 1986 jyly QHR, SHUAR, Morı aýdanynda dúnıege kelgen. Qazaqstan Respýblıkasynyń azamaty. Almaty oblysy, Eńbekshiqazaq aýdany, Tasqarasý aýyly, Janysbaev kóshesi 10-úıde turady.
Áıeli Jaınagúl Ǵajapqyzy - Qytaı Respýblıkasynyń azamaty. Ekeýiniń otasqandaryna 2,5 jyl bolǵan. Bir jarym jasta uldary bar. Jas jubaılar Egıpet Islam Respýblıkasynda, Mysyr qalasynda bilim alǵan.
(Jaınagúldiń 02.05.2018 jyly 03:20-da Almaty áýejaıyna ushyp kelgendigin rastaıtyn ushaq bıleti)
2018 jyldyń 3-mamyry kúni, tańǵy saǵat 03:00 ( tańǵy úshten ótkende) shamasynda olar Mysyrdan Almaty áýejaıyna ushyp keledi. Nurseıittiń ózi, áıeli jáne balasy úsheýi. Sóıtip, kedendik baqylaýdan ótip jatqan tusta Jaınagúldiń Qazaqstanda júrip-turýǵa arnalǵan Yqtıarhatynyń jaramsyz ekeni anyqtalǵan. Sol sebepti, Nurseıit pen 1,5 jasar uly Qazaqstanda qalyp, Jaınagúldi kedendik baqylaý qyzmeti kelgen betimen Mysyrǵa qaıtaryp jiberipti.
Nurseıit Tólegenuly:
- Mysyrdaǵy ál-Aqsa ýnıversıtetinde oqýymyzdy aıaqtap kelgen betimiz osy edi. Búgin tańǵy 03:00 shamasynda Almaty áýejaıyna kelip qondyq. Jubaıym Jaınagúl Qazaqstan azamattyǵyn alyp úlgermegen. Ol - Qytaı azamatshasy.
Yqtıarhaty bar. Yqtıarhattyń jaramdylyq merzimi 2021 jyly aıaqtalady. Yqtıarhatty Kókshetaý jaqtan alǵan edik.
Sodan kedendik baqylaýdan ótken kezde meni men ulymdy ótkizdi de, áıelimdi keri qaıtarý kerek dedi. Yqtıarhattyń jaramsyz ekeni anyqtaldy. Bizge solaı dep aıtty. Qazaqstan aýmaǵynda 183 kúnnen astam ýaqyt bolmaǵandyqtan, Yqtıarhat avtomatty túrde jaramsyz dep tanylǵan dedi. Sóıtip, áıelimdi sol jerden Mysyrǵa qaıtaryp jiberdi. Tipti, áýejaıda 1 táýlik te turǵyzǵan joq. Mysyrǵa ushatyn ushaqqa otyrǵyzyp jiberdi.
Sóıtsek, Yqtıarhatpen júrgen adam 6 aı saıyn Qazaqstanǵa kirip turýy kerek eken. 6 aıdan asyp ketse, Yqtıarhattyń kúshi joıylady eken.
Áıelim ózi jolsoqty bolyp, qatty aýyryp kelgen edi. Kedendik baqylaýdan ótetin kezde, túrin tekserý úshin kameraǵa qarap turady ǵoı. Sol jerde qulap qaldy, tipti. Sodan áýejaıdyń jedel dárigerlik kómek kórsetý qyzmetine júgindik. Olar bastan-aıaq tekserdi. Shynymen de Jaınagúldiń densaýlyǵy nasharlap ketkenin sol jerdegi dárigerlerdiń ózi aıtty. Kedendegiler oǵan da qaraǵan joq. Onyń ústine áıelimniń aıaǵy aýyr edi. Myna ulym bolsa 1,5 jasta ǵana.
(Uly Aqjol Nurseıituly)
Men sol jerdegilerden sonsha jalynyp suradym. Eń quryǵanda keshke deıin kúte turyńdarshy dedim. Osy jaqtaǵy aǵa-baýyrlarymnan mán-jaıdy bileıin dedim. Oǵan da qaraǵan joq.
Quddy qylmysker sekildi, áýejaıdan qaıtadan Mysyrǵa qaıtaryp jiberdi.
Mysyr áýejaıyna jetken soń áıelimdi Qytaıǵa ushyryp jiberedi. Al Qytaıǵa barǵan soń, onyń qamalyp ketetini belgili. Kómektesińizdershi, endi ne isteıin? Bulaı bolmaıdy ǵoı. Biz oqýymyzdy aıaqtap keldik. Endi áıelim de Yqtıarhaty aıaqtalǵansha azamattyq alyp úlgerse, osy jerdegi úıimizde tursaq dep keldik qoı. Sonda adamnyń jaǵdaıyna qaramaı ma keden qyzmetkerleri? Júkti áıel. Ózi aýyryp kelgen. Bir jarym jasar balam ol shyryldap jylap tur. Al saqshylar álgi jerde bizdi ekige aıyryp áketti.
