شىعىس قازاقستان وڭىرىندەگى ەكى ءىرى جوعارى وقۋ ورنى – د. سەرىكبايەۆ اتىنداعى شىعىس قازاقستان تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى مەن سارسەن امانجولوۆ اتىنداعى شىعىس قازاقستان ۋنيۆەرسيتەتى ەلىمىزدە عىلىم مەن يننوۆاسيانى دامىتۋ جولىندا تىڭ باستامالارىمەن جانە ناقتى جەتىستىكتەرىمەن ەرەكشەلەنىپ وتىر،- دەپ حابارلايدى Dalanews.kz
بۇل وقۋ ورىندارىندا عىلىمعا بولىنەتىن قارجى كولەمى ارتىپ، جاس زەرتتەۋشىلەرگە ارنالعان باعدارلامالار جۇزەگە اسىپ، حالىقارالىق جوبالارعا بەلسەندى قاتىسۋ ارقىلى عىلىمي الەۋەت جىل سايىن جاڭا دەڭگەيگە كوتەرىلۋدە.
شقتۋ – يننوۆاسيالىق سەرپىننىڭ جاڭا ورتالىعى
د. سەرىكبايەۆ اتىنداعى شىعىس قازاقستان تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىندە (شقتۋ) عىلىم مەن يننوۆاسيانى دامىتۋ بەلسەندى جۇرگىزىلىپ جاتىر. سوڭعى ەكى جىلدا عىلىمي زەرتتەۋلەردى قارجىلاندىرۋ كولەمى ءۇش ەسەگە ارتىپ، بۇگىندە ۋنيۆەرسيتەت بيۋدجەتىنىڭ ۇشتەن ءبىرىن قۇرايدى.
بۇگىنگى تاڭدا ۋنيۆەرسيتەت مەملەكەتتىك باعدارلامالار، حالىقارالىق باستامالار جانە كاسىپورىنداردىڭ تاپسىرىسى بويىنشا جۇزەگە اسىرىلاتىن 250 جوبامەن جۇمىس ىستەپ جاتىر. باسىم باعىتتارعا ەنەرگەتيكا، كولىك، سيفرلىق تەحنولوگيالار، ەكولوگيا، اگروونەركاسىپتىك كەشەن مەن مەديسينا سالالارى كىرەدى.
جاس عالىمداردى قولداۋعا ەرەكشە نازار اۋدارىلعان. ولاردىڭ جوبالارىنىڭ سانى ەكى ەسەگە ارتتى. «جاس عالىم» باعدارلاماسى اياسىندا 32 عىلىمي زەرتتەۋ جۇزەگە اسىرىلۋدا. سونىمەن قاتار ەكى وقىتۋشى «جوو-نىڭ ۇزدىك وقىتۋشىسى – 2024» بايقاۋىندا جەڭىسكە جەتتى. ال 14 جاس عالىم جەڭىلدەتىلگەن نەسيە باعدارلاماسى ارقىلى ءوز باسپاناسىنا قول جەتكىزدى.
2024 جىلدىڭ 1 قىركۇيەگىنەن باستاپ قازاقستاننىڭ جەتى ۋنيۆەرسيتەتىندە، سونىڭ ىشىندە شقتۋ-دا يندۋستريالىق PhD دايىنداۋدىڭ پيلوتتىق باعدارلاماسى ىسكە قوسىلدى. بيىل تەحنيكالىق باعىتتار بويىنشا 15 مامان دوكتورانتۋراعا قابىلداندى.
"اراسىندا ۇلتتىق يادرولىق ورتالىق (كۋرچاتوۆ قالاسى)، «ءۇمز» اق، «قازسينك» ج ش س، وسكەمەن جەو سياقتى ءىرى كاسىپورىنداردىڭ قىزمەتكەرلەرى بار. بۇل عىلىم مەن ءوندىرىستىڭ ءوزارا بايلانىسىن كۇشەيتەدى"، – دەدى وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى ەربول نۇرعالييەۆ.
