Shyǵys Qazaqstan óńirindegi eki iri joǵary oqý orny – D. Serikbaev atyndaǵy Shyǵys Qazaqstan tehnıkalyq ýnıversıteti men Sársen Amanjolov atyndaǵy Shyǵys Qazaqstan ýnıversıteti elimizde ǵylym men ınovasıany damytý jolynda tyń bastamalarymen jáne naqty jetistikterimen erekshelenip otyr,- dep habarlaıdy Dalanews.kz

Bul oqý oryndarynda ǵylymǵa bólinetin qarjy kólemi artyp, jas zertteýshilerge arnalǵan baǵdarlamalar júzege asyp, halyqaralyq jobalarǵa belsendi qatysý arqyly ǵylymı áleýet jyl saıyn jańa deńgeıge kóterilýde.

SHQTÝ – ınovasıalyq serpinniń jańa ortalyǵy

D. Serikbaev atyndaǵy Shyǵys Qazaqstan tehnıkalyq ýnıversıtetinde (SHQTÝ) ǵylym men ınovasıany damytý belsendi júrgizilip jatyr. Sońǵy eki jylda ǵylymı zertteýlerdi qarjylandyrý kólemi úsh esege artyp, búginde ýnıversıtet búdjetiniń úshten birin quraıdy.

Búgingi tańda ýnıversıtet memlekettik baǵdarlamalar, halyqaralyq bastamalar jáne kásiporyndardyń tapsyrysy boıynsha júzege asyrylatyn 250 jobamen jumys istep jatyr. Basym baǵyttarǵa energetıka, kólik, sıfrlyq tehnologıalar, ekologıa, agroónerkásiptik keshen men medısına salalary kiredi.

Jas ǵalymdardy qoldaýǵa erekshe nazar aýdarylǵan. Olardyń jobalarynyń sany eki esege artty. «Jas ǵalym» baǵdarlamasy aıasynda 32 ǵylymı zertteý júzege asyrylýda. Sonymen qatar eki oqytýshy «JOO-nyń úzdik oqytýshysy – 2024» baıqaýynda jeńiske jetti. Al 14 jas ǵalym jeńildetilgen nesıe baǵdarlamasy arqyly óz baspanasyna qol jetkizdi.

2024 jyldyń 1 qyrkúıeginen bastap Qazaqstannyń jeti ýnıversıtetinde, sonyń ishinde SHQTÝ-da ındýstrıalyq PhD daıyndaýdyń pılottyq baǵdarlamasy iske qosyldy. Bıyl tehnıkalyq baǵyttar boıynsha 15 maman doktorantýraǵa qabyldandy.

"Arasynda Ulttyq ıadrolyq ortalyq (Kýrchatov qalasy), «ÚMZ» AQ, «Qazsınk» JSHS, Óskemen JEO sıaqty iri kásiporyndardyń qyzmetkerleri bar. Bul ǵylym men óndiristiń ózara baılanysyn kúsheıtedi", – dedi oblys ákiminiń orynbasary Erbol Nurǵalıev.

Ýnıversıtet ınjenerlik bilim berýdiń ulttyq modelin ázirledi, munda óndiristik sektor basty ról atqarady. Kásiporyndar ǵylymı zertteýler júrgizýge alań usynady, zerthanalarǵa ınvestısıa quıady, bilim berý baǵdarlamalaryn qoldaıdy. Osylaısha stýdentter tek teorıalyq bilim alyp qana qoımaı, zamanaýı qural-jabdyqpen jumys isteý daǵdylaryn da meńgeredi.

SHQTÝ – Ortalyq Azıadaǵy ınjenerlik bilim berýdi reformalaý jónindegi halyqaralyq bastamanyń qatysýshysy. Osy jobanyń aıasynda EKTU CDIO Fab Lab sheberhanasy qurylyp, stýdentter ınjenerlik sheshimder ázirlep jatyr.

"Ýnıversıtet ǵylymı ortalyqtar men kásiporyndarmen birlesip medısınalyq ınovasıalyq klaster qurýda. Munda travmatologıa jáne ortopedıaǵa arnalǵan bıoúılesimdi ımplanttar, onkologıalyq naýqastarǵa arnalǵan jeke ımplanttar men olardy ornatýǵa arnalǵan quraldar boıynsha zertteýler júrgiziledi", – deıdi Erbol Nurǵalıev.