Biz máseleniń mán-jaıyn surap, Almaty qalalasyndaǵy Kóshi-qon qyzmetine (Qarasaı men Baıtursynov kósheleriniń qıylysynda ornalasqan) bardyq. Buqaralyq aqparat quraldaryna suhbat berip, bolǵan oqıǵanyń jaı-japsaryn túsindirý úshin arnaıy ruqsat kerek eken. Ol ruqsatty Saltanat Ázirbek hanymǵa habarlasyp qana alýǵa bolady eken taǵy. Degenmen, Kóshi-qon qyzmeti basqarmasy bastaǵynyń orynbasary Ermek Qanaǵatov myrza keıbir máselelerdi túsindirip berdi.
«Qazaqstan Respýblıkasynyń Kóshi-qon týraly zańynyń 49-babyna sáıkes, Yqtıarhat ıesi 183 kúnnen, ıaǵnı 6 aıdan astam ýaqyt ishinde Qazaqstan aýmaǵynda bolmasa, onda Yqtıarhat avtomatty túrde jaramsyz bolyp tabylady. Sizderdiń jaǵdaıda, áıelińiz Qytaı azamatshasy eken, ıaǵnı Qytaıǵa baryp, vızaǵa qaıta ótinish jiberedi. Tipti, Yqtıarhatty qaıta qalpyna keltirýge de bolady. Ol úshin turǵylyqty tirkelgen jerinen ótinish joldaýy kerek. Biz Kóshi-qon qyzmetimiz. Al jańaǵy máselede, Jaınagúldi ne sebepti birden Mysyrǵa qaıtaryp jibergenin bilmeımin. Ol kedendik qyzmettiń jumysy. Solardan suraý kerek», - deıdi Ermek myrza.
Aýyt Muqıbek:
- Iá, bul máseleni jańa ǵana estidim. Men Kóshi-qon qyzmeti polısıasy qyzmetkerlerin saýatsyz dep júrsem, keden qyzmetkerleri odan eki ese saýatsyz eken ǵoı. Aldaǵy jerde olardy da İshki ister mınıstrliginiń úsh akademıasynan kezekke turǵyzyp oqytý kerek!
Endi Jaınagúldiń jaǵdaıyna kelsek, onyń Yqtıarhatynyń merzimi 2021 jylǵa deıin eken. Aıyby – shetelde Qazaqstan Respýblıkasynyń aýmaǵynda turaqty turýǵa ruqsat alǵan jáne turaqty turýǵa ruqsat berilgen kúnnen bastap retimen keletin kez kelgen on eki aılyq kezeń sheginde kúntizbelik bir júz seksen úsh kúnnen artyq turǵandyǵy kórinedi. Mundaı jaǵdaıǵa ushyraǵan azamattardyń Yqtıarhaty avtomatty túrde joıylady degen sóz eshbir zańda joq.
Tek, «Halyqtyń kóshi-qony týraly» Zańnyń 49-baby boıynsha, Kóship kelýshilerge Qazaqstan Respýblıkasynda turaqty turýǵa arnalǵan ruqsatty berýden bas tartý ne onyń kúshin joıý úshin negiz bolýy múmkin. «Múmkin» deıtin sebebimiz, Yqtıarhatpen Qazaqstan Respýblıkasynyń aýmaǵynan tys jerde 183 kúnnen artyq turǵan azamat qylmystyq emes, ákimshilik quqyq buzýshylyq boıynsha jaýapqa tartylady. Onyń ózinde, azamat birinshi márte quqyq buzsa, atalǵan 49-baptyń 5) tarmaǵyna (Qazaqstan Respýblıkasynyń sheteldikterdiń quqyqtyq jaǵdaıy týraly zańnamasyn birneshe ret buzǵan;) saı, oǵan Kóshi-qon polısıasy tarapynan eskertý berilip, ary ketkende aıyppul tóletip qana jazalasa bolady.
Demek, Jaınagúldi Qazaqstan aýmaǵynan tys jerde 183 kúnnen artyq turǵany úshin kedennen keri qaıtarý – saýatsyzdyq! Eń quryǵanda, kedenshilerdiń Kóshi-qon polısıasyna habarlasyp, suraýyna ábden bolady ǵoı! Sondyqtan, qandasymyzdy ary-beri zańsyz sabyltqan keden qyzmetkerleri sot aldynda jaýap berýi, jol shyǵyny men moraldyq tólem tóleýi, BAQ betinde keshirim suraýy, kerek bolsa, qyzmetten ketýi kerek!
Túıin. Sonymen, Jaınagúl Ǵajapqyzynyń Yqtıarhatynyń merzimi 2021 jylǵa deıin jaramdy bolyp shyqty. Alaıda Qazaqstan aýmaǵynan tys jerde 183 kúnnen artyq ýaqyt júrgeni úshin Almaty áýejaıy Jaınagúldi elden deportasıalap otyr. Jaınagúl qazir Mysyrǵa qaıtaryldy. Ol jaqtaǵy jergilikti bılik Jaınagúldi Qytaıǵa deportasıalaıtyny taǵy túsinikti. Qytaıda Jaınagúldi ne jaǵdaı kútip turǵany eki bastan belgili. Al munda kózi bozaryp kúıeýi qaldy. Shyryldap jylap 1,5 jastaǵy uly qaldy.
Nurgeldi Ábdiǵanıuly