ۋنيۆەرسيتەت ينجەنەرلىك ءبىلىم بەرۋدىڭ ۇلتتىق مودەلىن ازىرلەدى، مۇندا وندىرىستىك سەكتور باستى ءرول اتقارادى. كاسىپورىندار عىلىمي زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋگە الاڭ ۇسىنادى، زەرتحانالارعا ينۆەستيسيا قۇيادى، ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىن قولدايدى. وسىلايشا ستۋدەنتتەر تەك تەوريالىق ءبىلىم الىپ قانا قويماي، زاماناۋي قۇرال-جابدىقپەن جۇمىس ىستەۋ داعدىلارىن دا مەڭگەرەدى.
شقتۋ – ورتالىق ازياداعى ينجەنەرلىك ءبىلىم بەرۋدى رەفورمالاۋ جونىندەگى حالىقارالىق باستامانىڭ قاتىسۋشىسى. وسى جوبانىڭ اياسىندا EKTU CDIO Fab Lab شەبەرحاناسى قۇرىلىپ، ستۋدەنتتەر ينجەنەرلىك شەشىمدەر ازىرلەپ جاتىر.
"ۋنيۆەرسيتەت عىلىمي ورتالىقتار مەن كاسىپورىندارمەن بىرلەسىپ مەديسينالىق يننوۆاسيالىق كلاستەر قۇرۋدا. مۇندا تراۆماتولوگيا جانە ورتوپەدياعا ارنالعان بيوۇيلەسىمدى يمپلانتتار، ونكولوگيالىق ناۋقاستارعا ارنالعان جەكە يمپلانتتار مەن ولاردى ورناتۋعا ارنالعان قۇرالدار بويىنشا زەرتتەۋلەر جۇرگىزىلەدى"، – دەيدى ەربول نۇرعالييەۆ.
2017 جىلدان بەرى شقتۋ-داعى 750 م² اۋماقتا عىلىمي-وندىرىستىك كەشەن جۇمىس ىستەيدى، ول 148 تەحنيكامەن جابدىقتالعان. 20-دان استام تيتان يمپلانت ءتۇرىن ءوندىرۋ تەحنولوگيالارى ازىرلەنىپ، ماماندار ولارمەن جۇمىس ىستەۋگە ۇيرەتىلدى.
ۇلتتىق تراۆماتولوگيا جانە ورتوپەديا ورتالىعىمەن بىرلەسە وتىرىپ، التى ءتۇرلى يمپلانت ءتۇرى ازىرلەندى. قازىرگى كەزدە 91 وتا جاسالىپ، ونىڭ ىشىندە 25 ومىرتقاارالىق كەيدج جانە 20 جامباس پلاستيناسى ورناتىلعان. تاعى ءتورت جاڭا ءونىم كلينيكالىق سىناقتان وتۋدە.
قازاقستاننىڭ ونكولوگيا جانە راديولوگيا ينستيتۋتىمەن بىرگە ونكولوگيالىق ناۋقاستاردى ەمدەۋگە ارنالعان تيتان ۇنتاعىنان جاسالعان جەكە يمپلانتتار ازىرلەنۋدە. سونىمەن قاتار ولاردى ورناتۋعا ارنالعان قۇرالداردى جاساۋ بويىنشا دا جۇمىس باستالدى.
"شقتۋ حالىقارالىق باستامالارعا بەلسەندى قاتىسۋدا. ۋنيۆەرسيتەت تۇراقتى دامۋ بويىنشا ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىن ازىرلەۋگە باعىتتالعان CirculEC جوباسىن ۇيلەستىرەدى. بۇل جوباعا ورتالىق ازيا مەن ەۋروپانىڭ 15 قاتىسۋشىسى تارتىلعان"، – دەدى ەربول نۇرعالييەۆ.
وتكەن جىلى ۋنيۆەرسيتەت پورتۋ پوليتەحنيكالىق ينستيتۋتى جەتەكشىلىك ەتەتىن Edu-Fusion Network for Sustainable Growth جوباسىن جەڭىپ الدى. سونداي-اق شقتۋ ورتالىق ازياداعى كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋعا باعىتتالعان PECA باعدارلاماسىنا قاتىسۋدا.