2017 jyldan beri SHQTÝ-daǵy 750 m² aýmaqta ǵylymı-óndiristik keshen jumys isteıdi, ol 148 tehnıkamen jabdyqtalǵan. 20-dan astam tıtan ımplant túrin óndirý tehnologıalary ázirlenip, mamandar olarmen jumys isteýge úıretildi.

Ulttyq travmatologıa jáne ortopedıa ortalyǵymen birlese otyryp, alty túrli ımplant túri ázirlendi. Qazirgi kezde 91 ota jasalyp, onyń ishinde 25 omyrtqaaralyq keıdj jáne 20 jambas plasınasy ornatylǵan. Taǵy tórt jańa ónim klınıkalyq synaqtan ótýde.

Qazaqstannyń onkologıa jáne radıologıa ınstıtýtymen birge onkologıalyq naýqastardy emdeýge arnalǵan tıtan untaǵynan jasalǵan jeke ımplanttar ázirlenýde. Sonymen qatar olardy ornatýǵa arnalǵan quraldardy jasaý boıynsha da jumys bastaldy.

"SHQTÝ halyqaralyq bastamalarǵa belsendi qatysýda. Ýnıversıtet turaqty damý boıynsha bilim berý baǵdarlamalaryn ázirleýge baǵyttalǵan CirculEC jobasyn úılestiredi. Bul jobaǵa Ortalyq Azıa men Eýropanyń 15 qatysýshysy tartylǵan", – dedi Erbol Nurǵalıev.

Ótken jyly ýnıversıtet Portý polıtehnıkalyq ınstıtýty jetekshilik etetin Edu-Fusion Network for Sustainable Growth jobasyn jeńip aldy. Sondaı-aq SHQTÝ Ortalyq Azıadaǵy kásiptik bilim berýdi damytýǵa baǵyttalǵan PECA baǵdarlamasyna qatysýda.

Osy jyly Tájikstanmen birlesip ýnıversıtettik zertteýlerdi ilgeriletý jobasy bastalmaq. Sonymen qatar ýnıversıtet B5+1 platformasy aıasynda júzege asyrylyp jatqan Ortalyq Azıa iskerlik uıymyn qurýǵa arnalǵan zertteý jumystarynyń úılestirýshisi atandy. Bul joba Tashkenttegi Vestmınster halyqaralyq ýnıversıtetimen jáne Halyqaralyq jeke kásipkerlikti qoldaý ortalyǵymen (CIPE) birlesip júzege asyrylýda.

Amanzholov University – ǵylym men jańashyldyqtyń ordasy

Sársen Amanjolov atyndaǵy Shyǵys Qazaqstan ýnıversıteti jas ǵalymdardy qoldaýda elimizdegi úzdik bilim ordalarynyń qatarynda. El Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev ǵylymdy damytýdy – memlekettik saıasattyń basym baǵyttarynyń biri retinde atap ótip, jas zertteýshilerge jan-jaqty qoldaý kórsetý týraly naqty tapsyrmalar bergen bolatyn. Bul baǵytta atqarylyp jatqan jumystar nátıjeli ekenin ýnıversıtet tájirıbesinen kórýge bolady.

2023 jyldyń jeltoqsan aıynda Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrligi men «Otbasy bank» AQ birlesip jas ǵalymdardy baspanamen qamtamasyz etýge arnalǵan turǵyn úı baǵdarlamasyn iske qosty. Baǵdarlamaǵa ǵylymı nemese ǵylymı-tehnıkalyq qyzmetpen aınalysatyn, magıstr dárejesi bar, ǵylymı-zertteý salasynda keminde 3 jyl eńbek ótili bar jáne turǵyn úıge muqtaj jas ǵalymdar qatysa alady.

2023-2024 jyldary atalǵan baǵdarlamanyń arqasynda Amanzholov University-diń birqatar ǵalymdary – Nurtóleý Maǵazov, Merýert Máýlet, Dıdar Seıitjan, Perasyl Janımhan jáne Ásel Jylqashınova óz páterlerine qol jetkizdi. Al 2025 jylǵa 12-den astam ótinish berilgen.

