Eńbekshiqazaq aýdandyq ákimdiginiń aıtýynsha, qysqa merzim ishinde «Alma Mater Fields» JSHS óz tájirıbesinde qarqyndy baq ósirýdiń tıimdiligin kórsetti. Seriktestik baqtary Ashysaı, Taýsúgir, Qyzylsharyq aýyldarynda ornalasqan.
Máselen, Qyzylsharyq aýylynda ornalasqan baqta alma 2017 jyly otyrǵyzyla bastady. «Gala», «Golden Delıshes», «Grennı Smıt», «Fýdjı» jáne basqa da joǵarǵy sorty kóshetter tez jersindi. 126 gektar alqaptaǵy jas alma baǵy arnaıy tormen qaptalǵan. Bul tor aǵashtardyń jemisterin qustardan, burshaqtan qorǵap turady, sol sıaqty ystyqtan da qorǵaıtyn múmkindigi bar. Baqtaǵy almalardyń otyrǵyzylǵanyna 3-4 jyl bolǵan. Ótken jyly baq ósirýshiler ár gektarynan 40 tonnaǵa jýyq tonna alma aldy.
– Bir gektarda 4200 alma kósheti ósip tur. Olardyń bıiktigi 3,5 metrge jetedi. Jemis aǵashtarynyń aralyǵy 80 sm. Bul - ıntensıvti baqtyń sıpattarynyń biri. Aǵashtar arasyndaǵy aralyq olardyń nyǵaıyp, ósýine múmkindik beredi. Bul bir jaǵynan jer ýchaskesin únemdi paıdalanýǵa, ekinshi jaǵynan mol ónim alýǵa jaǵdaı jasaıdy, – deıdi sharýashylyq basqarýshysy Rashıd Atambaı.
Onyń aıtýynsha, baqta tamshylatyp sýarý tehnologıasy qoldanylady. Ár aǵashqa kúnine 12 lıtr sý jumsalady. Barlyǵy avtomatty qurylǵylarmen júıelenedi, ony bir ǵana adam basqarady. Taǵy úsh adam sýarý qubyrlarynyń qoqysqa, topyraqqa tolyp qalmaýyn qadalap otyrady.
Alma aǵashtarǵa mıneraldy tyńaıtqyshtar qoldanylady, bul óz kezeginde olardy zıankesterden qorǵaýǵa yqpal etedi. Bul jumysqa Polshadan arnaıy oqyp kelgen agronom Jumash Erketań jaýap beredi. Baq ósirýdiń ozyq tehnologıasynyń ereksheligin meńgergen maman sheteldik mamandarmen tájirıbe almasyp, biliktiligin shyńdap otyrady, sóıtip otandyq baq sharýashylyǵyn damytýǵa óz úlesin qosyp keledi.
Kúzgi jıyn-terin jumystaryna jergilikti turǵyndardan 300-deı adam tartylady.
– Baq ósirý jumyspen qamtýǵa jaǵdaı jasap otyr. Bul jerde qazan aıynyń ortasyna deıin isteımiz. Munda ár adam kúnine 800 kg alma jınaýy kerek. Aılyq jalaqymyz jaqsy, – deıdi Qyzylsharyq aýlynyń turǵyny Jazıra Qaınarbaeva.
Ónim jınaýmen munda jumys aıaqtalmaıdy, sondyqtan sharýashylyqta jyl boıy shamamen 80-deı adam jumys isteıdi.
– Tor jınaýdyń ózi biraz ýaqytty alady. Jemis aǵashtarynyń artyq butaqtaryn qıý da – mańyzdy is. Mundaı jumystar kóktemge deıin jalǵasady. Sonymen birge baq aýmaǵynda eki jemis-jıdek qoımasy bar. Ondaǵy 18 kamerada almany qysqy jáne jazǵy kezeńderde saqtaýǵa barlyq múmkindik jasalǵan, – dedi Rashıd Atambaev.
Jalpy «Alma Mater Fields» JSHS óziniń satylaı damýyn 2017 jyldan bastady. Ótken 4 jyl ishinde kompanıa 490 ga jerge ıntensıvti baq otyrǵyzdy, syıymdylyǵy 7200 tonnalyq 2 jemis saqtaıtyn qoıma saldy, qýaty saǵatyna 1 myń lıtr bolatyn tikeleı syǵymdaý arqyly shyryn shyǵaratyn óndiristi iske qosty. Qazirgi kezde jańa jemis qoımasynyń jobasy daıyndalyp jatyr. JSHS-da 100-den astam turaqty jumys orny bar, sol sıaqty 500-den astam maýsymdyq jumys orny ashylǵan. Jobanyń jalpy quny – 12 mlrd. teńge.
Atap ótsek, Eńbekshiqazaq aýdanynda jemis-jıdek alqaby – 7321 ga, shemishkeli-súıekti daqyldar – 6828 ga, sonyń ishinde alma baqtary – 6161 ga, onyń 2170 gektary – ıntensıvti baq. 2020 jyly aýdandaǵy almanyń jalpy jıyny 49,5 myń tonna boldy, ondaǵy ıntensıvti baqtan jınalǵany – 10 myń tonna, ortasha shyǵymdylyǵy – 74 s/ga, ıntensıvti baqtardyń ortasha ónimdiligi – 84s/ga. Almanyń «Gala», «Fýdjı», «Red Delıshes», «Golden Delıshes», «Djonaton», «Grennı Smıt», «Aıdared», «Djonagold», «Djonaprıns» jáne t.b. sorttary ósiriledi. Aýdanda 35 myń tonna syıymdylyqty jemis-jıdek jáne kókónis qoımasy bar.
Oblystyq aýyl sharýashylyǵy basqarmasynyń málimetinshe, ótken jyldyń qorytyndysy boıynsha Almaty oblysynda baqtar kólemi 23,7 myń gektarǵa jetken, sonyń ishinde 2,8 myń ga – ıntensıvti baq. Ótken jyly óńirde eski baqtardy jańartý esebinen 494,1 ga jańa baq otyrǵyzyldy, sonyń ishinde 257,6 ga – shemishkeli, onyń 211 gektary – ıntesıvti baq, sol sıaqty 194 ga dándi jemis, 1,5 ga – jıdek, 41 ga – júzim.
