Kúni keshe ǵana Qazaqstannyń din salasynda qordalanǵan máselelerin sheshýge baǵyttalǵan arnaıy zań qabyldap, jaýapty mınıstrlikti qurýǵa muryndyq bolǵan Ermekbaevtyń burynǵy jumys orny – Qaýipsizdik keńesindegi qyzmetinen Qorǵanys mınıstrligine aýysyp kelýinde qandaı syr bar? Osy máseleni saraptasaq.
Úsh eks-premerdiń Qorǵanys mınıstri bolýy...
Toqsanynshy jyldary elimizdiń Qorǵanys mınıstrligin Saǵadat Nurmaǵambetov, Muhtar Altynbaev, Sát Toqpaqbaev syndy taza áskerı mamandar basqardy. Sol kezde bılik el ishindegi ekonomıkalyq qıyndyqtardy sheshý kezinde Qorǵanys mınıstrligine saıası reńk berip, salmaǵyn arttyrýǵa múmkindigi bolmady. Osy aralyqta áskerı joıǵysh ushaqtardyń daýy qorǵanys salasyna júıeli ózgeristerdiń kerek ekenin kórsetip bergendeı bolǵan edi.
Ózgeris kóp kúttirgen joq. Danıal Ahmetov pen Imanǵalı Tasmaǵambetov syndy azamattardyń Qorǵanys mınıstri bolyp taǵaıyndalýy, resmı Aqordanyń áskerı salaǵa basa kóńil bólip, bul salanyń saıası salmaǵyn arttyrýdyń basy boldy.
Qazaqstanda saıasat sahnasynda ózindik orny bar fıgýra qandaı da bir vedomstvony basqarsa, sol salanyń jyldar boıy jınaqtalǵan máseleleri sheshimin taýyp, etek-jeńi jınalyp qalatyny belgili.
Aıtalyq, kezinde Muhtar Altynbaev pen Sát Toqpaqbaev Qorǵanys mınıstri bolǵan sátte elimizdegi áskerılerdiń áleýmettik jaǵdaıy, baspana máselesi qoǵamdyq ortada jıi sóz bolýshy edi.
Al Imanǵalı Tasmaǵambetov Qorǵanys mınıstri bolyp qyzmetke kiriskennen keıin sarbazdardyń áleýmettik jaǵdaıy birtindep sheshilip, áskerı qyzmette júrip baspanaly bolýdyń júıesi qalyptasty.
Osylaısha, Qorǵanys salasynyń áleýmettik máselelerin sheshýde azamattyq saıası tulǵanyń múmkindigin paıdalaný ózin aqtaǵan tájirıbe boldy desek bolady.
Jalpy, Danıal Ahmetov pen Imanǵalı Tasmaǵambetovten keıin Serik Ahmetov te elimizdiń qorǵanys salasyn tizgindedi. Úkimet basqarǵan úsh premerdiń Qorǵanys mınıstri bolyp taǵaıyndalyp, saıası mansabyn jalǵastyrýy «Qorǵanys mınıstri» laýazymynyń saıası salmaǵyn ósire túskeni sózsiz.
Al kásibı áskerı maman Sáken Januzaqovtyń Qorǵanys mınıstri bolǵan jyldary áskerı sala birshama bosańsydy. Buǵan eks-mınıstr Serik Ahmetovtiń jemqorlyq boıynsha isti bolýy da qorǵanys salasyna óz salqynyn tıgizgeni jasyryn emes.
Sonymen qatar dál osy Sáken Januzaqovtyń kezinde QR Qorǵanys jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstrliginiń qurylýy Qorǵanys mınıstrliginiń básin birshama tómendetti desek bolady.
Óıtkeni elimizdegi Qorǵanys salasyna qaraıtyn kásiporyndardyń birazy atalǵan mınıstrliktiń quramyna ótip, áskerıler taza óz sharýasymen qalǵan bolatyn.
Jalpy, Elbasynyń Qorǵanys mınıstrliginiń biraz mindetin QR Qorǵanys jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstrligine enshilep berýinde, Qorǵanys mınıstrligindegi birqatar jemqorlyq áreketterdiń oryn alýy sebepshi bolýy múmkin.
Budan basqa, álemge ǵarysh aılaǵy bar el retinde tanylǵan Qazaqstannyń ǵarysh salasyna qatysty isterdiń bas-aıaǵyn jınaqtap, jeke vedomstvo etip qurý da mańyzy zor is bolǵany belgili.
Ermekbaev ne istedi?
Endigi Qorǵanys mınıstrliginde dıplomat Nurlan Ermekbaev atqaratyn nendeı is qaldy degen zańdy suraq týyndaıdy.
Bizdiń bilýimizshe, Nurlan Ermekbaev Prezıdent Nursultan Nazarbaevtyń baptap, ár saladaǵy ózekti máselelerdi retteýge daıyndaǵan «daǵdarystyq menejerleriniń» biri ekeni belgili.
Bizdiń bulaı oılaýymyzǵa kúni keshe ǵana Ermekbaevtyń burynǵy Azamattyq qoǵam din isteri jónindegi mınıstrlikti basqaryp, az ǵana ýaqyttyń ishinde el ýshyqqan dinı máselelerdi óz arnasyna túsirgeninen anyq baıqaýǵa bolady.
Iá, el ishinde shıyrshyq atqan dinı máseleni retteý isi Ermekbaev úshin ońaıǵa túsken joq.
Bul rette onyń «Dinı qyzmet jáne dinı birlestikter týraly» zańǵa ózgerister men tolyqtyrýlar engizip, din salasynda qordalanǵan biraz dúnıelerdi quqyqtyq arnaǵa túsirgenin baǵalaýǵa bolady.