وسى جىلى تاجىكستانمەن بىرلەسىپ ۋنيۆەرسيتەتتىك زەرتتەۋلەردى ىلگەرىلەتۋ جوباسى باستالماق. سونىمەن قاتار ۋنيۆەرسيتەت B5+1 پلاتفورماسى اياسىندا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان ورتالىق ازيا ىسكەرلىك ۇيىمىن قۇرۋعا ارنالعان زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ ۇيلەستىرۋشىسى اتاندى. بۇل جوبا تاشكەنتتەگى ۆەستمينستەر حالىقارالىق ۋنيۆەرسيتەتىمەن جانە حالىقارالىق جەكە كاسىپكەرلىكتى قولداۋ ورتالىعىمەن (CIPE) بىرلەسىپ جۇزەگە اسىرىلۋدا.
Amanzholov University – عىلىم مەن جاڭاشىلدىقتىڭ ورداسى
سارسەن امانجولوۆ اتىنداعى شىعىس قازاقستان ۋنيۆەرسيتەتى جاس عالىمداردى قولداۋدا ەلىمىزدەگى ۇزدىك ءبىلىم وردالارىنىڭ قاتارىندا. ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ عىلىمدى دامىتۋدى – مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ باسىم باعىتتارىنىڭ ءبىرى رەتىندە اتاپ ءوتىپ، جاس زەرتتەۋشىلەرگە جان-جاقتى قولداۋ كورسەتۋ تۋرالى ناقتى تاپسىرمالار بەرگەن بولاتىن. بۇل باعىتتا اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستار ناتيجەلى ەكەنىن ۋنيۆەرسيتەت تاجىريبەسىنەن كورۋگە بولادى.
2023 جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مينيسترلىگى مەن «وتباسى بانك» اق بىرلەسىپ جاس عالىمداردى باسپانامەن قامتاماسىز ەتۋگە ارنالعان تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسىن ىسكە قوستى. باعدارلاماعا عىلىمي نەمەسە عىلىمي-تەحنيكالىق قىزمەتپەن اينالىساتىن، ماگيستر دارەجەسى بار، عىلىمي-زەرتتەۋ سالاسىندا كەمىندە 3 جىل ەڭبەك ءوتىلى بار جانە تۇرعىن ۇيگە مۇقتاج جاس عالىمدار قاتىسا الادى.
2023-2024 جىلدارى اتالعان باعدارلامانىڭ ارقاسىندا Amanzholov Universityء-دىڭ ءبىرقاتار عالىمدارى – نۇرتولەۋ ماعازوۆ، مەرۋەرت ماۋلەت، ديدار سەيىتجان، پەراسىل جانيمحان جانە اسەل جىلقاشينوۆا ءوز پاتەرلەرىنە قول جەتكىزدى. ال 2025 جىلعا 12-دەن استام ءوتىنىش بەرىلگەن.
"ۋنيۆەرسيتەت عىلىمي جوبالار مەن باعدارلامالار بويىنشا گرانتتىق قارجىلاندىرۋ كونكۋرستارىنا بەلسەندى قاتىسىپ كەلەدى. 2018 جىلدان باستاپ 2024 جىلعا دەيىن عىلىمي جوبالار سانى 5-تەن 164-كە دەيىن ارتقان. عىلىمعا بولىنگەن قارجى كولەمى 110 ملن تەڭگەدەن 4،2 ملرد تەڭگەگە دەيىن ءوستى. 2024-2026 جىلدارعا ارنالعان باعدارلامالىق-ماقساتتى قارجىلاندىرۋ اياسىندا ەكى جوبا جەڭىپ الىنىپ، 656 ملن تەڭگە كولەمىندە قولداۋ كورسەتىلدى"، – دەدى وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى ەربول نۇرعالييەۆ.
2023 جىلى كوممەرسيالاندىرۋعا باعىتتالعان عىلىمي جوبالار بويىنشا ۋنيۆەرسيتەت عالىمدارى 438،4 ملن تەڭگە كولەمىندە قارجىلاندىرۋ ۇتىپ الدى. ونىڭ ىشىندە ەرەكشە اتاپ وتۋگە بولاتىن جوبا – دوسىم ەربولات ۇلى جەتەكشىلىك ەتەتىن «ارنايى ءبىلىم بەرۋدى قاجەت ەتەتىن بالالارعا پسيحولوگيالىق-پەداگوگيكالىق قولداۋ كورسەتۋ بويىنشا قۇزىرەت ورتالىعى». بۇل ورتالىق ءتۇرلى تەحنيكالىق قۇرالدار مەن ادىستەمەلەر ارقىلى ەرەكشە بالالاردىڭ دامۋىنا سەپتىگىن تيگىزەدى.
