Aon zertteý ınstıtýtynyń júrgizgen jahandyq zertteýine sáıkes, sońǵy úsh jyl ishinde geosaıası turaqsyzdyq bızneske tónetin qaýipter tiziminde jyldam kóterilip, aldyńǵy qatarǵa shyǵýda. Máselen, eger ol 2023 jyly 21-shi orynda bolsa, 2028 jylǵa qaraı ol negizgi táýekelderdiń bestigine kiredi dep boljanady. Bul týraly Telegram-daǵy Tengenomika arnasynyń avtory Rýslan Sultanov aıtady, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Asa úlken alańdaýshylyq Eýropada, Taıaý Shyǵysta jáne Afrıkada tirkelgen, onda atalǵan qaýip deńgeıi úshinshi orynǵa kóterilgen. Azıa-Tynyq muhıty aımaǵynda jáne Soltústik Amerıkada da qaýip kúsheıip, úzdik bestikke jetti.
Mamannyń aıtýynsha, Qazaqstan úshin geosaıası týrbýlenttilik abstraktiliden shynaıy qaýipke aınalýda. Atap aıtqanda:
- Kólik jáne logıstıka. Qazaqstan ózin negizgi tranzıttik kópir retinde tanytady, alaıda óńirdegi turaqsyzdyq "Qytaı – Eýropa" jáne "Soltústik – Ońtústik" dálizderin buzyp, shyǵyndardy ulǵaıtyp, básekege qabilettilikti tómendetýi múmkin.
- Sanksıalyq táýekelder. Qazaqstan Reseı, Qytaı jáne EO arasyndaǵy tepe-teńdikti saqtaýda mańyzdy ról atqarady. Sanksıa rejımderin qatańdatý saýda men qarjylyq esep-aıyrysýlardy kúrdelendirip, shyǵyndy ulaıtýda.
- Investısıalar. Qazaqstan basqa damýshy naryqtarmen kapıtalǵa talasyp, básekelesedi jáne geosaıası dúdamaldylyqtyń artýy ınvestorlar úshin qosymsha kepildikterdi talap etedi.
- Energetıka. Kez kelgen syrtqy saıası kúızelister búdjettiń negizgi kiris kózi bolyp tabylatyn munaı, gaz jáne ýran baǵasyna birden áser etedi.
- Áleýmettik sezimtaldyq. Logıstıka men shıkizattyń qymbattaýy ınflásıany jedeldetedi.
"Osy jaǵynan alǵanda, Qazaqstan úshin geosaıası táýekelder damýshy júıeli faktorǵa aınalýda. Turaqtylyq úsh qadamdy qajet etedi: naryqtar men jetkizilim joldaryn ártaraptandyrý, jergilikti óndiristerden bastap adamı kapıtalǵa deıingi ósimniń ishki draıverlerin nyǵaıtý jáne jyldam áreket etý úshin rezervter qurý. Birinshi bolyp týyndaǵan jaǵdaıǵa kim beıimdele alada, solar syrtqy týrbýlenttilikti uzaq merzimdi ósim múmkindikterine aınaldyra alady", - deıdi ekonomıs.