"Ýnıversıtet ǵylymı jobalar men baǵdarlamalar boıynsha granttyq qarjylandyrý konkýrstaryna belsendi qatysyp keledi. 2018 jyldan bastap 2024 jylǵa deıin ǵylymı jobalar sany 5-ten 164-ke deıin artqan. Ǵylymǵa bólingen qarjy kólemi 110 mln teńgeden 4,2 mlrd teńgege deıin ósti. 2024-2026 jyldarǵa arnalǵan baǵdarlamalyq-maqsatty qarjylandyrý aıasynda eki joba jeńip alynyp, 656 mln teńge kóleminde qoldaý kórsetildi", – dedi oblys ákiminiń orynbasary Erbol Nurǵalıev.

2023 jyly komersıalandyrýǵa baǵyttalǵan ǵylymı jobalar boıynsha ýnıversıtet ǵalymdary 438,4 mln teńge kóleminde qarjylandyrý utyp aldy. Onyń ishinde erekshe atap ótýge bolatyn joba – Dosym Erbolatuly jetekshilik etetin «Arnaıy bilim berýdi qajet etetin balalarǵa psıhologıalyq-pedagogıkalyq qoldaý kórsetý boıynsha quzyret ortalyǵy». Bul ortalyq túrli tehnıkalyq quraldar men ádistemeler arqyly erekshe balalardyń damýyna septigin tıgizedi.

Sondaı-aq Tilek Qýanyshbekov basshylyq etetin joba – sý resýrstaryn tazartýǵa arnalǵan kompozıttik súzgi materıaldaryn óndirý tehnologıasyn komersıalandyrý – elimizdegi jáne halyqaralyq deńgeıdegi ekologıalyq máselelerge jaýap beretin mańyzy zor bastama.

"Byltyr jas ǵalymdardyń zertteýlerin júzege asyrýǵa arnalǵan ǵylymı jabdyqtar satyp alýǵa 462,74 mln teńge bólindi. Ýnıversıtette 8D015 jáne 8D053 baǵyttary boıynsha eki dısertasıalyq keńes jumys isteıdi. Doktoranttar sany 7-den 135-ke deıin artty. 8D053 baǵyty boıynsha 7 jas zertteýshi PhD dárejesin qorǵap shyqty. Amanzholov University-de jas zertteýshilerdi yntalandyrý maqsatynda birqatar konkýrstar ótkiziledi. Olar – stýdentterdiń ǵylymı-zertteý belsendiligin arttyrýǵa baǵyttalǵan J. Ýálıev atyndaǵy stıpendıa, belsendi jas zertteýshilerdi qoldaýǵa arnalǵan «Úzdik jas ǵalym» baıqaýy,. «Start Up Amanzholov University» kásipkerlik daǵdylardy damytý jáne jobalardy iske asyrý alańy, stýdentterdiń ǵylymı izdenisin qoldaıtyn «Úzdik stýdent», «Úzdik stýdenttik ǵylymı úıirme» sıaqty baıqaýlar, – dedi oblys ákiminiń orynbasary.

Sondaı-aq ýnıversıtet basshylyǵy jyl saıyn ǵylymı issaparlarǵa, olımpıadalarǵa, jarystarǵa jáne konferensıalarǵa 30 mln teńge kóleminde qarjy bóledi. Jas ǵalymdar «Jas ǵalym» jobasy aıasynda ǵylymı jobalardy júzege asyryp, 10 jas zertteýshi grant ıegeri atandy.

2024 jyly ýnıversıtettiń 5 jas ǵalymy «JOO úzdik oqytýshysy» atansa, 45 jas maman Erasmus+, «Bolashaq» jáne basqa da halyqaralyq baǵdarlamalar arqyly sheteldik taǵylymdamalardan ótti.

Sársen Amanjolov atyndaǵy Shyǵys Qazaqstan ýnıversıteti jas ǵalymdarǵa ǵylymı jáne materıaldyq qoldaýdy júıeli túrde júrgizip keledi. Ýnıversıtet basshylyǵynyń strategıalyq baǵyty – ǵylymdy damytý arqyly elimizdiń bolashaǵyn qalyptastyrý. Jas zertteýshilerge jasalyp otyrǵan osyndaı jan-jaqty qoldaý – ǵylym kókjıegin keńeıtetin jarqyn jol.