سونداي-اق تىلەك قۋانىشبەكوۆ باسشىلىق ەتەتىن جوبا – سۋ رەسۋرستارىن تازارتۋعا ارنالعان كومپوزيتتىك سۇزگى ماتەريالدارىن ءوندىرۋ تەحنولوگياسىن كوممەرسيالاندىرۋ – ەلىمىزدەگى جانە حالىقارالىق دەڭگەيدەگى ەكولوگيالىق ماسەلەلەرگە جاۋاپ بەرەتىن ماڭىزى زور باستاما.
"بىلتىر جاس عالىمداردىڭ زەرتتەۋلەرىن جۇزەگە اسىرۋعا ارنالعان عىلىمي جابدىقتار ساتىپ الۋعا 462،74 ملن تەڭگە ءبولىندى. ۋنيۆەرسيتەتتە 8D015 جانە 8D053 باعىتتارى بويىنشا ەكى ديسسەرتاسيالىق كەڭەس جۇمىس ىستەيدى. دوكتورانتتار سانى 7-دەن 135-كە دەيىن ارتتى. 8D053 باعىتى بويىنشا 7 جاس زەرتتەۋشى PhD دارەجەسىن قورعاپ شىقتى. Amanzholov University-دە جاس زەرتتەۋشىلەردى ىنتالاندىرۋ ماقساتىندا ءبىرقاتار كونكۋرستار وتكىزىلەدى. ولار – ستۋدەنتتەردىڭ عىلىمي-زەرتتەۋ بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان ج. ۋالييەۆ اتىنداعى ستيپەنديا، بەلسەندى جاس زەرتتەۋشىلەردى قولداۋعا ارنالعان «ۇزدىك جاس عالىم» بايقاۋى،. «Start Up Amanzholov University» كاسىپكەرلىك داعدىلاردى دامىتۋ جانە جوبالاردى ىسكە اسىرۋ الاڭى، ستۋدەنتتەردىڭ عىلىمي ىزدەنىسىن قولدايتىن «ۇزدىك ستۋدەنت»، «ۇزدىك ستۋدەنتتىك عىلىمي ۇيىرمە» سياقتى بايقاۋلار، – دەدى وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى.
سونداي-اق ۋنيۆەرسيتەت باسشىلىعى جىل سايىن عىلىمي ءىسساپارلارعا، وليمپيادالارعا، جارىستارعا جانە كونفەرەنسيالارعا 30 ملن تەڭگە كولەمىندە قارجى بولەدى. جاس عالىمدار «جاس عالىم» جوباسى اياسىندا عىلىمي جوبالاردى جۇزەگە اسىرىپ، 10 جاس زەرتتەۋشى گرانت يەگەرى اتاندى.
2024 جىلى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ 5 جاس عالىمى «جوو ۇزدىك وقىتۋشىسى» اتانسا، 45 جاس مامان Erasmus+، «بولاشاق» جانە باسقا دا حالىقارالىق باعدارلامالار ارقىلى شەتەلدىك تاعىلىمدامالاردان ءوتتى.
سارسەن امانجولوۆ اتىنداعى شىعىس قازاقستان ۋنيۆەرسيتەتى جاس عالىمدارعا عىلىمي جانە ماتەريالدىق قولداۋدى جۇيەلى تۇردە جۇرگىزىپ كەلەدى. ۋنيۆەرسيتەت باسشىلىعىنىڭ ستراتەگيالىق باعىتى – عىلىمدى دامىتۋ ارقىلى ەلىمىزدىڭ بولاشاعىن قالىپتاستىرۋ. جاس زەرتتەۋشىلەرگە جاسالىپ وتىرعان وسىنداي جان-جاقتى قولداۋ – عىلىم كوكجيەگىن كەڭەيتەتىن جارقىن جول.