Qazaqtildi qaýym qyzý talqylaǵan zańdy daıyndaýda Ermekbaev qarapaıym halyqpen, sonyń ishinde qazaqtildi qaýymmen tikeleı jumys istep, mańyzdy is-tájirıbe jınady.
Prezıdent ne dedi?
Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev Ermekbaevty QR Qorǵanys mınıstri etip taǵaıyndaǵanda álemdegi geosaıası jaǵdaılardy basty nazarda ustaǵanyn alǵa tartty.
Óz kezeginde Prezıdent: «Sońǵy jyldary Qarýly Kúshterdi damytý isinde kóptegen jumystar atqaryldy. Birqatar mańyzdy strategıalyq qujattar qabyldandy, sonyń ishinde Ulttyq qaýipsizdik strategıasy, QR Áskerı doktrınasy, Qarýly Kúshterdi damytý tujyrymdamasy jáne qorǵanys salasyna qatysty normatıvtik quqyqtyq aktiler bar» dep atap kórsetti.
Sonymen qatar Nursultan Nazarbaev sý jańa Qorǵanys mınıstriniń kezinde Qytaı men Ońtústik Shyǵys Azıa elderinde elshi, mınıstr jáne Qaýipsizdik keńesinde eki márte hatshy bolyp, saıasat sahnasynda ábden súrlengen bilikti maman ekenin de aıtty.
Ne kútip tur?
Qazirgi damyǵan zamanda Qarýly Kúshterdi áskerı mamandardyń basqarýy shart emes. Qaıta geosaıası jaǵdaılardy jetik biletin tulǵalardyń qorǵanys salasyn tizgindeýi túrli syn-qaterlerdiń aldyn alýǵa múmkindik beretini belgili.
Osy turǵydan alyp qarasaq, Ermekbaevtyń Qorǵanys mınıstri bolyp taǵaıyndalýynda saıası-logıkalyq negiz bar. Qytaı, aǵylshyn tilin jetik biletin jańa mınıstr qaýipsizdik jáne dıplomatıa salasyndaǵy mol is-tájirıbesin paıdalanyp, Qazaqstannyń qorǵanystyq qabiletin nyǵaıtýǵa bar kúsh-jigerin jumsaýy kerek.
Onyń ústine, irgedegi kórshimiz Reseıdiń Sırıadaǵy áskerı is-qımyly, sonymen qatar Qyrymdy aneksıalap alýy, Donbass pen Lýganskidegi búlikshilerdiń qoltyǵyna sý búrkýi Qazaqstannyń etek-jeńin jıyp otyrýyna negiz bolǵany sózsiz.
Bizdińshe, Nurlan Ermekbaev QR Qorǵanys mınıstri qyzmetinde mańyzdy úsh máseleniń tóńireginde jumys isteýi múmkin. Birinshi kezekte, ol resmı Astananyń Sırıadaǵy daǵdarysty beıbit jolymen sheshýge barynsha atsalysatyny anyq.
Esińizde bolsa, Reseı bıligi Bashar Asad rejımin saqtap qalýǵa bel býyp, bilek sybana kiriskende Ujymdyq qaýipsizdik týraly sharty uıymyna múshe elderi arasynda bitimgershilik kúshterin quryp, Sırıadaǵy áskerı konfrontasıaǵa tarýǵa umtyldy.
Al Qazaqstan úshin Sırıadaǵy áskerı qaqtyǵysqa aralasýdyń túkke de qajeti joq. Sondyqtan Qazaqstan bıligi qarýly qaqtyǵysty beıbit jolmen sheshýdiń mańyzyn túsinip, Astanada bir-birimen dúrdaraz toptardyń basyn qosyp, Ujymdyq qaýipsizdik týraly sharty uıymnyń tolyqqandy múshesi retinde óz mindetine adaldyq tanytty.
Mundaı jaǵdaıda Vladımır Pýtın baıyrǵy odaqtasy Qazaqstandy bul isti retteýde syrt qaldy dep aıyptaı almaıtyny anyq.
Bizdińshe, aldaǵy ýaqytta Ermekbaev osy pozısıany myqtap ustanyp, resmı Astananyń ózindik ustanymyn alǵa jyljytýǵa kúsh salatyny aıtpasa da túsinikti.
Ermekbaevqa «ermek» bolatyn ekinshi másele – Qazaqstan men AQSH arasyndaǵy tranzıttik másele.
Esterińizge salamyz, ústimizdegi jyldyń sáýir aıynda Parlament Aýǵanstandaǵy jaǵdaıdy birqalypqa keltirý isi boıynsha, AQSH-tyń qatysýymen Qazaqstan aýmaǵynan komersıalyq tranzıt arnaıy júgin qamtamasyz etý boıynsha zań jobasyn maquldaǵanda, Reseıdiń Vladımır Solovev bastaǵan propagandısteri AQSH Kaspıı jaǵalaýynda áskerı baza qurady-mys dep joq jerden daý kótergende, QR Syrtqy ister mınıstrligi Solovevtiń bulaısha alańdaýyna eshqandaı negiz joq ekenin málimdegen bolatyn.
Aldaǵy ýaqytta dál osyndaı másele týyndaǵanda Nurlan Ermekbaev aımaqtaǵy saıası jaǵdaıdy ýshyqtyrmaı, tıanaqty jaýap qaıtarýǵa árqashan daıyn bolýy kerek. Úshinshiden, Nurlan Ermekbaev Qytaı, Reseı jáne Ortalyq Azıadaǵy qońsylas eldermen qorǵanys salasy boıynsha yntymaqtastyq aıasyn keńeıtýge kúsh salatyny anyq.
Nurlan JUMAHAN
https://www.youtube.com/watch?v=J6x3354jFz0
