Olar elden erekshe jaratylǵan. Olar jer basyp júrgen siz ben bizden bıik tur. Olardan asqan talant ıesi joq, túsingenimiz.
Búgin kórdik. Túrkimen prezıdenti Gurbanǵuly Berdimuhamedov taqqa otyrǵaly beri ýaqytta 40 kitap jazyp tastapty. Oılap kórińiz, 40 kitap. Bilsek, áıgili Djek London qysqa ǵumyrynda osynsha kitap jazǵan. Jazyp úlgergen. Al Berdimuhamedov endi qyzǵan sıaqty. Baýyryn endi jazǵan túri bar. 40 kitap basy ǵana, demek...
Jazýmen shektelse bir jón ǵoı. Joq. Ol oǵan az. Oǵan kitaptarynyń mektep baǵdarlamasyna engeni, efırden kórsetilgeni, joǵary oqý oryndarynda dáris retinde oqylǵany kerek.
Kim qoı deıdi? Eshkim. Bul maqsatyna da jetken. Qazir túrkimender dıktatordan bólek, onyń qalamynan týǵan kitaptaryna da tabynady. Adamǵa tabynady, anyǵy. Tiri adamǵa...
Baıqaısyz ba, dıktatorlardyń barlyǵy shetinen talantty, talapty. Memleket basqarýdaǵy daryny óz aldyna, olar ónerde de, ǵylymda da, sportta da ozyq. Topjarǵan.
Aıtaıyq degenimiz, túrkimen prezıdenti jalǵyz emes. Ol sıaqty «talantty» dıktatorlar tolyp jatyr. Mysaly?
1994 jyly Soltústik Koreıanyń kósemi Kım Chen Ir alǵash ret gólf oınaıdy. Ómirinde gólf taıaǵyn ustap kórmegen Ir gólftyń 18 shuńqyryn rekordty 38 soqqy jasap júrip ótedi! Tipti eń úzdik degen gólfshynyń ózine bul aralyqty júrip ótýge 25 soqqy artyq jasaý qajet...
«Halqymyzdyq qalaýlysy alǵashqy soqqydan-aq tańǵaldyrdy. Dopty bir emes, qatarynan bes márte kózdegen shuńqyrǵa dál kirgizdi» degen habar taratty soltústik koreıalyq aqparat quraldary. Oılap kórińiz bes márte! Ómiri gólf oınamaǵan adam...
Aıttyq qoı, dıktatorlar shetinen daryndy dep. Irdiń sonymen birge jerlesterine shabyt syılaıtyn qudireti bolǵan. Iá, basqa teńeý tabý qıyn buǵan.
1999 jyly jeńil atletıkadan ótken Álem chempıonatynda soltústik koreıalyq Chon Son Ok altyn alady. Jeńisten keıin jýrnalıserge bergen suhbatynda Ok: «Júgirip kele jatyp kóz aldyma kóshbasshymyzdyń sýretin elestettim. Bul maǵan shabyt berdi» deıdi.
Ýganda dıktatory Idı Amın tipti árige ketedi. Bokstan óz elinde ótken Afrıka chempıonatynda Amın: «Jarystyń shymyldyǵyn ózim ashsam, qalaı-bylaı? Ulttyq qurama bapkeri Pıter Serývagı ekeýmiz judyryqtasaıyq. Alǵashqy kezdesý osy bolsyn» deıdi. Erke dıktatordyń ótinishi oryndalmaı qalsyn ba? Qalaı oılaısyz, bul kezdesýde kim jeńdi? Kim jeńimpaz atandy? Árıne, Amın. Ulttyq quramanyń bildeı bapkerin nokdaýnǵa jiberedi.
Kelesi kúni eldegi barlyq gazet-jornalda: «Jyl bokseri» degen maqala jarıalanady. «Tóreshi ekinshi raýndta kezdesýdi toqtatýǵa májbúr boldy. Qarsylasynyń joıqyn soqqylaryna shydas bere almaǵan Serývagıdi qutqarý qajeti edi...» delingen munda.
Endi ilgeride aıtqan túrkimen dıktatory Gurbanǵuly Berdimuhamedovke qaıtyp oralaıyq. Bilseńiz, bul kisi karate men thekvandodan qara belbeýdiń ıesi.
2012 jyly túrkimen jerinde el tarıhynda alǵash ret avtobáıge uıymdastyrylmaı ma. Tóseginde tynysh jata almaǵan Berdimuhamedov jarysqa qatysýdy jón dep tabady. Dıktator jarys ótetin jerge álemdegi eń qymbat ári dıktatorlardyń súıikti kóligi sanalatyn Býgattı Veıronmen kelgen. «Men de qatyssam bola ma?» deıdi Gurbanǵuly. Kim joq desin, kim qoı desin?
Kimniń qashan, qalaı daıyndap qoıǵany belgisiz, áıteýir jarysqa qatysýǵa qajetti sporttyq kıim de Berdimuhamedov ústine quıyp qoıǵandaı qona ketedi. Jarys kóligine qonjıǵan dıktator báıgede...ıá, qatelesken joqsyz, birinshi keledi. Tipti, jalpy jarys qorytyndysynda eń úzdik nátıje kórsetedi. 57 shaqyrymdy 26 mınýt 10 sekýnd júrip ótedi. Gurbanǵuly tizgindegen kólikti keler kúni Prezıdent murajaıyna aparyp qoıǵan...
Olar osyndaı. Olar erke. Eline erkeleıdi. Eliniń tózimi taýsylmaıtynyna, sabyry sarqylmaıtynyna kózderi jetken ábden. Olar dıktatorlar. Olar taǵynda óledi...
Ázirlegen, Dýman BYQAI
(jalǵasy bar)
